جلسه اول: تاثیر توافق بر حمایت ایران از جبهه مقاومت
در نشست استماع کارگروه تحقیق درباره حمایت مالی از تروریسمِ کمیته خدمات مالی خانه نمایندگان آمریکا در روز ۳۱ تیر، ایلان برمن، نایب رئیس شورای روابط خارجی آمریکا؛ مارک دوبوویتز، مدیر اجرایی بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها؛ استیون پرلز، حقوقدان ارشد و ریچارد نفیو، پژوهشگر ارشد مرکز سیاست انرژی جهانی دانشگاه کلمبیا اظهارنظر کردند.
از نگاه ایلان برمن، با وجود بعضی نقاط قوت توافق وین مثل محدودسازی چشمگیر غنی‌سازی اورانیوم، کاهش تعداد سانتریفیوژهای فعال و ایجاد تاخیر زمانی در مسیر پلوتونیومی، نقایص ساختاری این توافق پیامدهای وخیمی برای امنیت ملی آمریکا دارند. به گفته او، توافق وین بعضی فرایندهای کلیدی هسته‌ای ایران را گرچه با سرعتی کمتر، همچنان جاری نگه می‌دارد، راه دستیابی پنهانی به تسلیحات هسته‌ای ازطریق تامین‌کنندگان خارجی را هم نمی‌بندد و حتی ازطریق بعضی همکاری‌ها، به افزایش ظرفیت و پیشرفتگی برنامه هسته‌ای ایران هم کمک می‌کند. به‌علاوه، پس از پایان دوره توافق، ایران با هیچ مانعی روبه‌رو نخواهد بود و بنابراین همه دستاوردهای آمریکا در این توافق ماهیتی موقتی دارند. برمن سازوکارهای نظارتی طراحی‌شده در این توافق را هم ناکافی می‌داند و معتقد است که با چنین سازوکارهایی نمی‌توان از پایبندی ایران به تعهداتش اطمینان یافت. به‌علاوه، به ادعای او، اکنون مهم‌ترین چالش پیش‌روی آمریکا و متحدانش این است که چگونه باید از هزینه‌شدن درآمدهای ناشی از لغو تحریم‌ها در پشتیبانی از تروریسم و جاه‌طلبی‌های منطقه‌ای ایران جلوگیری کنند.
مارک دوبوویتز، مدیر اجرایی بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها هم که در چند سال گذشته از فعال‌ترین مخالفان مذاکره با ایران بوده است، در شهادت خود از کاستی‌های سازوکارهای طراحی‌شده برای لغو تحریم‌ها و احیای خودکار آنها در توافق وین می‌گوید و معتقد است که این توافق، با نابودکردن ساختار تحریم‌های آمریکا و جامعه بین‌الملل علیه ایران، امکان مقابله با فعالیت‌های غیرمجاز ایران را از بین می‌برد و توان آمریکا را برای بازداشتن مسالمت‌آمیز ایران از دستیابی به توان تسلیحاتی هسته‌ای تضعیف می‌کند.
استیون پرلز، حقوقدان ارشد آمریکایی هم که از اوایل دهه ۱۹۹۰ نمایندگی حقوقی قربانیان «تروریسم تحت حمایت ایران» را در دادگاه‌های فدرال برعهده داشته است، در شهادت خود از رویه اخیر اداره کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری و همچنین وزارت دادگستری آمریکا در امتناع از پیاده‌سازی تحریم‌های ضدتروریستی علیه آنها و بهره‌گیری از ابزارهای قضائی پیش‌بینی‌شده در این حوزه انتقاد می‌کند. او با اشاره به «سیاست جنگ نیابتی ایران علیه منافع و اتباع آمریکا و فعالیت‌های پول‌شویی ایران» مدعی می‌شود که تجربه نشان داده ایران در مذاکره قابل اعتماد نیست و دولت آمریکا نباید به سودای رسیدن به توافقی هسته‌ای با ایران، ضرورت پشتیبانی از قربانیان فعالیت‌های تروریستی ایران را نادیده بگیرد.
از نگاه ریچارد نفیو، پژوهشگر ارشد مرکز سیاست انرژی جهانی دانشگاه کلمبیا، توافق وین فرصت تولید مواد هسته‌ای لازم برای ساخت سلاح هسته‌ای را در ده سال آینده و احتمالا پس از آن از ایران می‌گیرد، مشروط به اینکه دولت آمریکا پایبندی ایران به این توافق را زیرنظر بگیرد و آماده مقابله با تخطی‌های احتمالی این کشور باشد؛ آمادگی که شامل استفاده از قدرت نظامی هم می‌شود. نفیو پس از مروری بر سیر برنامه هسته‌ای ایران و مذاکرات مربوط به آن، تاکید می‌کند که توافق حاصل از مذاکرات، اهداف حوزه امنیت ملی آمریکا ـ افزایش فاصله زمانی ایران با ساخت سلاح هسته‌ای و تضمین امکان تشخیص تلاش برای چنین کاری ـ را محقق کرده است و برخلاف نظر منتقدان توافق وین، ازجمله نتانیاهو، حتی پس از پایان دوره توافق هم دستیابی به سلاح هسته‌ای را برای ایران ممکن نمی‌کند.
