موضوع نقش آفرینی یک کشور در حل مشکلات و معضلات به میزان توانایی‌ها و استعدادهای یک کشور، قدرت چانه زنی، نیروی نظامی و وضعیت آن کشور در ارتباطات منطقه‌ای باز می‌گردد. جمهوری اسلامی ایران این توان را دارد که توانسته است به دلایل مختلف در بحران‌های منطقه‌ای نقش فعالی داشته باشد.
مجموع حوادث و اتفاقاتی که در خاورمیانه رخ داد چند پرونده مهم بود که حضور تاثیرگذار در سوریه، عراق و تحولات لبنان نشاندهنده سوابق ایران در تحولات منطقه است.
مسئله مهم این است که ایران توان ارتباط، تاثیرگذاری، لابی و رایزنی را با کشورهای مختلف برای حل معضلات منطقه خاورمیانه دارد. ایران پرونده مناسبی از هنر رایزنی، لابی و استفاده از عناصر دیپلماتیک برای حل مشکلات مختلف دارد و این توان در ایران در گذر زمان بیشتر هم شده است که دیگر کشورها نیز به مراتب به این نقش ایران اذعان کرده‌اند.
نقش ایران در منطقه به معنای کمک و مساعدت و نه دخالت در امور داخلی کشورها است،کلیه کشورهایی که در حال حاضر در منطقه هستند مانند عراق، سوریه و لبنان دولت‌های مستقل و مستقری دارند، بنابراین هرگونه دخالت و ارتباط و نقش آفرینی باید با علم و اعلام رضایت آن دولت‌ها همراه باشد پس نقش آفرینی ایران در حل تنش‌های منطقه‌ای به عنوان دخالت و تشدید بحران نام برده نمی‌شود و اگر دخالت با اجازه دولت‌ها همراه باشد کمک و مساعدت است که در قالب قوانین بین المللی مورد پذیرش است. بنابراین بحث مورد مناقشه همین مسئله است که این اقدامات در قالب همکاری یا مداخله نظامی است درحالی که کشورهای منطقه همه دولت‌های مستقر و رسمی دارند پس کارهایی که ایران انجام می‌دهد در قالب همکاری معنا می‌دهد.
ایران در حل تنش‌های منطقه‌ای سیاست‌های متفاوتی اتخاذ کرد چون ریشه بحران‌ها در کشورهای مختلف متفاوت است اما مسئله مهم این است که کشوری که می‌خواهد با کشور دیگر همکاری کند اگر قابلیت این کار را نداشته باشد بحران را تشدید خواهد کرد، بنابراین ایران در گزینه‌های مختلف تلاش کرده از عناصر مختلفی استفاده کند.
سیاست آمریکایی‌ها در منطقه اینگونه است که تلاش می‌کنند در انواع زمینه‌ها یک مقارنه جنگ صحرایی داشته باشد و سعی در محدود و متوقف کردن فعالیت قدرت‌ها دارد.
مثلا سیاست آمریکا در قبال ایران همواره بر این اساس بوده که نقش آفرینی ایران در منطقه را محدود کند. به عنوان مثال آمریکا چند سال است که حضور نظامی و مستقیمی در عراق دارد و همه این مسایل نشان می‌دهد که آنها باید دست بر‌تر را داشته باشند ولی به جهت اینکه دو جامعه ایران و عراق ارتباطات معنوی، فرهنگی و اعتقادی با یکدیگر دارند حضور کشور ایران در آنجا پررنگ‌تر می‌شود به رغم اینکه آمریکا حضور فیزیکی در عراق دارد. پس سیاست آمریکا در عراق این است که اجازه ندهد رقبای منطقه‌ای از آنها پیشی بگیرند اما این سیاست به دلایل مختلفی از جمله به دلیل ویژگی‌ها و مزیت‌های نسبی که هر کشور در منطقه خود دارد اتفاق نیفتاده است.
کشورهایی همچون آمریکا سعی می‌کنند از رقبای خود امتیاز بگیرند و اجازه ندهند رقیب در حوزه نفوذ آنها نقش آفرینی کند و با متهم کردن دیگران به بحث تروریسم و دخالت و شوراندن اهل سنت علیه شیعیان سعی می‌کنند حوزه نفوذ ایران یا مرجعیت را کمرنگ کنند.
