برای شروع از قرارگاه و مدیریت حفظ ابنیه بگویید و این که چرا تأسیس شد و وظیفه اش چیست؟
طبق اساس نامه مصوب فرماندهی معظم کل قوا، بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس به عنوان متولی اصلی حوزه دفاع مقدس معرفی شده است. ماده سوم اساسنامه بنیاد حفظ آثار در بندهای «ب» و «ه» راجع به تملک، ثبت و حفاظت از آثار فیزیکی اعم از ادوات، موانع،مواضع دفاع مقدس اشاره شده است. جهت تحقق این مهم این قرارگاه در اوایل دهه 80 با دستور ریاست وقت بنیاد مرکز شروع به کار کرد و در سال 85 همزمان با هفته دفاع مقدس رسمیت یافت و خدمات زیادی در مسیر ایجاد و احیای یادمان های دفاع مقدس، تامین
زیرساخت‌ها وخدمات‌رسانی به زائرین شهداو حفاظت و صیانت از آثار سرزمینی وابنیه دفاع مقدس ارائه داد.
به یادمان‌ها اشاره کردید، آیا این یادمان‌هایی را که مردم برای راهیان نور می‌آیند شما شناسایی و تأسیس می‌کنید؟ یا انتخاب آن ها از وظایف شماست؟
مسئول مستقیم امور یادمان ها، معاونت یادمان های ستاد مرکزی راهیان نور کشور است. ولی این قرارگاه به عنوان نیروی منطقه ای ستاد در بحث یادمان‌ها و کلاً حفظ ابنیه وآثار سرزمینی در دو بخش علمی و عملی کارهایی را انجام داده و یا در حال پیگیری است. در بخش علمی دوستان بزرگواری که قبلاً در این مسئولیت بودند، مطالعات پایه و کارشناسی را انجام دادند و الآن حاصل آن تلاش ها در چند جلد آماده و در مخزن اطلاعاتی بنیاد مرکز موجود می باشد. کار مطالعاتی بسیار وسیعی که در همه مناطق عملیاتی و مناطقی که حماسه داشته‌ایم از دهانه اروند تا مناطق حماسی شمالغرب انجام شده که بیش از سه هزار نقطه ثبت شده است.
آیا مناطقی مانده که هنوز اقدامی روی آن انجام نشده باشد؟
در بعد عملی مناطق عملیاتی و حماسی را باید به سه بخش عمده تقسیم کرد. الان مناطقی داریم که مناطق آزاد تلقی می‌شوند. در این مناطق کارهایی که باید برای حفظ آثار فرهنگی و فیزیکی دفاع مقدس انجام می‌شد، تا حد زیادی انجام شده و دیگر زمانشان سپری شده است و نمی‌توانیم دوباره به آن مناطق برگردیم، مثلاً دیگر نمی‌توانیم به خرمشهر برگردیم، چون مردم به شهر و روستاهایشان برگشته و شروع به ساخت تأسیسات زیربنایی، دامداری، کشاورزی و کارهایی کرده‌اند که با زندگی مردم آن منطقه ارتباط مستقیم دارد. به غیر از چند نقطه‌ای که از قبل کار شد، مثلاً در خرمشهر در زمان ریاست بنیاد وقت، آقای مهندس چمران، کارهایی انجام شدند که قطعاً با مشکلاتی روبه‌رو بوده است، حتی موزه خرمشهر که الان مردم به عنوان نماد دفاع مقدس خرمشهر از آن بازدید می‌کنند به سختی و با تلاش های بسیار حفظ شده است.
اگر واقعاً به بحث سیاست‌های کلانی که حضرت امام در 11 مهر 67 در باره حفظ و نگهداری ترکیب چند شهر خراب‌شده در اثر دفاع مقدس توجه می‌کردیم، خیلی بهتر از این می‌توانستیم کار کنیم.
