اگر طرف مقابل بخواهد به تعهداتش عمل نکند طبعاً جمهوری اسلامی الزامی به اجرای تعهداتش ندارد. همانطور که امریکاییها وقتی وزارت خارجهشان بلافاصله بعد از برجام و توافق وین یک factsheet ارائه دادند و صریح گفتند منظورمان از توافقها، الفاظ و پاراگرافهای آمده در این توافق این موضوعات است.
صالح اسکندری- نامه مقام معظم رهبری به ریاست محترم جمهوری به عنوان یک فصلالخطاب در مذاکرات هستهای قلمداد میشود. با توجه به نکاتی که معظمله در خصوص برجام و منافذ و مجاری موجود در آن که امکان نفوذ بیگانگان و دشمن را فراهم میکرد، به نظر میرسد ایشان با این نامه عملاً این مجاری و منافذ را مسدود کردند. به تعبیر زیبای یکی از روزنامهها نامه مقام معظم رهبری پادزهری بود در مقابل زهر مسموم دشمنان نظام اسلامی که در قالب برجام و پسابرجام میخواستند به پیکر نظام وارد سازند. ملاحظات معظمله در کنار نکاتی که مجلس محترم شورای اسلامی در مصوبهشان مطرح و قیود و شروطی که برای تأیید برجام معین کرده بودند و ملاحظات و نکاتی که شورای عالی امنیت ملی به عنوان یک مرجع ذیصلاح و عالیمقام ـ تعبیر به کار رفته در نامه مقام معظم رهبری ـ بیان کردند تکملهای بر ملاحظات مراجع قانونی کشور بود. تمام ساختارهای رسمی در جمهوری اسلامی ایران دست به دست هم دادند تا کشور از این پیچ خطرناک به سلامت عبور کند. همانطور که در نامه معظمله اشاره شده انتظار از دولت محترم این است که با دقت و عنایت ویژهای جلوی سوء استفاده دشمن را بگیرند. رهبر معظم انقلاب در این نامه بر زحمات مجموعه دستگاههایی که در این موضوع نقش داشتند اعم از کمیسیون ویژه بررسی برجام، کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی، شورای عالی امنیت ملی کشور، سایر مشاورینی که به ایشان کمک کردند، کارگروههایی مثل شورای هستهای و همچنین منتقدینی که در این ایام از توافق وین تا اتفاقی که در لوزان افتاد مجموعاً کمک کردند تا جوانب امر و زوایای موضوع شناسایی شود و مخاطرات و مسائل پیش روی کشور در زمینه برجام را پشت سر بگذاریم و از پیچ حساس و خطرناک که میتوانست به منافع ملی و مصالح کشور صدمه بزند و بهخوبی از مراحل تصویب و اجرایش عبور کنیم. امروز وظیفه دولتمردان ما سنگینتر از گذشته است. با توجه به نکاتی که رهبری معظم انقلاب مطرح فرمودند حتماً بایستی دقایق و ظرایفی که ایشان روی آنها انگشت تأکید گذاشتند توسط دولت محترم توجه شود و باید بهدقت مرحله به مرحله برجام و تعهداتی که طرفین در برجام دارند چه راجع به نطنز و فردو و چه رآکتور اراک رعایت شود.
رهبری معظم انقلاب عملکرد مجلس شورای اسلامی را تأیید کردند. کمیسیون ویژهای که در مجلس شورای اسلامی تشکیل شد، قریب دو ماه جلسه برگزار و جوانب امر را ارزیابی کرد. ایشان این کمیسیون را تأیید و بدان تأکید کردند. در یک فرآیند کاملاً عقلانی و مبتنی بر مصالح ملی و منافع کشور توانست این مسئله را در این مرحله از برجام یعنی تصویب آن به برجامش برساند. امروز نوبت این است که همان هشداری را که مقام معظم رهبری در خصوص پس از برجام دادند، لحاظ کنیم. دشمن بسیار میکوشد از طریق این مصوبه دستمایهای بیابد تا در عرصههای فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی نفوذ کند و این مصوبه را محملی را قرار بدهد تا نفوذش را به حضور در کشورمان تبدیل کند. سابقه این نفوذ را در مقاطع مختلف داشتیم. پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، بهخصوص در مقطع اصلاحات شاهد بودیم جریانات وابسته به دشمنان انقلاب، امریکا و ایادی استکبار جهانی از طریق دو مجرای مجلس شورای اسلامی و مطبوعات تلاش کردند به نفوذشان رسمیت بدهند. اتفاقاتی که در مجلس ششم افتاد و عناصر نفوذی وارد ساختارهای رسمی و مراکز تصمیمسازی و تصمیمگیری کشور شدند. باید خیلی مراقبت کرد، با توجه به اینکه در آستانه انتخابات هستیم دشمن از برجام سوء استفاده و زمینه را برای نفوذ عناصر مشکوک به مجلس شورای اسلامی و حتی مجلس خبرگان رهبری فراهم نکند. وظیفه و رسالت شورای نگهبان قانون اساسی به مراتب بیشتر از گذشته است و باید به عنوان سدی در مقابل این نفوذ قد علم کند و مانع شود. از طرفی مطبوعات، رسانهها و گستره وسیع شبکههای نوظهور اجتماعی زمینهای برای طرح برخی از شبهات و اخبار بیپایه و اساس و شایعات مشکوکی شدهاند که متولیان امر فعال در حوزه فرهنگی بایستی مانع نفوذ دشمن در عرصه رسانهها شوند.
