حیوانات در زندگی انسان آثار بی شمار و فایده‌های گوناگون دارند. خدای سبحان با آفرینش حیوانات و تسخیر آنها به دست انسانها، نعمت‌های فراوانی بهره آنان کرده است.قرن هاست که بشر در حمل و نقل بار و مسافر و نیز کشاورزی و آبرسانی از حیوانات اهلی بهره می برد.
انتفاع از گوشت، پوست، پشم، کرک، شیر، و فرآورده‌های لبنی واعضای بدن حیوانات از سرمایه‌های بزرگ جوامع سنتی و صنعتی بوده و هست. انسان در نگهبانی، وقت شناسی، دفاع و تفریح و سرگرمی از حیوانات بهره برده و هنوز هم از این نعمت های الهی گاهی درست و گاهی با شیوه‌های ظالمانه بهره می برد.
در آموزه‌های دینی، با در نظر گرفتن مصالح و مفاسد، درباره نگهداری برخی حیوانات در محل زندگی انسان توصیه‌هایی شده، چنان که از نگهداری برخی از آنها نهی شده است. گفتنی است که توصیه به نگهداری حیوانات در محیط زیست انسان، مبتنی بر وجود شرایط زمانی و مکانی و امکان نگهداری با رعایت بهداشت محیط زندگی انسان، بدون آسیب به آن و پرهیز از آسیب رسانی به همسایگان است و گرنه زیستگاه حیوانات باید جدای از مسکن آدمیان باشد.
توصیه به نگهداری برخی حیوانات
از حیواناتی که نگهداری آنها توصیه شده است، گوسفند، شتر، اسب، گربه و از پرندگان، خروس ونوعی کبوترند.
پیامبراکرم(ص) فرموده است: خانواده‌ای که گوسفندی را نگهداری می‌کند از برکت آن بهره‌مند است(جامع الصغیر، ج2، ص509).
همچنین از آن حضرت نقل شده است که شتر مایه عزت و توانایی اهلش و گوسفند مایه برکت است و خیر و خوبی با پیشانی اسب تا روز قیامت گره خورده است (جامع الصغیر، ج1، ص471).سهم این سه حیوان در اقتصاد خانواده، حمل و نقل و دفاع در گذشته برجسته بوده و هم اکنون نیز عمده فرآورده های گوشتی مردم جهان، از گوسفند است. در موقعیت استثنایی و حتی در برخی از مناطق در وضعیت عادی، از اسب و شتر برای بارکشی و کار استفاده می شود.امام رضا(ع)می فرماید: شایسته نیست خانه ای از سه چیز تهی باشد که آن سه، مایه آبادانی خانه اند: گربه، کبوتر و خروس و بد نیست که با خروس مرغی هم باشد (مکارم الاخلاق، ص130).پیامبر اکرم(ص)فرمود: در خانه هایتان خروس نگه دارید که شیطان به خانه ای که در آن خروس تاجدار باشد در نیاید و فرمود: هر گاه خروس در سحر بانگ زند ندا کننده‌ای از بهشت فریاد می زند: کجایند خاشعان ذاکر و رکوع کنندگان و سجده کنندگان و عابدان در رفت و آمد به مساجد و آمرزش خواهان؟ پس نخستین کسی که این فریاد را می شنود فرشته ای از فرشتگان الهی است که در چهره خروس است(مستدرک الوسائل، ج8، ص289).از همان بزرگوار نقل است که: خروس تاجدار سفید از آشیانه صاحبش و هفت خانه اطراف آن حراست می کند(کافی، ج6، ص459).افزون بر آثار معنوی نگهداری این گونه حیوانات که آن آثار با حواس ظاهری ادراک نمی شوند، برخی از حیوان ها هنگام خطر با هشدارهای خاص، انسان ها را مطلع می سازند.سهم اینگونه حیوانات در جلوگیری از اسراف و دسترسی به گوشت سالم و مقابله با حشرات و جانوران موذی، نیز شایان توجه است.
نکوهش از نگهداری سگ در خانه
پیامبر(ص)فرمود: خانه ای که مجسمه یا سگ یا جُنب در آن باشد، ملائکه الهی به آن در نمی‌آیند(مستدرک الوسائل، ج3، ص453).
امیر مومنان علی(ع)فرمود: از نزدیک شدن به سگ بپرهیزید(تحف العقول، ص115). بی شک نهی از نگهداری این حیوان در محیط زندگی و نهی از نزدیک شدن به آن، برای آلوده بودن آن و زمینه انتقال برخی از میکروب ها و نجس بودن آن از نظر حکم فقهی است و روشن است که حفظ نظافت و بهداشت خود و محیط زندگی و پاکی بدن ولباس و ظروف و ابزار و وسایل خورد و خوراک از نظر تعالیم دینی اهمیت بسیاری دارد، ولی با این حال داشتن سگ آموزش دیده که از آن برای اهدافی مانند نگهبانی مزرعه، کارخانه و گله و یا در شکار و جستجوی اجناس قاچاق استفاده می شود، در صورتی که سه نکته یاد شده(نظافت، طهارت و بهداشت)درباره آن مراعات شود و محیط نگهداری آن با ابزار و وسائل زندگی آمیخته نباشد از نظر احکام اسلامی اشکال ندارد.
برگرفته از کتاب ارزشمند مفاتیح الحیات اثر استاد جوادی آملی