امید قهرمانی - استان خوزستان هم چنان درگیر ریزگردهاست و البته مردم آن شهر ها شعار ما هنوز زنده ایم را سر می دهند! حالا پس از خوزستان همین دیشب بود که تهران هم تا حدی دچار گرد و غبار شد. و همه این ها در حالی است که مقام معظم رهبری در دیدار با فعالان محیط زیست کشور از همه خواستند که به دولتی ها در زمینه محیط زیست نمره بدهند. این در حالی است که شاید کوتاهی ها و شاید بازی های سیاسی تا به حال دنبال مقصر گشته است!! مقصری که هنوز هم معلوم نشده کیست؟ عده زیادی معتقدند، سازمان محیط زیست بزرگترین مقصر است، اما خود محیط زیست چنین عقیده ای ندارد. با دکتر عبد الرضا مصری رییس فراکسیون حزب مؤتلفه اسلامی که نماینده کرمانشاه است و می گوید همین روزها ریزگردها به استان او هم سرکشی می کند، گفتگو کرده ایم.
***
آیا صحبت‌های خانم ابتکار در باره حذف کامل اعتبارات مقابله با ریزگردها را تأیید می‌فرمایید؟
ما برنامه‌ای در باره ریزگردها نداریم، نه اعتبار، چون خانم ابتکار راجع به ریزگردها می‌فرمایند اعتبار نیست. از آن طرف اشاره می‌کنند این قضیه خارج از مرزهای ایران است و کار کوتاه مدتی هم نیست. اگر کار کوتاه مدتی نیست و خارج از کشور ما هم هست، اگر داخل کشور حقوق و دستمزد را اضافه کنیم، چه ارتباطی با ریزگردها پیدا می‌کند؟ مجلس آمادگی کامل دارد که اگر برنامه‌ای با اطمینان به مجلس داده شود که این قدر پول نیاز داریم و این درصد از ریزگردها را مهار می‌کنیم، مجلس قطعاً در هر مرحله‌ای باشد مجلس مساعدت خواهد کرد، زیرا خیلی از استان‌های کشورمان درگیر ریزگردها هستند. نقطه اوجی در خوزستان داشتیم، اما ممکن است این نقطه اوج هفته آینده در ایلام، کرمانشاه یا سایر مرزهایمان باشد.
بحث این است که آیا برنامه‌ای برای مهار ریزگردها وجود دارد؟ نمایندگان مجلس از چنین برنامه‌ای بی‌اطلاع‌اند، زیرا تا به حال برنامه‌ای به ما داده نشده است. پیشنهاد می‌کنم اگر دولت برنامه‌ای برای ریزگردها دارد، لایحه‌ای را تنظیم کند و در آن، برنامه زمان‌بندی‌شده و علمی برای مسئله ریزگردها را مشخص کند و هر چه بودجه برای مهار این کار می‌خواهد، در آن لحاظ کند.
اما اینکه ردیفی در بودجه بدون تعهد اضافه شده است و مجلس دنبال برنامه‌اش می‌گردد و می‌گوید برنامه‌اش را بگذارید، به این معنا نیست که اگر پولی در بودجه باشد، حتماً منجر به مهار ریزگردها می‌شود. اعتقادم بر این است اگر دولت لایحه‌ای با مشخصاتی که عرض کرده‌ام به مجلس بدهد، هر چقدر هم برای این امر بودجه بخواهد که پیش‌بینی شود، مجلس موافق است.
بحرانی که الان رخ داده است، قبلاً قابل پیش‌بینی نبود؟
ده سال است که گرفتار ریزگردها هستیم. اینکه بحث یک سال، شش ماه یا یک روز اخیر نیست، این یک معضل ده ساله است که بعد از حمله امریکا به عراق که از خاک کویت و عربستان شروع شد و با عبور تانک‌ها و نیروهای زرهی از آن مناطق بافت بیابان‌های آنجا را به هم ریخت، گرفتار ریزگردها در کشور شدیم. مجلس در این باره برنامه‌ای از دولت دریافت نکرده است که خانم ابتکار یا غیر از ایشان بگوید با این زمان‌بندی و با این بودجه ریزگردها را حذف می‌کنیم. خود ایشان هم در مصاحبه‌هایشان می‌فرمایند و البته درست هم می‌گویند که این کار بلند مدت است، ضمن اینکه همه‌اش در داخل کشور و به اختیار ما نیست.