جلسه دوم: ایران بعد از توافق چگونه است؟
در دومین جلسه استماع، کمیته امور خارجی خانه نمایندگان آمریکا پیامدهای توافق هسته‌ای با ایران را با حضور کارشناسانی مثل رابرت جوزف، معاون سابق وزیر خزانه‌داری آمریکا در حوزه کنترل تسلیحات و امنیت بین‌الملل، مارک دوبوویتز، مدیر اجرایی بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها، و ایلان گلدنبرگ، پژوهشگر ارشد و مدیر برنامه امنیت خاورمیانه مرکز امنیت نوین آمریکا، مورد بحث قرار داد.
رابرت جوزف در سخنانش، با اشاره به چهار پیامد راهبردی توافق وین ـ افزایش احتمال اشاعه هسته‌ای و موشک‌های بالستیک، تضعیف نظام بین‌المللی عدم اشاعه، ظهور ایران تهاجمی‌تر و سرکوبگر‌تر و افزایش احتمال منازعات منطقه‌ای ـ از کنگره می‌خواهد که توافق وین را رد کند و درعوض اصرار کند که مذاکرات با هدف تحقق اهداف اعلام‌شده آمریکا ادامه یابند، به‌واسطه تحریم‌های مصوب خود، لغو تدریجی تحریم‌ها را به اجرای تعهدات ایران منوط کند، این پیام را برساند که هرگونه فریبکاری و تخطی ایران باعث لغو فوری توافق می‌شود و بودجه بیشتری به توسعه سامانه‌های دفاع موشکی در منطقه و مقابله با تهدید درحال ظهور موشک‌های هسته‌ای قاره‌پیمای ایران تخصیص دهد.
مارک دوبوویتز، مدیر اجرایی بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها، هم در این جلسه بر نقایص عمده توافق وین انگشت می‌گذارد. به ادعای او، این توافق در عمل ساختار تحریم‌های اقتصادی آمریکا و جامعه بین‌المللی را نابود می‌کند و دست سپاه پاسداران، تندرو‌ترین عنصر نظام ایران را در بهره‌برداری از توافق باز می‌گذارد، به‌جای اینکه امکان ازسرگیری سریع تحریم‌های اقتصادی را فراهم کند، نوعی «توان ازسرگیری سریع فعالیت‌های هسته‌ای» برای ایران به‌وجود می‌آورد و به ایران امکان می‌دهد که با بردباری در پانزده سال آینده، پس از این دوره بتواند در نقش کشوری در آستانه دستیابی به سلاح هسته‌ای ظاهر شود؛ کشوری که برنامه هسته‌ای در مقیاس صنعتی دارد، فاصله‌اش با گریز هسته‌ای تقریبا صفر است، آسان‌تر می‌تواند به‌صورت پنهانی سلاح هسته‌ای بسازد، برنامه پیشرفته موشک‌های بالستیک دارد و به لطف صد‌ها میلیارد دلار درآمد ناشی از لغو تحریم‌ها می‌تواند اقتصاد خود را در برابر تحریم‌های آینده مصون کند.
به باور ایلان گلدنبرگ، پژوهشگر ارشد مرکز امنیت نوین آمریکا، توافق وین احتمال بازداشتن ایران از تلاش آشکار یا پنهان برای گریز هسته‌ای را افزایش داده و مسیر گسترش برنامه هسته‌ای ایران را آنقدر به عقب برگردانده که ریسک گریز هسته‌ای برای ایران غیرقابل قبول شده است. او، پس از مروری کوتاه بر مفاد توافق، می‌گوید توافق وین توانسته فاصله ایران با گریز هسته‌ای را دست‌کم به یک سال افزایش دهد، راه پلوتونیومی دستیابی ایران به بمب را هم ببندد و مانع استفاده ایران از سایت‌های پنهانی برای اقدامات مخفی هسته‌ای شود. به‌علاوه، توافق وین سازوکارهایی بسنده برای بازداشتن ایران از فریبکاری و تضمین پایبندی این کشور به تعهداتش طراحی کرده و هزینه‌های چنین رفتاری را برای ایران افزایش داده است. با این حال، گلدنبرگ این توافق را بی‌نقص نمی‌داند و تاکید می‌کند که هیچ توافق بین‌المللی مذاکره‌محوری نمی‌تواند همه طرف‌ها را کاملا راضی کند.
