مجلس هیچ گاه تخلفات احراز شده در گزارش تفریغ را پیگیری نکرده است و ربط آن را با اعداد و ارقام بودجه سنواتی نمی‌داند.
احمد جان نثاری – به فرآیند تسویه بودجه از طریق تطبیق اطلاعات صورت حساب عملکرد تهیه شده توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی با اطلاعات تهیه شده توسط دیوان محاسبات کشور و تجزیه و تحلیل نتایج حاصل از آن گزارش تفریغ بودجه اطلاق می‌شود.
دیوان محاسبات کشور سالانه با بررسی حساب‌ها و اسناد مربوط به دستگاههای دولتی، گزارش تفریغ بودجه را تهیه می‌کند که در آن نحوه و میزان هزینه سازمان‌ها، پروژه‌ها و پیشرفت آنها بر اساس لایحه بودجه مشخص است، در این گزارش سرنوشت هر ریال در آمد کشور در مجرایی که برای خرج آن پیش بینی شده بررسی می شود.
همانطور که لایحه بودجه کل کشور هر سال توسط رئیس‌جمهور «تسلیم» مجلس می‌شود گزارش تفریغ بودجه هم وفق اصل 55 قانون اساسی باید «تسلیم» مجلس شود. اما طی سه دهه گذشته هیچ سالی این کار صورت نگرفته است و آیین نامه مجلس در خصوص نحوه «تسلیم» تفریغ بودجه و زمان تسلیم آن ساکت است.
موضوع اهمیت تفریغ بودجه و نقش آن در بررسی لوایح بودجه سنواتی بر کسی پوشیده نیست. اما هیچ سالی مجلس با عنایت به آن اعداد و ارقام تفریغ بودجه را رسیدگی نکرده است. این سئوال و یا در واقع این گله از نمایندگان مجلس وجود دارد.
سئوال این است که اگر گزارش تفریغ بودجه اهمیتی در رسیدگی بودجه ندارد چرا طراحان قانون اساسی در اصل 55 به آن اهتمام ویژه داشته‌اند. منظور طراحان قانون اساسی از در دسترس عموم قرار دادن تفریغ بودجه علاوه بر «تسلیم» آن به مجلس چه بوده است؟
اینکه مجلس گزارش 30 جلدی تفریغ بودجه را در کمیسیون برنامه و بودجه و دیوان محاسبات خلاصه کند آن هم با تاخیر یک ساله از تریبون مجلس شورای اسلامی توسط مخبر کمیسیون قرائت کند، عمل به وظیفه اصل 55 قانون اساسی نیست. جالب اینجاست چنین وظیفه‌ای در آیین نامه داخلی مجلس برای کمیسیون یاد شده تعریف نشده است. مفهوم این کار «تسلیم» تفریغ به مجلس نیست. چرا که در اصل 55 قانون اساسی برای دیوان محاسبات وظیفه‌ای خاص در این مورد تعیین شده و کمیسیون مربوط نمی‌تواند به جای دیوان وظیفه آن را انجام دهد.
از سوی دیگر گزارشی که توسط کمیسیون خلاصه شود نمی‌شود به آن نام" گزارش تفریغ دیوان" نهاد چرا که همه ساله این گزینش و خلاصه نویسی با اصل گزارش تفاوت دارد.
همچنین این نوع قرائت تفریغ نشان داده است هیچ فایده‌ای به نوع رسیدگی به بودجه ندارد و هیچ نماینده‌ای به هنگام رسیدگی چه به عنوان موافق و چه به عنوان مخالف به آن استناد نمی‌کند.
و در نهایت مجلس هیچ گاه تخلفات احراز شده در گزارش تفریغ را پیگیری نکرده است و ربط آن را با اعداد و ارقام بودجه سنواتی نمی‌داند.
لذا لازم است ریاست محترم مجلس و هیئت رئیسه و عموم نمایندگان مجلس به مردم توضیح دهند بر سر اجرای اصل 55 قانون اساسی چه آمده است. شورای نگهبان که در این حوزه وارد نمی‌شود تا در رسیدگی‌های خود در مورد بودجه آن را لحاظ کند. رئیس جمهور هم که خود را مسئول اجرای قانون اساسی می‌داند توجه کافی به اصل 55 قانون اساسی ندارد و تذکری در این باره نداده است لذا معلوم نیست غفلت از توجه به اصل 55 و موضوع تفریغ بودجه چگونه جبران می‌شود.
موسی الرضا ثروتی عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس نهم شورای اسلامی می گوید: بر اساس گزارش تفریغ بودجه 6000 تخلف در بودجه سال 89 بود و در بودجه سال 90 هم 5000 تخلف ثبت شده است.
به راستی با چنین میزان تخلفی چه برخورد نظارتی مناسبی از سوی مجلس صورت گرفته است، چرا نمایندگان مجلس و به ویژه هیات رئیسه برای این موضوع اهمیت خاص قائل نیستند و کمتر از سوی نمایندگان قرائت این گزارش و دقت بر آن و پیگیری و بررسی موارد مذکور در گزارش مورد اهمیت قرار دارد.
