شهدای شهریور به ویژه باهنر و رجایی و سایر شهدای شهریور ماه، همه شهدای انقلاب و جنگ تحمیلی، شهدای وزارت خارجه و شهدای هسته‌ای و سایر ایثارگران را گرامی می‌داریم. ظریف با بیان اینکه حضرت امام خمینی(ره) یکی از نخستین کسانی بود که شرایط کنونی جهان را درک کرده و بر اساس آن کار انقلاب اسلامی را به پیش برد گفت: [ایشان] یک فرهنگ و گفتمان اصیل برای همه ما به یادگار گذاشت.
وی با اشاره به تحولات عرصه بین‌المللی در دهه گذشته و حاکمیت چند دهه‌ای نظام دو قطبی در آن، گفت: این جهان دوقطبی فرو پاشیده و هیچ نظام جدیدی جایگزین آن نشده است. بعد از فروپاشی شوروی و بلوک شرق و شکستن دیوار برلین برخی فکر می‌کردند که نظام دوقطبی با نظام تک‌قطبی آمریکامحور جایگزین شده و بر اساس آن فجایع و جنایات زیادی هم انجام شد تا این نظام را دیرپا کنند؛ ولی معلوم شد که اینگونه نیست.
وزیر امور خارجه در ادامه گفت: به همین دلیل ما از ابتدای دهه نود میلادی یا از حدود سال 71 خودمان دنیا را دنیای در حال گذار می‌بینیم. چیزی که مقام معظم رهبری در چند مورد به آن با عنوان پیچ خطرناک یا پیچ حساس تاریخ روابط بین‌الملل یاد کردند و در جلسه‌ای که سال گذشته با سفرا و کارداران جمهوری اسلامی داشتند از آن تعبیر به جهان در حال گذار کردند.
ظریف گفت: دنیا در حال تکاپو است برای اینکه از همه سرمایه‌های خود استفاده کند تا نظام آینده با ارزش‌ها، منافع، دیدگاه‌ها و نگرش‌های هر یک از بازیگران تطابق بیشتری داشته باشد.
ظریف با اشاره به اینکه در این جهان در حال گذار چند اتفاق عمده رخ داده که باید برای ما قابل توجه باشد گفت: بازیگران از دو قطب متصلب قبلی خارج شده است. یعنی سایر کشورها هم می‌توانند بدون توجه به مبانی قبلی قدرت نقش ایفا کنند، کما اینکه جمهوری اسلامی ایران این فرصت را یافته است... بازیگران حتی از دولت‌ها هم فراتر رفته‌اند،... به مانند القاعده و داعش در بعد منفی و حزب‌الله در بعد مثبت می‌توانند در دنیا نقش ایفا کنند. انحصار از دست دولت‌ها خارج شده است.
ظریف با اشاره به اینکه این تحولات می‌توانند هم فرصت و هم چالش ایجاد کنند تاکید کرد که این پدیده فی‌الذات پدیده مبارکی است. یعنی به شما اجازه داده از یک زندانی که توسط قدرت‌های بزرگ ایجاد شده بود، خارج شده و شرایط دیگری را پدید آورید.
وی بعد دیگر تحول اخیر در نظام بین‌الملل را چنین توصیف می‌کند: هم‌زمان با تکثر بازیگران روش‌های بازیگران هم متکثر شده است.
وزیر خارجه کشورمان با اشاره به گفتمان حاکم بر فضای جنگ سرد که عبارت از افزایش بی حد و حصر قدرت نظامی و پدیده‌هایی چون نابودی متقابل تضمین‌شده بود گفت: یعنی ناامنی و نابودی تضمین‌شده باعث امنیت می‌شد و این ملاک قدرت بود.
ظریف گفت: به‌تدریج عوامل دیگری هم وارد بازی شدند به مانند قدرت اقتصادی.... بعد از جنگ جهانی دوم قدرت آموزشی و علمی نیز وارد بازی شد، قدرت فرهنگی هم وارد این بازی شد به مانند نقشی که هالیوود در پیشبرد اهداف ایالات متحده آمریکا به‌عنوان یکی از ابعاد قدرت که می‌توانست فرهنگ آمریکایی را جهان‌شمول کند، ایفاء کرد؛ یا نقشی که هنجارها در نظام سرمایه‌داری ایفا می‌کردند، هنجارهایی که ذاتا هم بد نیستند به مانند حقوق بشر؛ ولی چون در چارچوب رژیم لیبرال دموکراسی غربی تعریف شده بود برای آنها ایجاد قدرت می‌کرد چون هنجارهای آنها تبدیل به هنجارهای عالم‌گیر شده بود.
رئیس دستگاه دیپلماسی در ادامه گفت: با فروپاشی نظام دو قطبی ابعاد قدرت تکثر بیشتری یافت. قدرت معنایی نیز پدید آمد ... یعنی توان تاثیرگذاری بر مغزها و قلب‌ها. امروز هزینه‌ای که آمریکا برای آموزش سربازانش می‌کند تا زبان و فرهنگ کشورهایی را که در آن عملیات می‌کنند، فرا گیرند، ممکن است از کل هزینه دفاعی و نظامی ما بیشتر باشد.
