جامعه

دریاچه ارومیه همچنان در احتضار

چند وقت پیش گفته می‌شد که سازمان ملل و کشورهایی مانند ایتالیا و ژاپن برای کمک به دریاچه ارومیه و چند نقطه در معرض خطر دیگر اعلام آمادگی کرده‌اند اما طبق گفته‌های تجریشی، گویا از آنها هم آبی گرم نمی‌شود. او می‌گوید: «کل پول‌های خارجی‌ای که درباره دریاچه ارومیه به‌طور مستقیم و غیرمستقیم رسیده، پولی بوده که دانشگاه تبریز و ارومیه و یکی از مشاوران داخل کشور در حال همکاری برای مطالعات منابع آب حوضه دریافت کرده‌اند. کل این بودجه برای چهار سال، 3,6 میلیون دلار است که به همین اندازه، ایران در حال سرمایه‌گذاری است. پول دیگری هم دولت ژاپن به مدت چهار سال گذاشته است، برای اینکه روستاها را تقویت کند که مختص آب نیست؛ این هزینه را هم گفته امسال تمدید می‌کنم اما این نیز درباره مطالعه است، نه اجرا. مشکلی که ما درحال‌حاضر از آن حرف‌ می‌زنیم، درباره اجراست
برخی مواقع تا پای یک سلبریتی در کار نباشد اتفاقی رخ نمیدهد. از زمانی که رضا کیانیان داد بیآبی را بلند کرد، دیگر نهفقط مردم شهرهای اطراف دریاچه ارومیه بلکه تقریباً تمام مردم ایران از دولت میخواستند که برای نجات دریاچهای که نهتنها اهمیت جغرافیایی دارد بلکه با تاریخ ایران گره خورده است، کاری کند. کمپینهای مختلف شکل گرفتند و تجمعهای زیادی هم به راه افتاد، تاجاییکه یکی از وعدههای دولت روحانی در کارزارهای انتخاباتی سال 92، نجات دریاچه ارومیه بود؛ بهاینترتیب، بعد از روی کارآمدن دولت یازدهم، کارگروه ملی نجات دریاچه که خیلیها میگفتند باید فاتحهاش را خواند، تشکیل شد. دولت برای اینکه نشان دهد ماجرا چقدر برایش اهمیت دارد، معاون اول رئیسجمهوری را به مدیریت این کارگروه منصوب کرد. کمکم خیلیها از بازگشت آب به دریاچه ارومیه خبر میدادند و رسانهها با خوشحالی این خبر را منعکس میکردند. سال گذشته هم آسمان به کمک کارگروه احیای دریاچه آمد و تلاشهای صورتگرفته برای اصلاح الگوی برداشت آب و کشت در منطقه در کنار بارشهای خوب، باعث شد که سطح آب دریاچه به حدود هزار و صد کیلومترمربع برسد. بهاینترتیب، تا مدتها صدای آیههای یأس شنیده نشد اما حالا گفته میشود که روند تخصیص بودجه به این ماجرا، طوری پیش میرود که بعید نیست باز هم نیاز به بلندکردن صداها برای فراموشنشدن دریاچه ارومیه احساس شود. این خبر را مدیر دفتر برنامهریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه میگوید. او از نبود هیچ بودجهای حرف میزند و میگوید: «از یک ماه پیش باید احیای دریاچه را شروع و به کشاورزی کمک میکردیم اما هیچ بودجهای وجود ندارد که بتوانیم پس از مرحله تثبیت، احیا را شروع کنیم.»

در حالیکه اصفهانیها از دولت میخواهند اهمیتی که برای دریاچه ارومیه قائل است، برای زایندهرود هم قائل شود و بودجههای کلان مشابه را به این رودخانه هم اختصاص دهد، مسعود تجریشی، خیال کسانی را که فکر میکنند دریاچه ارومیه به ثبات رسیده و حالا نوبت جاهای دیگر است، پریشان میکند. او میگوید: «دولت به مردم قول داده که دریاچه را احیا کند. وظایف دولت این است، کارگروهی درست کند که عدهای بگویند باید برای احیای دریاچه ارومیه به طور علمی چهکار کرد، بعدازآن، دستگاههای اجرائی پروژهها را پیشنهاد کنند. سازمان مدیریت قبول کند، برود وزارت اقتصاد و خزانهداری هزینه آن را بدهد اما الان یک سال است که یک ریال هم پول به ما نرسیده است. اگر پول نرسد، با اینکه فاز تثبیت دریاچه با موفقیت به پایان رسیده و نسبت به سال گذشته 40سانتیمتر هم بیشتر است، نمیتوان کار را ادامه داد و پیش برد.» او ادامه میدهد: «در مدت 20 سال، به اندازه یک ساختمان سهطبقه، آب دریاچه پایین آمد اما در سه سال اخیر آن را نگه داشتهاند و اجازه داده نشده پایینتر بیاید ولی حالا باید آب جدید به دریاچه تزریق شود. این موضوع، مستلزم این است، برنامههایی باشد که تأمین هزینه و اجرایی شوند. ما درحالحاضر، برنامهها را مشخص کردهایم که بسیار هم متنوع هستند؛ نشا، ترویج، آموزش و بسیاری از مسائل دیگر را شامل میشود و دستگاههای مختلف هم برای همکاری اعلام آمادگی کردهاند اما نهتنها پولی به ما نرسیده، بلکه نزدیک یک ماهونیم است که هنوز یک برگه هم دستمان نیست؛ مبنیبر موافقتنامهای که بتوانیم به کسانی ارائه کنیم که از آنها خواستهایم، کاری کنند. اگر این اتفاق نیفتد، هیچ پیمانکاری نمیآید برای احیای دریاچه ارومیه کاری انجام دهد. الان خبر میرسد که گشتهای بازرسی جمع کرده و رفتهاند. باید به سازمان جنگلها و مراتع بگوییم، نشا بگیر که فروردین سال آینده شروع کنی و آنها را با گستره بیشتری بکاری اما میگوید هنوز معوقهها پرداخت نشده و چطور میتوان این کار را انجام داد.»

