انقلاب اسلامی ما در چه وجوهی توانسته است از حضرت اباعبدالله الحسین(ع) الهام بگیرد؟
قصه عاشورا یک قصه بسیار مهم و تأثیرگذار است. برجستگی‌ها و درخشندگی‌های این واقعه بزرگ بسیار زیاد است؛ اما برای اینکه بدانیم چه ارتباط‌هایی بین انقلاب ما و این قیام بزرگ وجود دارد باید ارکان شکل‌گیری و پایه‌های قیام حسینی را بشناسیم. چند نکته مهم در شکل‌گیری و پایه‌ریزی و تداوم نهضت عاشورا بسیار مهم هستند. یک نکته خلوص و پاکی از همه انگیزه‌های مادی و دنیوی است. کمتر حادثه‌ای را سراغ دارید که در همه ابعادش چنین خلوص و دوری از علایق نفسانی داشته باشد. در غالب جنگ‌ها و رزم‌هایی که در تاریخ اتفاق افتاده، ناخالصی‌هایی مشاهده می‌شود؛ اما در جبهه عاشورا ما شاهدیم که رزم در شرایطی واقع شده که همه علایق دنیوی به طور کامل از سپاه حضرت سید الشهداء(ع) دور شده است. حالا اگر همین ویژگی را بخواهیم تطبیق به انقلاب اسلامی بکنیم بدون اینکه تشبیه کرده باشیم می‌بینیم که یکی از امتیازات انقلاب اسلامی در مقایسه با مشروطه و جنبش نفت و سایر انقلاب‌هایی که در دیگر کشورها صورت گرفته، همین است. نهضتی که از فیضیه و از شخصیتی همچون حضرت امام(ره) شروع شد. این نهضت کمتر ریشه در حوادث دیگری مانند مشروطه و... دارد. بلکه ریشه‌اش را باید در عاشورا جست. علت آن هم به دلیل انگیزه‌های پاک و خالصی بود که هم در رهبری انقلاب و هم در پیروان او وجود داشت. این موضوع در سال‌های پایانی انقلاب به اوج خود رسید و بعد از انقلاب هم در دوران دفاع مقدس شاهد تبلور انگیزه‌های ناب و خالص و الهی در میان انقلابیون و حضرت امام بودیم.نکته دومی که در نهضت عاشورا برجستگی دارد رهبری آسمانی و الهی آن قیام است. در خصوص رهبری اباعبدالله(ع) قضایا روشن بود؛ ولی شاید بتوانیم بگوییم برای اولین بار بعد از عصر غیبت جنبشی به‌وجود آمد که از امتیاز رهبری الهی و آسمانی برخوردار بود. البته درست است که در کشور چه در خرداد 42 و چه در سال‌های بعد و هنگام پیروزی انقلاب گروه‌ها و جریانات مختلفی بودند و لایه‌های رهبری هم وجود داشت؛ اما آن هیمنه الهی رهبری امام به‌گونه‌ای بود که همه گروه‌ها و جریانات را به محاق برد و قاطبه ملت از این رهبری که ریشه در اعتقادات و باورهای مردم داشت، پیروی می‌کردند. انقلاب ما این ویژگی را در حقیقت از قیام عاشورا گرفت؛ زیرا این امتیاز ویژه قیام حسینی بود.
چه ویژگی‌های دیگری در انقلاب ما الهام گرفته‌شده از نهضت عاشورا است؟
یکی از برجستگی‌های واقعه عاشورا این بود که نهضت حسینی زمانی اتفاق افتاد که جامعه و امت اسلامی با بن‌بست و چالشی بزرگ روبه‌رو شده بود. بیداری اسلامی و آن اسلام نابی که پیامبر اکرم(ص) ترسیم نموده بود، به هیچ عنوان به چشم نمی‌آمد و امیدی هم برای بازگشت به آن دوران وجود نداشت. عاشورا نوری بود که در آن تاریکی درخشید و در بطن ناامیدی‌ها شاهدیم که زینب کبری(س) با پیام‌آوری خود همه معادلات فکری و به ظاهر غیر قابل تغییر جهان اسلام را تغییر داد و دگرگون کرد. انقلاب اسلامی ما نیز از این ویژگی امیداواری و توکل و بن‌بست شکنی عاشورا الهام گرفت و امام(ره) در حقیقت بن‌بستی را که در برابر اسلام و اجرای احکام اسلام وجود داشت و یک نظام ضد اسلامی ریشه‌دار را شکست و در دل تاریکی‌ها انفجاری از نور ایجاد کرد و جریانی مبتنی‌بر اسلام و ارزش‌های اسلامی پایه‌گذاری نمود. نکته دیگری که ما در عاشورا شاهد هستیم مدیریت بحران توسط حضرت سیدالشهداء(ع) در مقطع قیام و سپس با نقش‌آفرینی امام سجاد(ع) و حضرت زینب کبری(س) در پیام‌آوری و تداوم نهضت بود. مقوله مدیریت در بحران یعنی مدیریت در چالش‌هایی که بسیار سنگین است و توانایی و قدرت تصمیم‌گیری دقیق و به موقع رهبران برای عبور از چالش‌هاست. این قصه در حرکت اباعبدالله الحسین(ع) در یک مقطع تاریخی بسیار نمایان بود و به خصوص بعد از عاشورا در سبک رهبری و مدیریت حضرت زینب کبری(س) و امام سجاد(ع) این نحوه از مدیریت در سخت‌ترین شرایط را شاهد هستیم. ما در انقلاب اسلامی هم شاهد این مدیریت در بحران هستیم. چه در 15 خرداد 42، چه در ایام تبعید و چه در سال‌های 56 و 57 کسی فکر نمی‌کرد امام بتواند در راه هدفش به موفقیت دست یابد، آن هم در دورانی که همه معادلات عالم مبتنی‌بر مادیات بنا نهاده شده بود و فشارهای بسیاری در داخل و خارج کشور بر ضد این قیام وجود داشت؛ اما امام(ره) توانست در این شرایط سخت و بحرانی قیام را رهبری کند و به سر منزل مقصود برساند. بعد از آن هم در حوادث بعد از انقلاب و مشکلات بسیاری که وجود داشت این مدیریت بحران را شاهد بودیم.
