جامعه

گسترش معروف، «جامعه نمونه اسلامی» را پی‌ریزی می‌کند

گسترش معروف‌ها در جامعه، با توجه به اهمیت آن و نقش بازدارنده‌ای که می‌تواند در برابر گسترش منکرات داشته باشد، نیازمند یک همت اجتماعی بزرگ است و مؤثر‌ترین راه برای این مقصود، استفاده از فضاهای شهری و نیز رسانه‌های جمعی است. با توجه به تأثیرگذاری بسیار زیاد تکرار در نهادینه کردن یک فرهنگ، فضاهای شهری و نیز رسانه‌های جمعی همچون تلویزیون می‌توانند بستر‌های بسیار مناسبی برای این منظور باشند. استفاده از بیلبردهای تبلیغاتی، کتاب‌های درون اتوبوس‌های شهری، بنرهای فرهنگی سر چهارراه‌ها و غیره، همگی از پتانسیل بالایی برای قرهنگ سازی و نیز نهادینه کردن معروف‌ها در جامعه برخوردارند.
حجت الاسلام سید محسن حسینی- آنچه از اصل حکم فقهی ونیز آیات قرآنی به دست میآید، تقدم امر به معروف بر نهی از منکر است. چنان چه خداوند در سوره توبه، آیه۱۱۲، در توصیف صفات مومنین، امر به معروف را بر نهی از منکر مقدم میدارد و میفرماید: «ألامِرونَ بِالمَعروفِ و نٌاهونَ عَنِ ألمُنکَرِ..». هم چنین در داستان انبیا، حضرت لوط (صلوات الله علیه) برای قوم خود که مبتلا به گناه بودند، ابتدا معروف و راه درست را معرفی میکند و میفرماید «قال هؤلاء بناتی هُنَ اَطهَرُ لَکُم» (سوره هود ـ آیه ۷۸) و یا شعیب پیامبر، خطاب به قوم خود که کم فروشی میکردند ابتدا به نیکی دعوت میکند و میفرماید: «أوفوا الکَیل» و سپس نهی از منکر میکند و میفرماید: «وَ لا تَکونوا مِنَ المُخسِرین» (سوره شعراء ـ آیه ۱۷۸). اینها همه قراین قرآنی است که تایید کننده این تقدم است.

آنچه باعث تقدم امر به معروف بر نهی از منکر میشود، تأثیر اجتماعی آن است. چرا که رشد معروفها در جامعه مانع بروز بسیاری از منکرات میشود. اما متاسفانه در جامعه ما نه تنها این تقدم رعایت نمیشود، بلکه گاهی کفه نهی از منکر در جایگاهی بسیار سنگینتر از امر به معروف قرار میگیرد. همچون بعضی از تولیدات رسانه ملی که در آنها به قدری منکر و نیز عواقب شوم آن بزرگ نمایی میشود که جایی برای معرفی یک معروف باقی نمیماند. در صورتی که باید برعکس این باشد. یعنی با معرفی یک شخصیت مثبت قوی و در عین حال واقعی و نشان دادن شیوه و منش زندگی او، بیننده را به این سمت و سو سوق داد که هرچه در تضاد با این گونه تفکر و زندگی باشد، منکر محسوب میشود. برعکس آن چیزی که در صدا و سیمای ما اتفاق میافتد. البته این روش، کار را نیز برای صدا و سیما آسانتر میکند. باید بدانیم امر به معروف و نهی از منکر به آن خاطر است که در جامعه اسلامی، مسلمان در مقابل شقاوت یا هدایت مسلمان دیگر مسئول است. چرا که اسلام دینی است اجتماعی. اما این مسئولیت باید همراه با دلسوزی و مهربانی باشد. چنان چه خداوند در توصیف پیامبر (صلی الله علیه و آله) و پیروان ایشان میفرماید: «مُحَمَدّ رَسولُ الله و الذینَ معهُ اَشِداءُ علی الکُفارِ رُحَماءُ بَینَهُم» (سوره فتح ـ آیه ۲۹). که خود گویای فضایی آکنده از مودت و مهربانی است که باید در جامعه اسلامی جاری باشد.

گسترش معروفها در جامعه، با توجه به اهمیت آن و نقش بازدارندهای که میتواند در برابر گسترش منکرات داشته باشد، نیازمند یک همت اجتماعی بزرگ است و مؤثرترین راه برای این مقصود، استفاده از فضاهای شهری و نیز رسانههای جمعی است. با توجه به تأثیرگذاری بسیار زیاد تکرار در نهادینه کردن یک فرهنگ، فضاهای شهری و نیز رسانههای جمعی همچون تلویزیون میتوانند بسترهای بسیار مناسبی برای این منظور باشند. استفاده از بیلبردهای تبلیغاتی، کتابهای درون اتوبوسهای شهری، بنرهای فرهنگی سر چهارراهها و غیره، همگی از پتانسیل بالایی برای قرهنگ سازی و نیز نهادینه کردن معروفها در جامعه برخوردارند.

آنچه در این میان مورد بیتوجهی قرار گرفته، استفاده این پتانسیلها در راستای گسترش احکام الهی است. فرهنگی که در گذشته رایج بوده و امروزه کمرنگ شده، نوشتن احادیث معصومین (علیهما السلام) بر روی دیوارها است که خود تأثیر فراوانی بر آشنایی مردم با فرهنگ اهل بیت (سلام الله علیهما) و نیز آموزش مفاهیم دینی داشته است. با گسترش فضای شهری توقع میرفت نهادهای مربوط به گونهای شکیلتر و نیز خلاقانهتر ادامه رو این فرهنگ باشند. شهرداریها به راحتی میتوانند با ایجاد نمایشگاههای نوشتاری در خیابانها، استفاده از فضاهای حمل و نقل عمومی و غیره زیباییهای معروفهایی همچون حجاب، عفاف و حیا را به تصویر بکشند تا این ارزشها همراه با آگاهی در فرهنگ عمومی جامعه نهادینه شوند.

توقع زیادی نیست که صدا و سیما‌‌ همان گونه که برای ایجاد فرهنگ صرفه جویی، احترام به سالمندان و یا بستن کمربند ایمنی، به ساخت و پخش میان برنامههایی جذاب، خلاقانه و زیبا میپردازد، برای گسترش فرهنگ عفاف و حجاب در جامعه نیز از چنین پتانسیلهایی استفاده کند.

https://shoma-weekly.ir/LEzHyO