اشاره: به تازگی رسانه‌های غربی صنعا را پنجمین پایتخت ایران نامیده‌اند. برخی به این اعتراف خوشبینانه نگاه می‌کنند و برخی آن را غیرواقعی و برای چیدن زودرس میوه می‌دانند تا میوه بیداری اسلامی در یمن به ثمر ننشیند. تحولات یمن را با دکتر حسن لاسجردی کار‌شناس بین الملل و عضو شورای مرکزی حزب مؤتلفه اسلامی به بررسی نشسته‌ایم.
رویکرد مقاومت یمن چگونه است؟ آیا مثل بقیه گروه‌های بیداری اسلامی به انقلاب اسلامی ایران نگاه مثبت و رابطه نزدیکی با حزب‌الله لبنان دارد یا جور دیگری برخورد می‌کند؟
آنچه که از مجموعه سخنان رهبران اصلی تحولات یمن مانند انصارالله سراغ داریم، نگاهشان به اندیشه‌های شیعی و انقلابی اسلام در منطقه ما خیلی نزدیک است. به این معنا که در فقه سیاسی و نگرش سیاسی‌شان به مباحث حکومتی برخلاف اندیشه‌های حاکم در مصر یا تونس و جاهای دیگر دارند تلاش می‌کنند نگاهی مصلحانه همراه با تغییر و تحول را به‌ویژه در موضوع حاکمیت یعنی از بالا ساری و جاری کنند. در عین حال آنها به دلیل نگاهی که به قاعده امت به معنای حمایت و پشتیبانی و بسیج اجتماعی دارند، می‌کوشند جامعه در کف خودش و در سطح عوام هم پشتیبان و حمایت‌کننده باشد.
آنها تلاش می‌کنند نگاه معقولی به مسائل، تحولات، مباحث سیاسی و پیچ و خم‌های تحولات سیاسی داشته باشند و نهایتاً مجموعه سخنرانی‌هایی که حوثی و کسان دیگر داشتند نشان داد، آنها برخلاف تفکرات حاکم بر کشورهای عربی به دنبال استفاده یا بهره‌گیری خاص از قومیت، طایفه، نژاد و چیزهای دیگر نیستند و در تلاشند نگاه کلانی در حوزه سیاسی داشته باشند تا بتوانند تحولات کشور را جمع کنند.
اما همان‌طور که عرض کردم در نگاه کلانشان مثلاً زیدیه که به اندیشه‌های شیعیان نزدیک‌تر است از فقه سیاسی استفاده می‌کند. انصارالله اعلام کرده است رهبر معنوی آنها یا نگاهشان از منظر کارکردی به حزب‌الله لبنان نزدیک است.
آیا این توان را در حوثی‌های یمن می‌بینید که بتوانند از پس اداره کشور و برنامه‌ریزی‌های مملکتی بر آیند؟
حوثی‌ها تا کنون تجربه مملکت‌داری نداشته‌اند. افرادی که امروزه به عنوان مدیران کلان یا رهبران یا مؤسسین و کلاً کسانی که امروز کار هدایت را به عهده دارند، تحصیلات و تجربه را تا حدی دارند. حوثی‌ها در مناطق شمالی و شمال‌شرقی که نزدیک به عربستان است تجربه فرمانداری و استانداری را دارند و از طرف دیگر مبارزه طولانی مدتی را با حاکمیت و عناصر خارجی، به‌طور مشخص عربستان داشته‌اند.
این تجربه هم در سیاست، مدیریت و حاکمیت جامعه و هم در حوزه مباحث امنیتی مثل جنگ و نزاعی که بین حوثی‌ها و حکومت و به تبع آن عربستان بوده، کسب شده است. در مجموع از آنها آدم‌های باتجربه و آبدیده‌ای را ساخته است که می‌توانند با کمک و مساعدت کشورهای منطقه، به‌ویژه آنهایی که تجربه برپایی حکومت مستقل را دارند و با ارتباطاتی که معمولاً در دنیای امروز یک امر مسلم و ضروری است، حاکمیت جدیدی را بر پا کنند. اگر چه به نظر می‌رسد حوثی‌ها از همین الان تحت فشار عناصر خارجی هستند. همان‌طور که عرض کردم نمی‌شود از موضوع عربستان و همین‌طور کشورهای عربی منطقه که یکی از ضرورت‌های جهان امروز برای آنهاست، بگریزند. به نظر من آنچه که حوثی‌ها خیلی می‌توانند از آن استفاده کنند، فضای تغییر و تحول در منطقه است که بستگی به نوع رفتار آنها می‌تواند به آنها کمک کند تا یک حکومت جدید و نوپایی را با اندیشه‌های جدید شکل بدهند.