من فکر می‌کنم مشابهات انقلاب ما با واقعه عاشورا بسیار زیاد است و می‌شود در ده‌ها نکته به آنها اشاره کرد. نکته مهمی که وجود دارد این است که ملت ما با تکیه بر توان بزرگی که از قیام و نهضت حسینی گرفته بود، توانست بر مشکلات غلبه کند و از بحران‌ها به سلامت عبور نماید. انقلاب اسلامی هم به لحاظ متن و دامنه یک انقلاب بزرگ و بین‌المللی است و هم به لحاظ عمق، به یک انقلاب سیاسی بسنده نکرد و در ابعاد فرهنگی و اجتماعی و به‌خصوص مباحث معرفتی و فکری دارای گستردگی ساحت بود.
گستردگی در ساحت‌های مختلف را هم می‌شود جزء مشابهات انقلاب ما با نهضت کربلا دانست؟
قطعاً این تنوع ساحت‌های یک انقلاب چه در شکل افقی و چه در شکل عمودی و همچنین ماندگاری آن از جمله مواردی است که می‌شود گفت شعاعی از عاشورا در انقلاب اسلامی مشاهده می‌شود. من یک زمانی درس‌ها و عبرت‌های عاشورا را جمع‌آوری کرده بودم که از 100 درس و عبرت عبور کرد. لذا معتقدم عاشورا یک کلکسیونی است از معارف بلند اسلام که توسط حماسه‌آفرینان عاشورا تجلی پیدا کرد. شاید کمتر موضوع معرفتی و فکری را در اسلام بتوان یافت که شعاعی از آن در عاشورا دیده نشود؛ بنابراین عاشورا یک منظومه از مباحث اعتقادی و ارزشی اسلامی است و به دلیل همین جامعیت و ذواطراف‌بودن این واقعه است که می‌شود از منظرهای مختلف آن را تفسیر و تبیین کرد، از منظر اخلاقی، اجتماعی، سیاسی و از بسیاری زاویه‌های دیگر. این هم به علت عمق این حادثه و ژرفای آن است. این همه حادثه در طول تاریخ اتفاق می‌افتد و در زیر چرخ‌های روزگار از بین می‌رود؛ اما یک واقعه درخشده‌ای مثل عاشورا بر فراز عصرها و نسل‌ها می‌ماند و درخشش آن متوقف که نمی‌شود هر روز هم بر درخشندگی آن افزوده می‌گردد.
مقام معظم رهبری می‌فرمایند درس عاشورا برای ما این است که بدانیم در هر زمانی چه چیزی ما را تهدید می‌کند. برای زمان امروز از عاشورا چه درسی باید بگیریم؟
معتقدم به دلایلی که ذکر شد عاشورا همیشه می‌تواند از اثربخشی برخوردار باشد. در عصر ما هم در مقطع پیش از انقلاب عاشورا الهام‌بخش و شورآفرین و اثربخش بود، در مقطع پس از انقلاب همین طور، در مقطع دفاع مقدس نیز به همین شکل و امروز هم عاشورا می‌تواند درس‌های بزرگی به ملت و نظام و دولت ما بدهد. ما الان در شرایطی قرار داریم که جبهه کفر و وابستگان به جبهه استکبار جهانی در یک سقف جمع شده‌اند تا گفتمان انقلاب اسلامی و بیداری اسلامی را به شکست بکشانند. ده‌ها توطئه و دام چیده‌اند تا ملت ما را منصرف کنند. فکر می‌کنم مهم‌ترین درسی که عاشورا برای امروز ما دارد، این باشد که باید توطئه دشمن را عمیقا شناخت. شما ملاحظه می‌کنید که در برابر امام حسین(ع) انواع توطئه‌ها و ترفندها را به‌کار می‌بردند تا امام و یاران او را از ادامه قیام و نهضت بزرگ منصرف کنند. لذا پیام زنده عاشورا برای امروز این است که باید با شناخت توطئه‌ها و شناخت دقیق دشمن با او روبه‌رو شد.پیام دیگر عاشورا حفظ روحیه حماسی و انقلابی و همچنین امیدواری به حصول نتیجه مطلوبی که ممکن است دیر یا زود اتفاق بیفتد. اینها درس‌های بزرگ عاشورا است. همچنین درس دیگر اینکه اگر ما در یک مقطعی درست امتحان ندهیم، شکست خواهیم خورد. اکثریت امت اسلامی در عصر عاشورا رهبری حق و جبهه الهی و توحیدی را نشناختند یا همراهی نکردند. لذا این عدم شناخت همراهی سرآغاز سلسله‌ای از دردها و رنج‌ها و مشکلات فوق‌العاده در سال‌های بعد برای آنها شد.