وزیر امور خارجه گفت: این ابعاد معنای قدرت ابعادی است که ما در انقلاب اسلامی متبلور کردیم و تبدیل به مبنای قدرت ما شد. این به معنای نابودی سایر ابزارهای قدرت نیست. اگر سایر ابزارهای قدرت به غیر از ابعاد معنایی قدرت حرف اول را می‌زدند، شاید آمریکا و شوروی بر سرنوشت همه حاکم بودند؛ شاید آمریکا دوست داشته باشد همه دنیا فکر کنند همه چیز، قدرت نظامی است چون آنها به تنهایی به اندازه همه دنیا قدرت نظامی دارند و بودجه نظامی آمریکا معادل کل بودجه نظامی دنیا است.
وزیر امور خارجه کشورمان با مطرح‌کردن این پرسش که چرا اوباما و کری می‌گویند ما به نتیجه‌ای رسیده‌ایم که نمی‌توانیم مردم ایران را وادار کنیم تا حرف ما را بپذیرند گفت: باید این را واقعا پرسید که چه اتفاقی در دنیا افتاده که ایالات متحده با همه قدرت نظامی‌اش احساس عجز می‌کند.
وی با اشاره به این گفته اوباما که اگر می‌توانستم پیچ و مهره برنامه هسته‌ای ایران را باقی نمی‌گذاشتم گفت: برخی در داخل کشور فقط به این جمله اشاره می‌کنند و به جمله بعدی‌اش اشاره‌ای نمی‌کنند: اما نمی‌توانم. چرا نمی‌گوییم که آمریکا نمی‌تواند . چرا یادمان رفته که امام چه فرمودند: آمریکا هیچ غلطی نمی‌تواند بکند.آیا زمانی که امام(ره) این جمله را بیان فرمود آمریکا قدرت نظامی نداشت؟ آیا امام(ره) شعار می‌دادند؟ امام(ره) به ابعادی از قدرت توجه کرده بود که امروز نظریه‌پردازان آن را قدرت معنایی می‌نامند.
ظریف افزود: در این بعد قدرت است که فرهنگ مقاومت تبدیل به ابزار قدرت ملی می‌شود. فرهنگ ایثار و شهادت تبدیل به ابزار قدرت ملی می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه هدف از تحریم ایجاد فاصله بین مردم و دولت از طریق فشار اقتصادی است تا دولت یا سرنگون شود یا تغییر روش دهد، گفت: چرا این هدف محقق نشد، چرا آمریکایی‌ها پای میز مذاکره آمدند. چون 73درصد مردم در انتخابات شرکت کرده و گفتند ممکن است در میان کاندیداها اختلاف‌نظر داشته باشیم؛ اما در نهایت به صندوق رای این حاکمیت اعتماد می‌کنیم. تحریم با انتخابات شکست خورد نه با مذاکرات بنده. تحریم را انتخابات متوقف کرد.
ظریف با اشاره به فرمایش مقام معظم رهبری که انتخابات را حماسه سیاسی خوانده بودند، گفت: حماسه سیاسی به این دلیل بود که پشت تحریم‌ها را شکست.
وی گفت: نمی‌خواهم شعار دهم تحریم‌ها مردم ما را خیلی آزار داد ... اما این فشار نتوانست به هدف خود یعنی فاصله‌انداختن میان دولت و مردم دست یابد. فرهنگ ایثار و شهادت که در اعماق وجود مردم قرار دارد، ابزار قدرت ماست بر مبنای آن است که ایستادگی و مذاکره می‌کنیم و به طرف مقابل نیز می‌گوییم حق تهدید یک ایرانی را ندارد.
وزیر خارجه ایران ادامه داد: آنچه باعث شده ما قدرت اول منطقه باشیم این است که پس از انقلاب بالاخص پس از جنگ تحمیلی انتخاب‌های درست انجام دادیم.
ظریف تاکید کرد: ناراحتی اسرائیل از برجام به‌دلیل ناراحتی این رژیم از به‌هم‌خوردن پروژه امنیتی‌سازی ایران بود؛ زیرا از این طریق می‌خواست قدرت معنایی ایران را به تحلیل ببرد. امروز بازی‌کردن در جامعه سیال در حال گذار یک توانمندی‌ها و شناخت‌هایی را از روابط بین‌الملل نیاز دارد، در ابتدا باید مبنای قدرت خودمان را بشناسیم.
وزیر خارجه کشورمان افزود: ما تهدید نیستیم؛ بلکه امنیت‌ساز هستیم. جمهوری اسلامی ذاتا موجودی ثبات‌ساز است. آنچه نتانیاهو را نگران کرده این است که ساختمانی که با میلیاردها دلار و فشار بسیار ایجاد کرده بود فرو پاشید.