در بخش مناطق آزاد واقعاً دیگر کاری از دستمان برنمی‌آید. بعضی از مناطق هم، مناطق عملیاتی هستند که تردد و دسترسی مردم به آنها محدود است و ما در آنجا نمی‌توانیم مانور زیادی داشته باشیم و مردم عادی هم به آنجا راه ندارند. این مناطق نوعاً نزدیک به مرز یا چسبیده به مرز هستند مثل طلائیه، فکّه، بخش‌هایی از شلمچه، سومار، منطقه عملیاتی والفجر 10 و والفجر4 در شمالغرب و مناطق بسیار دیگر.همان طور که می‌دانید این مناطق هم منحصراً در اختیار نیروهای مسلح نیست.
با این تفاسیر الان محدودیت‌هایتان خیلی زیاد است. یک بخش مناطق آزاد و دست مردم و یک بخش هم که مناطق محدود و کار در آنجا مشکل است. الان با این اوصاف دقیقاً در چه مناطقی می‌توانید کار کنید؟
یک‌سری مناطق اساساً مناطق ممنوعه هستند. با این اوضاع و اوصافی که عرض کردم ما در مناطق عملیاتی با چند جریان مواجه هستیم. یکی جریان بازسازی که به نوبه خود یک جریان ارزشی است. بازسازیی که باید با دقت تمام و توجه به تمام جوانب صورت بگیرد. بخش دیگری پدافند غیرعامل است که گفته می‌شود بخش‌هایی را برای دفاع نیاز داریم و باید به همین شکل و دست نخورده باقی بمانند. الان چند جریان دارند به موازات هم کار می‌کنند. با این اوصاف بین این نهادها باید هماهنگی صورت بگیرد تا بتوانیم کار را پیش ببریم و آثاری که در شأن دفاع مقدس این ملت بزرگ و این انقلاب عظیم هست، حفظ شوند. همین حالا هم در اطراف شهرهایی که درگیر جنگ بودند، مشکلاتی را که اشاره کردم وجود دارد.
به عنوان نمونه ساخت و ساز خرمشهر به عنوان شاخص دفاع مقدس، الان در اختیار ما نیست. ما جز موزه خرمشهر جای دیگری را در اختیار نداریم و حتی منطقه‌ای که جزء آثار جنگی است و در کنار شرکت نفت قرار دارد، در اختیار ما نیست. اگرچه از آثار جنگ محسوب می‌شود ما باید به سمتی برویم که دستگاه‌ها را موظف به حمایت و صیانت از آثار دفاع مقدس کنیم.
به فرمان حضرت امام اشاره کردید. توضیح مبسوطی می‌دهید که بحث چه بوده است؟ با توجه به این که جزء آخرین صحبت‌های حضرت امام بوده است و آدم‌های بزرگ معمولاً در اواخر عمر، گل حرف‌هایشان را می‌زنند و بهترین توصیه‌ها و نصایح ماندگارشان را بیان می‌کنند.
شاید سخن گفتن از خط فکری و سیاسی امام خمینی، آن هم به صورتی همه جانبه، دشوار باشد، زیرا عرصه‌هایی که امام خمینی در باره آنها سخن گفته یا به آنها ورود پیدا کرده، به موارد خاص و محدودی، منحصر نمی‌شوند. چرا که وسعتی به اندازه همه دنیا و همه اسلام دارند.حضرت امام دارای شخصیت چند بعدی و در تمام جهات سرآمد بودند .نگاه به آینده حضرت امام بی نظیر است. این شخصیت بزرگ که رهبر بزرگ‌ترین انقلاب مردمی بود، در روزهای پایانی عمر شریفشان به عنوان پدر این ملت در گوش ما زمزمه می‌کند که در ادامه و برای برافراشته نگهداشتن این پرچم، باید این کارها را انجام بدهید. دغدغه یک پدر، یک بزرگ و یک رهبر برای خانواده و ملتش معمولاً دقیق‌ترین دغدغه‌هاست. حضرت امام در 11 مهر 67 فرمودند: «حفظ و نگهداری ترکیب یک یا چند شهر خراب‌شده در جنگ به‌منظور ترسیم علنی تجاوز دشمنان علیه انقلاب و کشورمان و نشان دادن قدرت دفاع و مقاومت قهرمانانه ملت که آیندگان فقط به اسناد و نوشته‌ها بسنده نکنند، لازم است».