شاید اگر اهداف تهیه گزارش تفریغ بودجه از نگاه قانون را مرور کنیم بیش از پیش به اهمیت و ضرورت دقت به این گزارش آشکار می شود.
قانون کنترل دقیق اعتبارات اعطائی به دستگاههای اجرائی نسبت به هزینه های انجام شده، دریافت مفاصا حساب از مجلس توسط دولت برای سال بودجه مورد عمل، استفاده در برنامه‌ریزی‌های آینده، شناخت کامل نسبت به دستگاه بودجه‌ای و مدیریت دستگاهها و در صورت لزوم جابجائی عمده و اساسی در اعتبارات امور، فصل و برنامه، شناخت کارآیی دستگاهها در رابطه با عملیات اجرائی و مقایسه آن با اعتبارت مصرف شده، انطباق و مقایسه هزینه ها و در آمدها با سیاست ها و اهداف پیش بینی شده در کشور، شناخت کامل مدیریت ها در دستگاههای اجرایی، کمبودها و یافتن لزوم جابجائی و چگونگی ارائه خدمات توسط دستگاهها و شناسائی نقاط ضعف و قدرت مجریان امور، شناختن تداخل وظایف دستگاههایی که کارهای مشابهی را انجام می دهند و انعکاس آن به مراجع ذیربط جهت تصمیم گیری، تحویل کار به افراد متخصص و کاردان و مجلس شورای اسلامی با ملاحظه گزارش تفریغ بودجه توسط دیوان محاسبات، باید مطمئن شود که وجوهی را که طبق قانون بودجه در اختیار دستگاههای دولتی قرار می دهد، به نحو مطلوب مصرف شده را از اهداف گزارش تفریغ بودجه عنوان کرده است.
با چنین اهداف بزرگ و وسیعی چطور نمایندگان مجلس با نگاهی کم اهمیت و گذرا به این موضوع نگاه می کنند و تلاشی برای دستیابی کامل به اهداف این گزارش و پیگیری تخلفات نمی کنند.
چرا تصویب بودجه کل کشور در آخرین دقایق پایان سال مالی در مجلس آن‌قدر هیاهو و دغدغه در پی دارد، اما گزارش تفریغ بودجه با سکوت و عدم واکنش روبه‌رو می‌شود؟ شاه بیت قانون بودجه بند مربوط به نفت و گاز است. تفریغ اجزای پیچ در پیچ و بند در بند این قسمت از بودجه حقایقی را آشکار می‌کند که عدم توجه و دقت به مفاد آن به غفلتی بزرگ در بودجه‌ریزی و بودجه بندی منابع و مصارف کل کشور منتهی خواهد شد.
باید امیدوار بود که مجلس نهم به عنوان یک مجلس تازه نفس اهمیت خاصی به گزارش تفریغ بودجه داده و تمام مشکلات پیش پای رسیدن به این اهداف را از میان بردارد.
دیوان محاسبات کشور سالانه با بررسی حساب‌ها و اسناد مربوط به دستگاههای دولتی، گزارش تفریغ بودجه را تهیه می‌کند که در آن نحوه و میزان هزینه سازمان‌ها، پروژه‌ها و پیشرفت آنها بر اساس لایحه بودجه مشخص است، در این گزارش سرنوشت هر ریال در آمد کشور در مجرایی که برای خرج آن پیش بینی شده بررسی می شود.
همانطور که لایحه بودجه کل کشور هر سال توسط رئیس‌جمهور «تسلیم» مجلس می‌شود گزارش تفریغ بودجه هم وفق اصل 55 قانون اساسی باید «تسلیم» مجلس شود. اما طی سه دهه گذشته هیچ سالی این کار صورت نگرفته است و آیین نامه مجلس در خصوص نحوه «تسلیم» تفریغ بودجه و زمان تسلیم آن ساکت است.
موضوع اهمیت تفریغ بودجه و نقش آن در بررسی لوایح بودجه سنواتی بر کسی پوشیده نیست. اما هیچ سالی مجلس با عنایت به آن اعداد و ارقام تفریغ بودجه را رسیدگی نکرده است. این سئوال و یا در واقع این گله از نمایندگان مجلس وجود دارد.
سئوال این است که اگر گزارش تفریغ بودجه اهمیتی در رسیدگی بودجه ندارد چرا طراحان قانون اساسی در اصل 55 به آن اهتمام ویژه داشته‌اند. منظور طراحان قانون اساسی از در دسترس عموم قرار دادن تفریغ بودجه علاوه بر «تسلیم» آن به مجلس چه بوده است؟
اینکه مجلس گزارش 30 جلدی تفریغ بودجه را در کمیسیون برنامه و بودجه و دیوان محاسبات خلاصه کند آن هم با تاخیر یک ساله از تریبون مجلس شورای اسلامی توسط مخبر کمیسیون قرائت کند، عمل به وظیفه اصل 55 قانون اساسی نیست. جالب اینجاست چنین وظیفه‌ای در آیین نامه داخلی مجلس برای کمیسیون یاد شده تعریف نشده است. مفهوم این کار «تسلیم» تفریغ به مجلس نیست. چرا که در اصل 55 قانون اساسی برای دیوان محاسبات وظیفه‌ای خاص در این مورد تعیین شده و کمیسیون مربوط نمی‌تواند به جای دیوان وظیفه آن را انجام دهد.