چند وقت پیش گفته میشد که سازمان ملل و کشورهایی مانند ایتالیا و ژاپن برای کمک به دریاچه ارومیه و چند نقطه در معرض خطر دیگر اعلام آمادگی کردهاند اما طبق گفتههای تجریشی، گویا از آنها هم آبی گرم نمیشود. او میگوید: «کل پولهای خارجیای که درباره دریاچه ارومیه بهطور مستقیم و غیرمستقیم رسیده، پولی بوده که دانشگاه تبریز و ارومیه و یکی از مشاوران داخل کشور در حال همکاری برای مطالعات منابع آب حوضه دریافت کردهاند. کل این بودجه برای چهار سال، 3,6 میلیون دلار است که به همین اندازه، ایران در حال سرمایهگذاری است. پول دیگری هم دولت ژاپن به مدت چهار سال گذاشته است، برای اینکه روستاها را تقویت کند که مختص آب نیست؛ این هزینه را هم گفته امسال تمدید میکنم اما این نیز درباره مطالعه است، نه اجرا. مشکلی که ما درحالحاضر از آن حرف میزنیم، درباره اجراست.»

عقبگرد

تجریشی، اهمیت ادامه کمکها را آنقدر ضروری میداند که میگوید: «دولت غافل از این است که دریاچه سالی یک متر تبخیر آب دارد. پیشبینی ما این است که اگر دولت کمک نکند تا طبق برنامهای که خودش تأیید کرده کار جلو برود، آب دریاچه ارومیه در شهریور سال آینده،
95 سانتی
متر از آنچه الان هست، پایینتر میرود و به پنج سال پیش برمیگردیم. ما برای هر کار یک برنامه دوم داریم، یعنی اگر اوضاع مالی خوب بود، چطور پیش برویم و اگر اوضاع مالی خراب شد، چهکار کنیم اما این برای وضعیتی است که بودجه کم داشته باشیم، نه اینکه بودجه صفر باشد. اگر هیچ پولی در بساط نباشد، کاری از دست کسی ساخته نیست. ما برای پروژههای بزرگ با خارجیها و سرمایهگذارهای خارجی صحبت کردهایم که چطور میتوان از بخش خصوصی کمک گرفت. در حال فکرکردن درباره بودجههای خرد هم هستیم که چطور میتوان به کمک مردم صندوقهای خرد ایجاد کرد اما همه هزار و 700 میلیارد تومان را نمیتوان از این روشها به دست آورد.»

دولت چقدرجدی است؟

این حرفها درحالی گفته و این هشدارها درحالی داده میشود که همین یکی، دو ماه پیش محمد باقر نوبخت، معاون رئیسجمهوری و رئیس سازمان برنامهوبودجه، گفته بود: «اختصاص اعتبار و تأمین منابع مالی مورد نیاز طرحهای احیای دریاچه ارومیه، اولویت جدی دولت یازدهم است.» او ادامه داده بود: «دولت برای اتمام پروژه و انتقال آب به سمت دریاچه ارومیه، برای احیای آن از هیچ تلاش و حمایتی فروگذار نخواهدکرد. دستور رئیسجمهوری مبنیبر اختصاص همه اعتبارات مورد نیاز احیای دریاچه ارومیه و موضوع احیای آن، به طور جدی و عملی دنبال میشود.»

حالا باید دید که دولت واقعا در این امر جدی است و همین روزها مشکلات بودجهای احیای دریاچه ارومیه تمام خواهد شد یا اینکه دوباره باید تلاشها برای متقاعدکردن دولتمردان از نو شروع شود؛ آن هم درحالیکه بخش زیادی از نتایج حاصل تلاشهای گذشته از دست رفتهاند.

https://shoma-weekly.ir/93HnRg