اما این مبحث طرف دیگری هم دارد. طبیعتاً در پای هر توافق دو امضا وجود دارد و هر امضا تعهد طرفین است و درخواستهایی که معظمله فرمودند به نحوی factsheet ایرانی است و تعبیرم از ملاحظات مقام معظم رهبری این بود که یک factsheet ایرانی برای برجام و توافق برجام از جانب جمهوری اسلامی ایران ارائه شد. این factsheet چیزی جز تعهدات طرفین و توافقها نیست. امر مشخص مقام معظم رهبری در باره رآکتور اراک این است که تا قبل از اینکه قرارداد جدیدی بسته نشود و کشورهایی که به ما در برجام تعهد دادند که در رآکتور آب سنگین اراک با ما همکاری کنند تا ساختار آب سنگین بازسازی شود، در عین حال که ویژگی آب سنگین آن حفظ میشود و ارتقا میکند، تا قبل از اینکه طرف مقابل این قرارداد را امضا نکرده است اجازه ایجاد تغییرات در رآکتور آب سنگین اراک را ندارند.
در باره نامهای که رئیسجمهور امریکا باید بنویسد و رسماً تحریمها را لغو کند، این تعهد طرف مقابل ما 1+5 بود که در برجام هم آمده است که رؤسای جمهور بعدی امریکا و طرفین اروپایی ما حق ندارند در موضوعاتی مثل حقوق بشر تحریمها را وارد چرخه روابط کشورها کنند. در واقع ملاحظات مقام معظم رهبری توافقهای طرفین است، منتهی متأسفانه برخی دنبال این هستند بعضی از تعهدات طرف مقابل ما را در ابهام بگذارند که کار خطرناکی است. طرف مقابل نباید احساس کند میتواند برخی موضوعات را مبهم کند و در حاشیه نگه دارد و بعداً در مسئله، بحران و موضوعی که پیش میآید آنها را پیراهن عثمان کند و کل توافق را به هم بزند.
رهبر معظم انقلاب همان تعهدات طرف مقابل را صریحاً از آنها مطالبه کردند. اگر نکاتی را که ایشان فرمودند دقت کنید همان تعهدات طرف مقابل است. طبیعتاً اگر طرفین ما اعم از کشورهای اروپایی، امریکا و مجموعه 1+5 نخواهند این نکات را اجابت کنند، در عمل زیر توافقشان زدهاند. اگر طرف مقابل بخواهد به تعهداتش عمل نکند طبعاً جمهوری اسلامی الزامی به اجرای تعهداتش ندارد. همانطور که امریکاییها وقتی وزارت خارجهشان بلافاصله بعد از برجام و توافق وین یک factsheet ارائه دادند و صریح گفتند منظورمان از توافقها، الفاظ و پاراگرافهای آمده در این توافق این موضوعات است. بحمدالله با نکاتی که رهبری معظم در پای مصوبه شورای عالی امنیت ملی قید فرمودند به علاوه ملاحظاتی که مجلس شورای اسلامی و شورای عالی امنیت ملی داد کمک میکند توافقها و تعهدات طرفین شفاف شوند و همین شفافیت منجر به اجرای درست میشود. نبایستی از ابهام اجرای صحیح را انتظار داشته باشیم، بلکه شفافیت در تعهدات میتواند اجرای صحیح و مستمر را به همراه داشته و به نفع طرفین باشد