از سوی دیگر گزارشی که توسط کمیسیون خلاصه شود نمی‌شود به آن نام" گزارش تفریغ دیوان" نهاد چرا که همه ساله این گزینش و خلاصه نویسی با اصل گزارش تفاوت دارد.
همچنین این نوع قرائت تفریغ نشان داده است هیچ فایده‌ای به نوع رسیدگی به بودجه ندارد و هیچ نماینده‌ای به هنگام رسیدگی چه به عنوان موافق و چه به عنوان مخالف به آن استناد نمی‌کند.
و در نهایت مجلس هیچ گاه تخلفات احراز شده در گزارش تفریغ را پیگیری نکرده است و ربط آن را با اعداد و ارقام بودجه سنواتی نمی‌داند.
لذا لازم است ریاست محترم مجلس و هیئت رئیسه و عموم نمایندگان مجلس به مردم توضیح دهند بر سر اجرای اصل 55 قانون اساسی چه آمده است. شورای نگهبان که در این حوزه وارد نمی‌شود تا در رسیدگی‌های خود در مورد بودجه آن را لحاظ کند. رئیس جمهور هم که خود را مسئول اجرای قانون اساسی می‌داند توجه کافی به اصل 55 قانون اساسی ندارد و تذکری در این باره نداده است لذا معلوم نیست غفلت از توجه به اصل 55 و موضوع تفریغ بودجه چگونه جبران می‌شود.
موسی الرضا ثروتی عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس نهم شورای اسلامی می گوید: بر اساس گزارش تفریغ بودجه 6000 تخلف در بودجه سال 89 بود و در بودجه سال 90 هم 5000 تخلف ثبت شده است.
به راستی با چنین میزان تخلفی چه برخورد نظارتی مناسبی از سوی مجلس صورت گرفته است، چرا نمایندگان مجلس و به ویژه هیات رئیسه برای این موضوع اهمیت خاص قائل نیستند و کمتر از سوی نمایندگان قرائت این گزارش و دقت بر آن و پیگیری و بررسی موارد مذکور در گزارش مورد اهمیت قرار دارد.
شاید اگر اهداف تهیه گزارش تفریغ بودجه از نگاه قانون را مرور کنیم بیش از پیش به اهمیت و ضرورت دقت به این گزارش آشکار می شود.
قانون کنترل دقیق اعتبارات اعطائی به دستگاههای اجرائی نسبت به هزینه های انجام شده، دریافت مفاصا حساب از مجلس توسط دولت برای سال بودجه مورد عمل، استفاده در برنامه‌ریزی‌های آینده، شناخت کامل نسبت به دستگاه بودجه‌ای و مدیریت دستگاهها و در صورت لزوم جابجائی عمده و اساسی در اعتبارات امور، فصل و برنامه، شناخت کارآیی دستگاهها در رابطه با عملیات اجرائی و مقایسه آن با اعتبارت مصرف شده، انطباق و مقایسه هزینه ها و در آمدها با سیاست ها و اهداف پیش بینی شده در کشور، شناخت کامل مدیریت ها در دستگاههای اجرایی، کمبودها و یافتن لزوم جابجائی و چگونگی ارائه خدمات توسط دستگاهها و شناسائی نقاط ضعف و قدرت مجریان امور، شناختن تداخل وظایف دستگاههایی که کارهای مشابهی را انجام می دهند و انعکاس آن به مراجع ذیربط جهت تصمیم گیری، تحویل کار به افراد متخصص و کاردان و مجلس شورای اسلامی با ملاحظه گزارش تفریغ بودجه توسط دیوان محاسبات، باید مطمئن شود که وجوهی را که طبق قانون بودجه در اختیار دستگاههای دولتی قرار می دهد، به نحو مطلوب مصرف شده را از اهداف گزارش تفریغ بودجه عنوان کرده است.
با چنین اهداف بزرگ و وسیعی چطور نمایندگان مجلس با نگاهی کم اهمیت و گذرا به این موضوع نگاه می کنند و تلاشی برای دستیابی کامل به اهداف این گزارش و پیگیری تخلفات نمی کنند.
چرا تصویب بودجه کل کشور در آخرین دقایق پایان سال مالی در مجلس آن‌قدر هیاهو و دغدغه در پی دارد، اما گزارش تفریغ بودجه با سکوت و عدم واکنش روبه‌رو می‌شود؟ شاه بیت قانون بودجه بند مربوط به نفت و گاز است. تفریغ اجزای پیچ در پیچ و بند در بند این قسمت از بودجه حقایقی را آشکار می‌کند که عدم توجه و دقت به مفاد آن به غفلتی بزرگ در بودجه‌ریزی و بودجه بندی منابع و مصارف کل کشور منتهی خواهد شد.
باید امیدوار بود که مجلس نهم به عنوان یک مجلس تازه نفس اهمیت خاصی به گزارش تفریغ بودجه داده و تمام مشکلات پیش پای رسیدن به این اهداف را از میان بردارد.