این بخشی از فرمایش‌های حضرت امام است و چند بحث را مطرح می‌کنندکه مهم ترین موضوع حفظ و نگهداری مناطق جنگ زده است. اهدافشان را هم گفتند که به چه دلیل؛ تا ما بگوییم دشمنان تجاوز کرده‌اند، بتوانیم از آن دوران طلایی مقاومت و هم دلی و صمیمیت ملت که به تبعیت از ولایت تحقق پیدا کرده بود برای آیندگان بگوییم. دغدغه امام این بود که ما نمی‌توانیم فقط به نوشته ها، اسناد و مدارک متکی باشیم.
حضرت امام در ادامه این پیام تاریخی می‌فرمایند: «البته این کار باید با رضایت کامل صاحبان املاک و یا ایجاد شهرهای مجاور انجام شود».
این یک پروژه جداگانه است و می‌طلبد مجموعه‌ای راه‌اندازی شود تا این دغدغه حضرت امام را پیگیری کنند تا هم مردم و صاحبان املاک صدمه نبینند و راضی باشند و هم این مناطق برای آیندگان و فرزندان این ملت و وارثان این انقلاب بماند. این موضوع ایجاب می‌کرد چنین مجموعه‌ای راه‌اندازی شود تا بتواند این کارها را پیگیری کند.
این قرارگاه از سال 85 که تأسیس شد، افولی داشت تا این که دو باره تقویت شد. چه اتفاقی افتاد که دو باره پیگیر شدند و قرارگاهی را با نیروی مستقر در آن برایش اختصاص دادند و نیروی جدی‌ای مثل شما را که زندگی شخصی‌تان را رها کرده و در آنجا مستقر شده‌اید، مسئول این کار کردند. از سلسله عواملی را که به این نتیجه منجر شد توضیح بفرمایید.
یکی از موضوعاتی که در فعالیت این قرارگاه مطرح بود، تغییراتی بود که در ساختار مرکزیت بنیاد مرکز به وجود آمد. دوستان به دنبال این بودند که بتوانند حرکتی را سریع‌تر و قوی‌تر پیگیری کنند. وقفه‌ای هم که ایجاد شد به خاطر همین تغییرات بود. عزیزانی که سال های قبل در این مسئولیت بودند کارها و خدمات زیادی انجام دادند. در بعضی از موارد فعالیت آنها فتح و حماسه بوده است. مأموریت‌های بی‌شماری هم به عهده‌شان بود و بعضاً هم در سوسنگرد کار می‌کردند و هم در سرپل ذهاب و هم در سردشت، لذا این مأموریت‌ها تفکیک شد و ساختار جدیدی با مدیریت جدید تشکیل و همین باعث تسهیل کارها و پیگیری بهتر امور شد.
با نگرش بوجود آمده در بنیاد و حمایت های مسئولان امر دنبال این هستیم که حرکت حفاظت و صیانت از آثار دفاع مقدس را سریع‌تر کنیم و با ایجاد هماهنگی ها در بین دستگاه های مختلف و پیگیری های جدی عملیاتی و همینطور یافتن آخرین روش‌های علمی و عملی بتوانیم از استهلاک، پراکندگی و تخریب بیشتر آثار فیزیکی دفاع مقدس پیشگیری کنیم.
در مورد مشکلات موجود و بحث تانک غنیمتی... چند وقت پیش خبری در خبرگزاری‌ها منتشر شد مبنی بر این که بعضی از ادوات دفاع مقدس از جمله گلوله‌های به‌جا مانده و مواردی از این دست قاچاق می‌شوند.