با این اوصاف که می‌فرمایید ده سال است گرفتار این ماجرا هستیم، یعنی هم دولت قبلی در این قضیه کم‌کاری کرده است و هم دولت فعلی. در حال حاضرهم که این سوژه سیاسی شده است...
نمی‌توانیم بگوییم دولت‌ها در این امر شریک هستند یا نه، چون عامل در اختیار ما نیست. وقتی ریزگردها به کشور ما می‌آیند با یک پدیده و معلول مواجهیم. اگر منشاء آنها در کشور باشد، فرمایش شما صحیح است که اگر دولت‌ها فکری راجع به آن نکرده، پس کوتاهی کرده‌اند، چه دولت قبلی و چه دولت فعلی، اما با این قضیه مواجهیم که اینها از مرزهای ما وارد می‌شوند و نقطه تشکیل این پدیده خارج از ایران است. آیا اختیار داریم به کشورهای دیگر برویم و شروع به نهال‌کاری کنیم؟ اینها مسائل داخلی کشور هستند و نمی‌توانیم در مسائل داخلی کشورهای دیگر وارد شویم. باب تعامل، همکاری و کمک باز است، ولی مشکلی که الان با آن روبرو هستیم، این است که عاملش داخل کشور نیست که چرا دولت‌ها در مورد آن کاری نکرده‌اند. مورد دریاچه ارومیه از مسائل داخلی کشور خودمان بود که به نوبه خودش ریزگردهای بسیار خطرناکی را از جنس نمک و سیلیس تولید می‌کند، ولی عامل تشکیل ریزگردهایی که از سمت مرزهای ما وارد می‌شوند در داخل ایران نیست و معلولش که همان ریزگردها هستند، وارد ایران می‌شوند.
عده ای معتقدند به نظرات کارشناس خبره در این امر توجهی نمی‌شود و صِرفاً فعالیت‌هایی فارغ از مباحث کارشناسی انجام می‌شود. آیا همین‌طور است؟
عرض کردم وقتی دولت برنامه‌ای نداده است نمی‌دانیم کارشناس مربوطه چه نظری دارد. چند سال پیش کارشناسان در باره دستگاهی نظری دادند که اجرایی شد و دولت هم خریداری و نصب کرد. این دستگاه با ایجاد یک سری تشعشعات ریزگردها را در مرزها سنگین می‌کند و باعث نشست این ریزگردها در مرزها و مانع ورودشان به کشور می‌شود. در جلسات مربوط به این موضوع هم شرکت کردم و کار خوبی هم بود. آن زمان کرمانشاه شدیداً در معرض بود و الان هم همچنان گرفتار این معضل است. امیدوار بودیم آن راهکار جواب بدهد. تعدادی از این دستگاه‌ها نصب شدند. پس از آن قرار بود بررسی شود میزان کارآیی آنها چقدر است تا سپس به صورت گسترده آن دستگاه‌ها به کار گرفته شوند. ظاهراً یا درست جواب نداده یا کسی دنبال قضیه را نگرفته است ـ که اطلاعی ندارم ـ مثمر ثمر نبود. ما نمی‌دانیم کارشناسان یا خود دولت در این باره چه نظری دارند که بخواهیم راجع به آن اظهار نظر کنیم. در اینجا دنبال مقصر نیستیم، بلکه دنبال واقعیت هستیم و واقعیت هم این است که پدیده ریزگرد در کشور ما وجود دارد و به مردم مرزنشین ما بسیار آسیب‌رسان است. راهکار این است که دولت پیشنهادش را به مجلس بیاورد و یقین دارم نمایندگان محترم کمک می‌کنند. اصلاً دنبال مقصر نمی‌گردیم، فرضاً مقصر را هم پیدا کردیم، مشکل که حل نمی‌شود. دنبال حل مشکل هستیم و همه باید برای حل آن همت کنیم.