آیا می‌توانیم بگوییم مقاومت یمن به پیروزی رسیده است؟
به نظر من مقاومت در یمن در نیمه راه است. بخشی از تحولات در کشورهای عربی به اراده و نگاه مردم و تحولاتی برمی‌گردد که از حوزه جامعه‌شناسی داخلی جامعه هدایت و کنترل می‌شود، بخشی هم به تحولات منطقه و نیروهای اثرگذار و بازیگرانی مربوط است که در هر بحران و موضوعی وارد می‌شوند. یمن در نزدیکی ماست و در خاورمیانه عربی حضور دارد و عناصر متعددی در حال تأثیرگذاری بر بحران در یمن است.
در خصوص پاسخ به سوال شما، هنوز نمی‌توان قطعی گفت که یمنی‌ها در مقاومتشان کامل و تام پیروز شده‌اند، ولی در نیمه راه هستند. آنها از گذشته مبارزه طولانی مدتی با حاکمیت یمن شروع کرده و خودشان را به حاکمیت رسانده‌اند.
نقش تحولات بیداری اسلامی و حوثی‌ها یا کسانی که به عنوان معارض علیه حکومت علی عبدالله صالح بودند، بسیار پررنگ بوده است. الان این بلوغ را دارند که به پایتخت بیایند و خواسته‌های مدنی و اجتماعی و مطالبات دیگرشان را مطرح کنند و در نهایت حاکمیت را مجبور به این کنند که آنها هم جزئی از تصمیمات باشند. لذا در حال حاضر بخش مهمی از مسیر به سوی پیروزی را طی کرده‌اند، اگر در بر پایی یک حکومت جدید با مختصات خاص جامعه یمن، قطعاً انقلاب یمن به پیروزی خواهد رسید.
آیا رهبر مقاومت یمن توان اداره کشور را دارد و می‌تواند این فشارها را تحمل کند؟
آنچه که مسلم است این است که مدیریت بر جوامع، به‌ویژه در منطقه ما به مختصات رهبران، نخبگان و سران جامعه و در عین حال مشاوران و کسانی که در کنارش هستند، برمی‌گردد. با توجه به اینکه در منطقه‌مان منازعه ایدئولوژیک نانوشته‌ای داریم، به‌طور حتم پای دیگر کشورها در شکل‌گیری یمن باز خواهد شد و رهبران جدید یمن تصمیم خواهند گرفت که ضروری است بر اساس آنچه می‌اندیشند و طراحی کرده‌اند با کشورهای همراهشان همکاری کنند. با توجه به اینکه خانواده حوثی‌ها باتجربه، دوران‌دیده، مطلع از مباحث مختلف و حاضر در دوره‌های مختلف هستند، عبدالملک یک آدم بیگانه و تازه‌کار نیست. با وجودی که جوان است، اما تجربیات لازم را دارد. در بحث حاکمیت، حاکمیت یک مجموعه است و در واقع یک تیم باید در کنار هم قرار بگیرند. هنر حوثی‌ها و کسانی که انقلاب یمن را مدیریت می‌کنند باید این باشد که ملغمه‌ای از افراد مختلف و باتجربه را که اعتقاد و باورشان نزدیک به اندیشه‌های حوثی‌هااست دور خودشان جمع کنند یا لااقل در بیست سال گذشته‌ای که مبارزه کردند، شاکله‌ای مثل همه انقلاب‌های منطقه درست کنند که این شاکله می‌تواند انقلاب‌های جدید را مدیریت و هدایت کند. با توجه به اقداماتی که تا کنون انجام شده است و رفتار بسیار معقول، تصمیمات بموقع و نداشتن هزینه‌های بی‌جهت در هدایت و رهبری جریانات یمن عقبه متفکری دارد و تحولات این کشور را جلو می‌برد و به‌طور حتم از تجربه کشورهای دیگر هم استفاده کرده‌اند. این بلوغ می‌تواند به پیروزی انقلاب یمن و تشکیل یک حکومت جدید کمک کند. در عین حال چون انقلاب نویی هست جوانان نوگرا و تحول‌خواهی را همراه خودش خواهد آورد که اگر جامعه آنها را بپذیرد، هزینه پذیرش و در کنار آنها بودن را خواهد پرداخت و همین امر سبب تحولات جدیدی در جامعه یمن خواهد شد.
