مجلس

چگونگی دوگانه شکوفایی اقتصادی و قطع وابستگی به نفت

ودجه بدون نفت به این معنا نیست که نفت را استخراج نکنیم؛ بلکه باید به سمتی برویم که بتوانیم ارزش افزوده از نفت ایجاد کنیم. لذا باید علومی را که مربوط به منابع پایان‌پذیر مانند نفت هستند، گسترش و تقویت کنیم و شرایط را برای ایجاد ارزش افزوده برای نفت خام تهیه کنیم؛ در این صورت است که اتکا به نفت کاهش می‌یابد.
کارشناسان اقتصادی معتقدند که یکی از معیارهای خوب بودجهنویسی، عدم وابستگی آن به نفت است. چنانچه نوسان قیمت نفت در سالهای اخیر موجب شد تا خسارتهای زیادی به اقتصاد کشور وارد شود. این در حالی است که اگر وابستگی به نفت نبود، دسیسه دشمنان با بالا و پایینشدن قیمت نفت خنثی میشد. لذا همواره در پایان سال و تصویب بودجه صاحب نظران سعی دارند تا این وابستگی را به حداقل برسانند؛ اما این موضوع که آیا میتوان اقتصاد کشور را بدون نفت اداره کرد؟ یا بهدلیل خطرات و تهدیدهایی که همواره در این حوزه وجود دارد؟ برآن شدیم تا نظر دوتن از نمایندگان را در این زمینه جویا شویم:

هادی قوامی عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی در این رابطه اظهار داشت:‌‌ همان طور که میدانید، اولین چاه نفت در سال ۱۲۸۶ در منطقه مسجد سلیمان مورد استخراج قرار گرفت؛ بنابراین تا قبل از سال ۱۲۸۶ کشور ما اصلا نفتی نداشت تا بتواند با آن کشور را مدیریت کند.

در حالی که دوره شکوفایی اقتصاد ایران در دوران صفویه بوده و صادرات بسیاری را داشته است.

وی افزود: ولی متأسفانه از هنگامی که نفت به اقتصاد ما ورود پیدا کرد، به جایی آنکه تأثیرات مثبتی در رشد اقتصاد ایران بگذارد، تأثیر منفی گذاشت. لذا نفت به جای اینکه بهعنوان موهبت و نعمت در این یک صد سال در اقتصاد ایران عمل کند، به صورت نقمت و بلا عمل کرده است؛ زیرا باعث شده که کارآیی در بخشهای مختلف اقتصاد کاهش پیدا کند و مشکلاتی فراوانی ایجاد شود.

قوامی ادامه داد: این در حالی است که اگر ما نفت را بهصورت یک نعمت درست استفاده میکردیم، خیلی از تحولات اقتصادی را میتوانستیم ایجاد کنیم. اکثر کشورهایی که این منابع نفتی را دارند، مطابق مطالعهای که از۱۹۶۰تا ۱۹۹۰ صورت پذیرفت بین کشورهایی که منابع طبیعی داشتند و با کشورهایی که فاقد آن بودند، این کشورها از جهت اقتصادی دو سال عقبتر از دیگر کشورها بودند.

وی خاطر نشان کرد: بودجه بدون نفت به این معنا نیست که نفت را استخراج نکنیم؛ بلکه باید به سمتی برویم که بتوانیم ارزش افزوده از نفت ایجاد کنیم. لذا باید علومی را که مربوط به منابع پایانپذیر مانند نفت هستند، گسترش و تقویت کنیم و شرایط را برای ایجاد ارزش افزوده برای نفت خام تهیه کنیم؛ در این صورت است که اتکا به نفت کاهش مییابد.

همچنین ناصر سودانی عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این سؤال که چگونه میتوان بودجهای منهای نفت داشته باشیم؟ گفت: امسال بودجه نفتی ما ۸/۵ درصد نسبتبه سال گذشته از حیث وابستگی به نفت کاهش پیدا کرده و نفت حدودا یک سوم بودجه را تحت الشعاع قرار داده است. زمانی که این فراز و فرودها در بودجه وجود دارد، باید بتوانیم بهراحتی از بودجه نفتی خلاصی پیدا کنیم.

با تکیه به برخی از مؤلفهها مانند افزایش صادرات، تبدیل نفت خام به فرآورده، توسعه صنعت گرشگری و توجه ویژه به تولید داخلی، افزایش مشارکت مردمی و رقابتهای آنها در ابعاد مختلف صنعتی و کشاورزی و خدمات و همچنین تعدیل مالیات به این معنا که به امور کسانی که فرار مالیاتی داشتهاند رسیدگی کنیم که این عدد بسیار قابل توجه است؛ میتوان به واقع بودجه را مستقل از درآمدهای نفتی قرار دهیم.

وی افزود: اما این بدین معنا نیست که ما نفت نفروشیم یا نفت را در خدمت کارهای عمرانی و توسعهای قرار ندهیم؛ بلکه میتوانیم خارج از تعریف بودجهای سالانه، درآمدهای نفت را در صندوق توسعه ملی قرار داد و برای آن درآمدها تعریف خاصی مانند پروژههای عمرانی در مناطق محروم یا اولویتدار یا پروژههایی که ۸۰ درصد تکمیل شده است، بیاوریم.

این مسئله هم در افزایش قدرت و مانور مدیران اجرایی نقشآفرین خواهد بود و هم پاسخی به تحریمهایی است که همیشه بهعنوان سلاح برندهای برای به زانو درآوردن ما تلقی میشود. از طرفی دیگر اینکه ما به نفت فروشی عادت کردهایم و وابستگی اقتصاد به نفت را بهعنوان یک بیماری درمان نکردیم و‌‌ همان طور که توانستیم بخش وابستگی به دولت را و موضوع یارانه را تا حدودی تعدیل کنیم در این زمینه هم میتوانیم گامهایی را برداریم.

ناصر سودانی با اشاره به اینکه ما باید وابستگی بودجه به نفت را در اقتصاد به صفر برسانیم تا به قدرت منطقهای تبدیل شویم، اظهار داشت: اگر ما بتوانیم وابستگی به نفت را به صفر برسانیم میتوانیم حتی در مقابل تحریمهای اروپا، آنها را تحریم نفتی کنیم.

چنانچه در مجلس هشتم نیز بنده خودم طرحی را برای تحریم اروپا با ۱۹۱ امضا از نمایندگان مطرح کردم؛ زیرا اروپا هم به گاز و هم به نفت ما نیاز دارد به خصوص که ۷۰ پالایشگاه اروپایی که از نظر ساختار شبیه ما هستند؛ یعنی با ترکیب نفت ما همخوانی دارند و ساختارشان براساس سبکی و سنگینی نفت ما تنظیم شده است که البته برخیها خود را از این ساختار‌‌ رها کردند؛ اما به دلیل اینکه برخی کشورهای اروپایی عقبنشینی کردند موضوع مسکوت ماند؛ اما مجلس همچنان آمادگی دارد دولت را مکلف کند که کشورهایی که در جهت تحریمهای ما گام برداشتهاند و نقشآفرین بودهاند، در حوزه نفت و گاز ما تحریم شوند.

https://shoma-weekly.ir/NSQxLv