سینا مشرقی- پوکی استخوان یا استئوپوروز حالتی است که در آن استخوان شکننده شده و احتمال شکستگی با ضربات کوچک افزایش پیدا می‌کند؛ بی‌شک پوکی استخوان یکی از گرفتاری‌های شایع در جوامع بشری است که بعد از سن 35 سالگی روند آن در انسان آغاز می‌شود.
به‌طور معمول حدود نیمی از زنان مسن‌تر از 45 سال و 90 درصد زنان مسن‌تر از 75 سال به بیماری پوکی استخوان مبتلا می‌شوند؛ مردان مسن نیز به پوکی استخوان دچار می‌شوند که البته میزان ابتلای آنان کمتر از زنان است اما به‌طور تقریبی از هر 3 زن یک نفر و از هر دوازده مرد یکی به پوکی استخوان دچار می‌شوند.
توجه ویژه؛ بیماری کمتر
خوشبختانه با اقدامات مهم وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در سال‌های اخیر و نیز سایر سازمان‌های مرتبط با سلامت از جمله مراکز درمانی، آموزشی و پژوهشی توجه ویژه‌ای به این بیماری در سال‌های اخیر داشته‌اند به‌طوری که پژوهشکده علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران با کمک وزارت بهداشت و همکاری دانشگاه‌های علوم پزشکی مشهد، شیراز، تبریز و بوشهر طرح جامع پیشگیری، تشخیص و درمان استئوپروز در کشور را بر روی نزدیک به 6000 نفر انجام داد.
براساس این مطالعه که مهمترین و معتبرترین بررسی در زمینه پوکی استخوان در منطقه بود، به‌طور کلی شیوع پوکی استخوان یعنی وجود استئوپروز در یکی از نواحی لگن و یا مهره‌های کمری در افراد بالای 50 سال در زنان 5.4 و در مردان 3.2 درصد و حداقل شیوع ضعف استخوان یعنی وجود استئوپنی در یکی از نواحی لگن و یا مهره‌های کمری در زنان 40 و در مردان 35.2 درصد است؛ پوکی استخوان در ناحیه گردن و استخوان ران نیز نیمی از افراد بالای 60 سال را درگیر می‌کند.
درمان پوکی استخوان با نور آفتاب
دکتر حسن امامی رضوی معاون درمان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، با اشاره به بیماری پوکی استخوان که بسیاری از زنان در معرض خطر ابتلا به آن قرار دارند، می‌گوید: در رابطه با این بیماری عمده بحث مربوط به تغییرات هورمونی با بالا رفتن سن در زنان است که یا موجب پوکی استخوان شده و یا آن را تشدید می‌کند.
به گفته وی، زمینه‌هایی هم در کشور ما وجود دارد که این بیماری را تشدید می‌کند از جمله اینکه متأسفانه در حال حاضر بیشتر فعالیت زنان مربوط به داخل خانه می‌شود و همین در معرض آفتاب نبودن، پوکی استخوان را تشدید می‌کند.
امامی رضوی می‌افزاید: بر این اساس آنچه در سال‌های اخیر مورد توجه جدی قرار گرفته، افزایش فعالیت فیزیکی زنان به ویژه در محیط باز و زیر آفتاب است که علاوه بر داشتن فوایدی چون کاهش وزن، کنترل دیابت و فشار خون می‌تواند زمینه کاهش پوکی استخوان را نیز فراهم کند.
ورزش دشمن پوکی استخوان
دکتر محمد جواد سامی در گفت‌وگو با «شما» در پاسخ به این سؤال که چه کسانی در معرض پوکی استخوان قرار دارند، می‌گوید: به‌طور تقریبی و به احتمال زیاد همه ما در معرض پدیده ناخوشایند پوکی استخوان قرار داریم اما افراد مسن و زنان بعد از سن یائسگی در معرض ابتلای بیشتری قرار دارند.
به گفته وی، تحرک بدنی و ورزش، باعث استحکام استخوان‌ها در هر سنی می‌شود و بالعکس عدم تحرک و استراحت زیاد پوکی سریع استخوان‌ها را به دنبال دارد.
سامی می‌افزاید: متأسفانه پوکی استخوان قبل از بروز عوارض آن علامتی ندارد و علائم نیز هنگامی ایجاد می‌شود که شکستگی اتفاق افتاده باشد اگرچه عکسبرداری با اشعه ایکس به تشخیص شکستگی کمک می‌کند اما برای تشخیص زودرس آن روش مناسبی نیست و بهتر است تمام افرادی که درمعرض خطرپوکی استخوان قرار دارند، قبل از شروع عوارض، مورد ارزیابی قرار گیرند.
این متخصص ارتوپد، بهترین روش برای تشخیص پوکی استخوان را سنجش تراکم استخوان یا دانسیتومتری می‌داند و معتقد است؛ امروزه برای سنجش تراکم استخوان دستگاه‌های جدیدی ساخته شده که می‌تواند با دقت نسبتاً زیادی، تراکم استخوانی و نسبت آن با استخوان سالم و سن مناسب را اندازه‌گیری کنند.
وی همچنین بهترین روش پیشگیری ازپوکی استخوان و عوارض آن را رعایت رژیم غذایی مناسب، فعالیت ورزشی و دوری از عوامل کمک‌کننده در افزایش پوکی استخوان مانند استعمال دخانیات می‌داند.
با توجه به اهمیت پوکی استخوان و نقش محوری پیشگیری از این بیماری بدیهی است توجه و حساسیت نسبت به این بیماری در تمام سطوح نظام ارائه خدمات بهداشتی درمانی کشور و نیز عموم جامعه به‌خصوص زنان امری بسیار ضروری است که می‌تواند مادران آینده را از ابتلا به این بیماری برحذر دارد.
به نظر می‌رسد متولیان امر باید با بررسی گروه‌های هدف که در رأس آن دختران و زنان هستند، در جهت از بین رفتن این اپیدمی بکوشند و نقش مؤثری در افزایش آگاهی و تغییر رفتار و شیوه زندگی آحاد جامعه داشته باشند.