اینکه می‌فرمایید دنبال حل مشکل هستیم کاملاً درست است، اما در یکی از مصاحبه‌هایتان فرمودید سالیان سال است مجلس به سازمان محیط زیست برای مقابله با آلودگی هوا و ریزگردها بودجه اختصاص می‌دهد. الان این بودجه چه شده است؟
همین‌طور است. دستگاهی را که خریداری کرده‌اند، از همین بودجه‌ها بوده، اما هنوز مجلس هیچ برنامه‌ای از سازمان حفاظت محیط زیست ایران دریافت نکرده است.
این بودجه در سازمان محیط زیست به کجا می‌رود؟ آیا مجلس پیگیر هست؟
دنبال همین هستیم. البته برنامه سازمان حفاظت محیط زیست ایران ریزگردها نیست و مسائل مختلفی دارد و به آنها می‌پردازد. چرا؟ چون این مسئله به مرزها برمی‌گردد. فکر می‌کنم دولت هم خیلی اعتقادی به اینکه محیط زیست بخواهد کاری کند ندارد، زیرا نماینده دولت به خوزستان از محیط زیست انتخاب نشد، بلکه وزیر بهداشت انتخاب شد و ایشان از طرف دولت رفت. این نشان می‌دهد دولت هم رضایت چندانی از موضوع ندارد. در مورد ریزگردها بحرانی ایجاد شد و بعد که آب‌ها از آسیاب بیفتد هر کسی دنبال کار خودش می‌رود، در حالی که نباید این‌طور باشد، چون این قضیه تمام‌شدنی نیست. دولت باید هر چه سریع‌تر یک لایحه جامع، مدون و کاملی به مجلس بیاورد تا مجلس کمک کند.
آیا وظیفه مجلس را منحصر به حمایت از دولت می‌دانید یا خود مجلس می‌تواند کار بیشتری در این زمینه انجام دهد؟
مجلس و نمایندگان آن که حق ورود به مسائل اجرایی ندارند. نماینده مجلس که نمی‌تواند بگوید به من این قدر پول بدهید مازوت می‌خرم و بیابان‌های عراق را مالچ‌پاشی می‌کنم تا ریزگردها به مرزهای کشورمان نیایند. یکی از موارد مهارکننده ورود ریزگردها به مرزها کشور همین است که از زایدات نفتی و پالایشگاهی مالچ‌پاشی کنیم که گرد و غبار از سطح بیابان‌های عراق بلند نشوند تا به سمت مرزهایمان پیش نروند و با این کار این معضل را مهار کنیم. نهال‌کاری و بیابان‌زدایی هم از دیگر راهکارهای حل این مشکل است که دیگر بیابانی نباشد تا خاک از آن بلند شود، اگر هم بلند شد توسط برگ‌های سوزنی مهار شود، اما مشکل ما این نیست، بلکه مسئله این است که به عنوان یک شهروند از اینکه دولت در مهار ریزگردها چه برنامه‌ای دارد خبری ندارم، ضمناً به عنوان نماینده هم اطلاعی ندارم که چگونه می‌شود به دولت کمک کرد. آیا دولت در این زمینه پول، امکانات و مجوز می‌خواهد؟ هر کدام را بخواهد مجلس آماده است.
الان تهران هستید؟
بله.
از هوای شهرتان، کرمانشاه چه خبر؟
تقریباً همین‌جور است. فکر می‌کنم همین روزها ریزگردها شروع شوند و شاهدم پس از سه روز که جلد کتابی را پاک می‌کنید، کاملاً یک لایه خاک روی آن را می‌گیرد.
الان شرایط این گونه است؟
نه، تقریباً یک ماه دیگر شروع می‌شود و تا شش هفت ماه آن منطقه گرفتار ریزگردهاست. خودم هم که می‌روم و برمی‌گردم متأسفانه تا یکی دو روز مرتباً خارش گلو و سینه را احساس می‌کنم. در اهواز این قضیه تبدیل به بحران شد، ولی با یک درجه ضعیف‌تر ایلام، کرمانشاه، خوزستان و البته کردستان کمتر مرتباً درگیر این معضل هستند.