توقع خانواده‌های معظم شهدا، ایثارگران، رزمندگان و دلسوزانی که به دفاع مقدس به عنوان دوران طلایی این نظام نگاه می‌کنند و عطش نسل جدید و حتی قدیم نسبت به گنج عظیم دفاع مقدس و حساسیتی که در این حوزه وجود دارد، مسئولیت حفظ این آثار را برای ما بیشتر می‌کند. متاسفانه کسانی بودند که این بستر را آماده دیدند تا بیایند دست‌‌اندازی کنند. تمام تلاش‌مان این بود که جلوی این قبیل فعالیت‌های غیر مجاز را بگیریم، که الحمدلله با هماهنگی‌ای که بین نیروهای مسلح در مناطق عملیاتی و پنج استان درگیر دفاع مقدس انجام شد، خصوصاً در این چند ماه اخیر با تشکیل جلسات متعدد هماهنگی و پیگیری های جدی و همین طور راه اندازی ستاد خبری جهت دریافت شبانه روزی اخبار و اطلاعات و گزارش ها و استفاده از ظرفیت مردم شریف مناطق عملیاتی، توانسته‌ایم در این زمینه توفیقاتی را به دست بیاوریم.
همکاری نهادهای دیگر چگونه بوده است؟
الحمدلله تعامل سازنده و موثری وجود دارد. برای اولین بار نشست‌های صمیمانه مسئولان حفظ آثار خوزستان و ایلام در یکی دو ماه اخیر برگزار شد و دوستان عزیز از تمام دستگاه‌ها سپاه، ارتش، ناجا و دولت دور هم جمع شدند. خروجی بسیار خوب این جلسات نشان از اراده تمامی دستگاه ها برای همکاری بیشتر با بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس دارد.
در حال حاضر فضا برای کسانی که اقدام به تخریب و دست اندازی به آثار به جامانده از دفاع مقدس می کنند نا امن شده است. دوستان در همه دستگاه‌ها و حوزه‌ها و حتی رسانه ها مصمم‌اند جلوی اینگونه قضایا گرفته شود. و ما از این بابت بسیار خوشحالیم و دست یاری و کمک دوستان را می‌فشاریم.ستادهای هماهنگی در قرارگاه و در حوزه های مختلف تشکیل شده و یا در آستانه تشکیل می باشد.
با توجه به این که بحث راهیان نور به تعبیر من بزرگ‌ترین همایش فرهنگی اثرگذار بر جوانان است و با توجه به مسئولیتی که در راستای فرهنگ‌سازی برای این سفرها به عهده شماست تا در غنای فرهنگی این همایش‌های ملی اثرگذار باشید، با بضاعت محدود یادمان‌ها را احیا و آماده می‌کنید و بحث‌های کارشناسی‌اش را انجام می‌دهید و روی آنها مطالعه می‌کنید، به نظر خودتان حوزه شما و قرارگاه حفظ ابنیه و آثار سرزمینی، چقدر توانسته است این کار را انجام دهد ؟
در هر جنبش، ایدئولوژی و انقلابی بالاترین دستاورد این است که آرمان‌ها و ارزش‌های انقلاب را از نسل‌های اول و دومی که انقلاب کرده‌اند، به نسل‌های بعدی برسانیم. خیلی از انقلاب‌ها و جنبش‌ها در این مرحله با مشکل مواجه شده‌اند. انقلاب‌های کمونیستی به فرموده حضرت امام به زباله‌دان تاریخ پیوستند. این مشکل عظیم و یک دغدغه است که چگونه می‌توانیم ارزش‌ها و آرمان‌ها را از نسل اول و دوم انقلاب به نسل‌های بعدی برسانیم. از ابتدای انقلاب بزرگان، پیشکسوتان، نخبه‌ها و انقلابیون ما این دغدغه را داشته‌اند. طرح‌های مختلفی روی میز قرار گرفت و گزینه‌های مختلفی کار شد. فعالیت های بسیار خوبی توسط دستگاه‌های مختلف انجام شد و به این سطح رسید که علی رغم حملات وسیع استکبار و سرمایه گذاری آنها، خیلی از جوانان ما علاقمند به مبانی اسلام و انقلاب اسلامی هستند.