درباره پیامدهای توافق وین در عرصه سیاست داخلی ایران، گلدنبرگ تاکید می‌کند که هنوز برای پاسخ به پرسش‌های مربوط به اثر توافق هسته‌ای بر معادلات سیاسی درون ایران زود است و روشن‌شدن سرنوشت رقابت جریان‌های سیاسی درون این کشور نیازمند گذشت زمانی طولانی است. در حوزه منطقه‌ای هم، گلدنبرگ نشست کمپ دیوید در مه ۲۰۱۵ را نخستین گام از فرایند طولانی تلاش آمریکا برای متقاعدکردن کشورهای خلیج فارس به تعهد واشنگتن به حفظ امنیت آنها تلقی می‌کند و هشدار می‌دهد که اختلافات علنی اوباما و نتانیاهو درباره مسئله هسته‌ای ایران می‌توانند به منافع مشترک دو کشور ضربه بزنند.
جلسه سوم: بازبینی برجام
کمیته روابط خارجی سنای آمریکا هم روز اول مرداد جلسه استماعی با هدف بازبینی توافق هسته‌ای ایران برگزار کرد که در این جلسه جان کری، وزیر خارجه؛ ارنست مونیز، وزیر نیرو و جیکوب لو، وزیر خزانه‌داری آمریکا در برابر اعضای کمیته سخنانی را ارائه دادند.
در آغاز این جلسه، جان کری، وزیر خارجه آمریکا، توافق کنونی با ایران را توافقی خوب خواند؛ توافقی که همه راه‌های دستیابی ایران به مواد شکاف‌پذیر لازم برای ساخت سلاح هسته‌ای را می‌بندد و به نگرانی‌های جامعه بین‌المللی درباره برنامه هسته‌ای ایران خاتمه می‌دهد. او، پس از مروری کلی بر مفاد توافق، به اعضای سنا یادآور می‌شود که کنارکشیدن آمریکا از توافق وین به‌معنای این است که همه محدودیت‌های ناشی از توافق رنگ می‌بازند و ایران می‌تواند با سرعتی مضاعف در مسیر غنی‌سازی اورانیوم، بهره‌برداری از رآکتور آب سنگین و نصب سانتریفیوژهای جدید و کارآمد‌تر گام بردارد و همه سازوکارهای نظارتی طراحی‌شده در مذاکرات بی‌اثر شوند. او تاکید می‌کند که هم‌پیمانان آمریکا، واشنگتن را در چنین تصمیمی همراهی نخواهند کرد و در این صورت، آمریکا در مواجهه با ایران تنها خواهد ماند.
کری، گرچه تکرار می‌کند که ایران مجهز به سلاح هسته‌ای را نخواهد پذیرفت، می‌افزاید که نابودکردن دانش هسته‌ای ایران با گزینه نظامی یا تحریم ممکن نیست و تحریم‌ها تاکنون هم مانع پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران نشده‌اند. بر این اساس، او توافق وین را در مقایسه با دیگر گزینه‌ها، ابزاری قوی‌تر، جامع‌‌تر و ماندگار‌تر برای محدودسازی برنامه هسته‌ای ایران می‌داند و می‌گوید که اساسا توافق هسته‌ای فقط به برنامه هسته‌ای ایران مربوط است و درپی اصلاح نظام سیاسی ایران، توقف حمایت این کشور از تروریسم یا مقابله با نقش آن در خشونت‌های فرقه‌ای منطقه نبوده است و بنابراین نباید انتظار دیگری از آن داشت.
ارنست مونیز، وزیر نیروی آمریکا، هم در شهادت خود می‌گوید که توافق وین مانع دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای شده، سازوکارهایی نظارتی طراحی کرده که زمان کافی برای پاسخ به تخطی‌های احتمالی ایران را فراهم می‌کنند و در عین حال، همه گزینه‌ها را روی میز نگه داشته است. او با اشاره به نقش متخصصان هسته‌ای آمریکا در مذاکرات، به نمایندگان سنا اطمینان می‌دهد که مبانی فنی توافق وین مبانی محکمی هستند و اهداف رئیس‌جمهور آمریکا را محقق می‌کنند و فاصله زمانی ایران با گریز هسته‌ای را از دو سه ماه کنونی به دست‌کم یک سال افزایش می‌دهد. او همچنین تاکید می‌کند که توافق وین همه راه‌های دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای ـ مسیر اورانیومی، مسیر پلوتونیومی و مسیر پنهانی ـ را بسته است.
جیکوب لو، وزیر خزانه‌داری آمریکا، شهادت خود را بر توصیف نقش نظام تحریم‌های طراحی‌شده آمریکا و متحدانش بر رسیدن به توافق هسته‌ای جامع و بی‌سابقه با ایران متمرکز کرده است. او همچنین درباره سازوکار لغو تحریم‌ها براساس توافق وین بحث می‌کند و در‌‌نهایت به سایر تحریم‌های ایران، در حوزه‌های غیرهسته‌ای می‌پردازد و به سنا اطمینان می‌دهد که دولت آمریکا همچنان به شیوه‌ای راهبردی و تهاجمی از سازوکار تحریم در این حوزه‌ها بهره خواهد گرفت.