با توجه به فشارهایی که غرب به یمن وارد کرده؛ آیا یمن هم با تحریم یا اقداماتی از این قبیل مواجه می‌شود؟
به‌طور مشخص ورود سازمان‌های بین‌المللی به بحران‌ها به یک سری شاخص‌ها برمی‌گردد که بخشی‌اش به رفتار داخل این بحران‌ها و قسمتی هم به موضوع مواضع و نگاه قدرت‌ها برمی‌گردد. در بخش اول که بحث شاخص‌ها، رفتارها و رعایت متغیرها و استانداردهای بین‌المللی است، در یمن به‌شدت دیگر کشورها مثل مصر، تونس و حتی لیبی نبوده است، ولی اگر کشورها و قدرت‌های بزرگ بخواهند بهانه‌تراشی کنند، صد در صد موردی را می‌یابند که مستمسک قرار بدهند.
اگر بحران یمن تحت فشار قرار بگیرد، بستگی به این دارد که این فشار از طرف قدرت‌های بزرگ و عناصر بازیگر مؤثر منطقه چگونه طراحی می‌شود. با توجه به مجموعه حرف‌ها، سخن‌ها و جهت‌گیری‌هایی که تا کنون از رهبران تحولات در یمن ابراز شده است، بعید نمی‌دانم در ابتدا با فشار حجیمی از نظام بین‌الملل ـ که بیشتر قدرت‌های بزرگ و منطقه‌ای هستند ـ مواجه نشود. چون یمنی‌ها می‌خواهند این تحول را از درون انجام دهند و پای انقلابشان ایستاده‌اند و اگر شیعیان، حوثی‌ها، ملی‌گراها و حتی جریان‌های مذهبی سنتی جمع شوند و بتوانند یک قدرت و حکومت ملی که در برگیرنده همه افراد و گروه‌ها باشد،برپا کنند فشارهای بین‌المللی کم خواهد شد. تجربه منطقه‌ای هم به کمک آنها خواهد آمد و می‌توانند دوران فشار را طی کنند و به ساحل آرامش برسند، ولی در مجموع با توجه به تجربه‌ای که در کشورهای دیگر مثل عراق، سوریه، لبنان و لیبی کسب کردیم، یمن ناگزیر از فشار اولیه ناشی از تضاد ایدئولوژیک است. در عین حال نیروهای معارض یا کسانی که می‌توانند این فضا را کنترل کنند، قادر خواهند بود به یمن کمک کنند تا یمنی‌ها از این فضا جان سالم به در ببرند.
نفوذ و رفتار عربستان را در آینده یمن چگونه ارزیابی می کنید؟
با توجه به سخنرانی که شاه عربستان داشته است، شاهد تغییر و تحولی در این فضا نخواهیم بود که اتفاق خاصی در عربستان بیفتد، اما آنچه مسلم است وقتی کشوری شرایط و عناصرش عوض می‌شود، شبکه ارتباطی و داد و ستد سیاسی هم دستخوش تغییر و تحول می‌شود. آنچه که در گذشته عربستان سبب می‌شد، این کشور دخالت زیادی در یمن کند، نوع ارتباط حاکمیت‌ها بین عربستان و یمن بوده است. با تغییر و تحولاتی که در ارتش، نیروهای سیاسی و هیئت حاکمه ایجاد می‌شود، نقش ارتباطات بین عربستان و یمن یک مقدار کمرنگ خواهد شد و طیفی که با انصارالله یا جریان‌های سنتی، معتدل و دارای اعتقاد خاص مرتبط‌اند روی کار بیایند و از عده حاکمان قبلی در قدرت کم شوند، مواضع عربستان هم تعدیل خواهد شد، ولی با همه این حرف‌ها فکر نمی‌کنم عربستان بخواهد یمن را از دست بدهد، زیرا نگاهش به یمن استراتژیک است و فکر می‌کند یمن می‌تواند بر مناطق شرقی‌اش تأثیرگذار باشد، ضمن اینکه مناطق شرقی مهم‌ترین بخش عربستان از نظر چاه‌های نفت و منابع انرژی است. عربستان به‌رغم تغییر و تحولات در یمن همچنان به یمن به عنوان موضوع بسیار حساس می‌نگرد تا بتواند بحران‌های داخلی خودش را کنترل کند.