در کنار برنامه‌ها و گزینه‌های مختلف حرکتی از همان دوران دفاع مقدس شروع شد. زمانی که ما درگیر جنگ بودیم عده‌ای از بازاری‌ها و مردم عادی می‌رفتند، بازدید جبهه ها و رزمندگان که با سبک زندگی جبهه آشنا شوند یا اگر کمکی هم از دستشان بر می آید انجام دهند.
در واقع از همان موقع راهیان نور توسط خود مردم شروع شد. با گسترش چشمگیر و استقبال خوب مردم نیاز به هماهنگی و ساماندهی این حماسه عظیم فرهنگی، ضرورت تشکیل
مجموعه‌ای را که هدایت، نظارت، سیاست گذاری و حمایت از این حرکت خودجوش را بر عهده بگیرد، ایجاب کرد. ستاد مرکزی راهیان نور کشور تحت حمایت ستاد کل نیروهای مسلح تشکیل و منشا برکات فراوانی در این عرصه بوده است.
یقینا بهترین و سریع‌ترین راه انتقال ارزش‌ها و آرمان‌های انقلاب اسلامی از نسل‌های اول و دوم انقلاب به نسل‌های بعدی حماسه عظیم راهیان نور است. رهبر معظم انقلاب فرمودند من این راهیان نور را حرکت بابرکتی می‌دانم. بر کسی پوشیده نیست و شاید در مباحث فرهنگی کمتر گزینه‌ای مانند این داشته باشیم که در مورد آن این همه اتفاق نظر وجود داشته باشد و از آن استقبال شود. راهیان نور یک میراث است. ان‌شاءالله با تجمیع ظرفیت دستگاه‌ها، کمک و دعای خیر مردم بتوانیم زیرساخت‌ها را تکمیل کنیم و امکاناتی فراهم شود تا مردم در طول سال بتوانند این مناطق مقدس را بازدید کنند. این کارها در ستاد مرکزی راهیان نور در حال انجام است.
ان‌شاءالله! به عنوان سئوال آخر چنانچه صحبتی دارید، بفرمایید.
بنده و دوستانم بودن در این مسیر را برای خودمان توفیق می‌دانیم که عنایتی بوده است که بتوانیم در این سنگر بمانیم و خدمت کنیم و این فرهنگ را نشر بدهیم . امیدوارم با عنایت ذات اقدس الهی و عنایات شهدای والامقام و همینطور کمک مردم و مسئولین، حفاظت و صیانت از فیزیک و توپوگرافی جنگ به عنوان مقدمه ای برای اصل موضوع که متافیزیک دفاع مقدس است تبدیل به فرهنگ و رویکرد ملی شود.
در این سنگر، بارها محسوس و ملموس عنایات شهدا را دیده‌ایم که اگر عنایت شهدای والامقام باشد، قطعاً می‌توانیم در نشر فرهنگ و معارف غنی دفاع مقدس موفق باشیم. ما گنج عظیم دفاع مقدس را در اختیار داریم که آقا فرمودند اگر استخراج کنید، تا ده‌ها سال می‌تواند فرهنگ ملت ما را تغذیه و تأمین کند.
چنانچه بتوانیم به آن نقطه دست یابیم موفق شده‌ایم. امیدوارم خود شهدا عنایت کنند و از حداقل کارهایی که توسط همکاران ما دارد انجام می‌شود، راضی باشند.
قطعاً این طور خواهد بود. ان‌شاءالله!
