زمانی که طرح بهبود نرخ رشد جمعیت ایران مطرح شد، عده ای با عنوان کارشناس و ... عنوان کردند که این طرح ممکن است با مشکلاتی مواجه شود و ... . از طرفی شاهد هستیم که کشورهایی اروپایی تا چه میران برای تشویق خانواده ها به بچه دار شدن هزینه می‌کنند، چرا که افزایش میانگین سنی جمعیت آنها مشکلات عدیده ای را برای آنها به وجود آورده است. مشکلاتی که در صورت عدم برنامه ریزی صحیح ممکن است روزی گریبان ما را هم بگیرد. به اعتقاد کارشناسان جمعیتی، ایران ظرف چند سال آینده، با بحران افزایش جمعیت سالمندی دست به گریبان خواهد شد.
برآوردهای سازمان ملل حاکی از آن است که تا سال 2050 میلادی، جمعیت سالمندان ایران به 26 میلیون و 390 هزار نفر افزایش می‌یابد؛ به عبارت دیگر تا 40 سال آینده جمعیت افراد 60 سال به بالا، حدود 24 درصد جمعیت ایران خواهد بود.
مدیر عامل انجمن آلزایمر ایران نیز چندی پیش با هشدار نسبت به این موضوع گفت: طبق برآوردها طی20 تا 25 سال آینده جمعیت ایران به صد میلیون نفر می‌رسد که 26 درصد آن سالمند هستند.
معصومه صالحی با بیان این که کشور ما در حال حاضر در مرز جوانی و میانسالی قرار دارد و تا دهه‌های آینده جزء کشورهای سالمند جهان خواهیم بود، افزود: تا دو دهه آینده سونامی مشکلات سالمندی در راه خواهد بود.
ایران رو به سالمندی
براساس نتایج سرشماری عمومی سال 1335 خورشیدی در ایران جمعیت افراد 60 سال به بالای کشورمان تنها 3 درصد از کل جمعیت ایران بوده که این رقم براساس نتایج سرشماری عمومی سال 1375 یعنی پس از 20 سال به بیش از دو برابر ، یا 6/6 درصد افزایش یافته است.
براساس نتایج سرشماری سال 1355 میانگین سن جمعیت کشور 17.4سال بوده و در سال 81 به 22 سال رسیده و برآورده شده است که در سال 1425 به حدود 35 سال افزایش پیدا کند و این شروع بحرانی است که در 50 سال در صورت عدم برنامه ریزی صحیح، دچار آن خواهیم شد.البته نباید از نظر دور داشت که سیاستهای کنترل جمعیتی که در برخی دولتها به شدت برای آن تبلیغ می‌شد تاثیر به سزایی در افزایش میانگین سنی جمعیت کشورمان داشت.
علیرضا جوادی کارشناس جمعیت شناسی در گفت‌وگو با «شما» درباره عواقب افزایش جمعیت سالمندی در ایران می‌گوید: در فاصله سال‌های 1355 تا 1365، ورودی جمعیت ایران 16 میلیون نفر و در فاصله سال‌های 65 تا 75، 10 میلیون نفر به جمعیت ایران اضافه شد، یعنی تا سال 1400 ما تقریبا 26 میلیون جمیعت سالمند خواهیم داشت.
وی با بیان این که کشور ایران از توازن جمعیتی برخوردار نیست، افزود: طی سال‌های اخیر شاخص امید به زندگی در ایران افزایش یافته و از سوی دیگر ورودی جمعیت از خروجی آن طی دو دهه گذشته بیشتر شده است، به همین سبب جمعیت سالمند ایران در آینده نزدیک افزایش چشمگیری خواهد داشت.
جوادی با اشاره به مشکلات افزایش جمعیت سالمند در یک کشور افزود: از هم اکنون باید سازمان‌ها و وزارتخانه‌های مربوط برای جمعیت سالمند ایران در آینده برنامه ریزی کنند، وزارت بهداشت و رفاه می‌توانند با شناسایی بیماری‌هایی که بیشتر در بین سالمندان شیوع دارد نسبت به تاسیس بیمارستان‌های تخصصی در این زمینه از هم اینک اقدام کنند.
وی در ادامه افزود: یکی دیگر از مشکلات سالمندان استفاده از حمل و نقل عمومی است این موضوع نیز باید از هم اینک در برنامه‌ریزی‌ها گنجانده شود. وی برنامه ریزی برای اوقات فراغت و تامین آتیه سالمندان را از دیگر برنامه‌هایی دانست که دولت باید از هم اکنون به فکر آن باشد تا در آینده دچار مشکل نشود.
راه حل ژاپنی پیرشدن جمعیت
در ژاپن، بیش از ۲۷میلیون نفر سالمند وجود دارد که این میزان بالاترین نسبت سالمندان در مقایسه با سایر کشورهای جهان است.در ژاپن با گذشت سال‌های مدید از سن بازنشستگی از نیرو و مهارت تجربه افراد کهنسال استفاده بهینه می‌شود.
میانگین سن امید به زندگی در ژاپن برای زنان ۸۵سال و مردان ۷۸سال است و بازنشستگی در بدو ورود به سن میانسالی یعنی سن ۶۰ سالگی از نظر ژاپنی‌ها تقریبا یک امر محیر العقول محسوب می‌شود.
دولت ژاپن تسهیلات و رفاه فراوانی برای سالمندان آن کشور تدارک دیده است و کمتر سالمندی وجود دارد که قادر نباشد با حقوق و مستمری بازنشستگی دوران خوش سالمندی را به عافیت نگذراند، اما با این اوصاف زمینه بازگشت سالمند به عرصه کار و فعالیت به راحتی فراهم است.
در شرایطی که سن امید به زندگی در ایران به ۷۰سال افزایش یافته است، هنوز هم بر اساس استاندارد سازمان بهداشت جهانی، مرگ افراد زیر ۸۰ سال، مرگ زودرسی برای سالمندان تلقی می‌شود و نخستین گام در پیشگیری از این مرگ و میر، بهبود شیوه زندگی سالم در دوره سالمندی است.
جوادی در این باره می‌گوید: از آنجا که بسیاری از بیماری‌ها و مشکلات دوران سالمندی ناشی از شیوه زندگی ناسالم است، باید پایه و اساس سلامت سالمندان را با به کار گیری شیوه‌های صحیح و ارتقای کیفیت زندگی، پی ریزی کرد و به موازات آن، با دست یازیدن به عوامل موثر اقتصادی، اجتماعی، بهداشتی و تغذیه در زندگی سالمندان، در مسیر رسیدن به سالمندی سالم و پویا گام برداشت.