این درس بزرگ عاشورا برای امروز ماست که اگر در بزنگاه‌ها و پیچ‌های مهم تاریخی و در جایی که اسلام و ملت اسلامی به حضور ما نیاز دارد حضور آگاهانه و هوشمندانه نداشته باشیم و در آزمایش‌ها بد عمل کنیم، ممکن است در سلسله از حوادث و وقایع رنج‌آوری قرار بگیریم که دنیا و آخرت ما را تباه کند! عاشورا نشان داد که بازماندگان آن حرکت بزرگ و مسیر هدایت در زنجیره‌ای از مسائل مختلف و گرفتاری‌های سیاسی و اجتماعی و مادی قرار گرفتند و با انواع چالش‌ها و مشکلات اجتماعی روبه‌رو شدند؛ در حالی که آخرت خود را نیز خراب کردند! در نقطه مقابل نیز اصحاب اندکی که آگاهانه و بصیرانه همراهی با امام کردند در پیشگاه خداوند روسفید و همواره در طول تاریخ الهام‌بخش شدند. امروز هم ما و امت اسلامی در چنین نقطه عطفی قرار گرفته‌ایم که اگر از عاشورا درس بگیریم قطعا آینده ما درخشان خواهد بود.
در این شرایط چه کنیم تا ما نیز به سرنوشت توابین دچار نشویم که در بزنگاه‌های مهم تاریخ دیر فهمیدند و در آزمایش مردود شدند؟
پایبندی به رهبری و ارکان ولایت می‌تواند تضمین‌کننده موفقیت ما باشد. اندیشه‌های امام راهنمای مهمی برای ما خواهد بود و همچنین ذخیره‌های انقلاب و شهدا راهنمایان ما هستند. ولی نکته مهم این است که همه این ذخایر و اندیشه‌های تابناک و میراث‌های ارزشمند باید در زمانی توسط آن رهبری که ما به آن اعتقاد داریم، تبیین شود. تمام آن میراث باید از مجرای تفسیر رهبری مورد عمل ما قرار بگیرد و این مهم‌ترین راهنما برای دچار‌نشدن به آن اشتباهات تاریخی است.
امام(ره) فرمودند این خون سیدالشهداست که خون ملت‌های منطقه را به جوش آورده است. چه رابطه‌ای بین قیام‌های شکل‌گرفته در منطقه با انقلاب اسلامی مشاهده می‌کنید؟
یکی از ابعاد مهم انقلاب اسلامی گفتمان تمدنی و گفتمان بین‌المللی است. ما در یکی دو دهه اخیر پیشرفت‌های خوبی در بحث گفتمان بین‌المللی انقلاب اسلامی داشتیم. درخشش حزب‌الله در مقابل اسرائیل درخشش فوق‌العاده‌ای بود که برای جهان اسلام قابل تصویر هم نبود. در حقیقت این گفتمان انقلاب اسلامی بود که برای اولین بار اسرائیل را به عقب راند و هیمنه او را شکست و منافع آمریکا و استکبار را در منطقه دچار تزلزل کرد. دشمن تمام تلاشش را می‌کند تا با همه توطئه‌هایی که شاهد هستیم گفتمان انقلاب اسلامی را به شکست بکشاند و جلوی گسترش آن را بگیرد. این کار را با ایجاد امواج اسلام‌هراسی و ایران‌هراسی شروع کردند. بعد هم اسلام‌های بدلی را عرضه کردند چه اسلام‌های لیبرالیستی و سکولاریستی، چه اسلام‌های متحجرانه و پادگانی و داعشی و چه اسلام‌های سازشکارانه و مستبدانه و پادشاهی وابسته به استکبار مانند آل سعود. اینها مجموعه‌ای از اسلام‌های بدلی بوده که در برابر انقلاب اسلامی مورد حمایت جبهه کفر قرار گرفته است.من فکر می‌کنم به‌رغم همه این توطئه و دشمنی‌ها با وجود آن سرمایه‌های عظیم انقلاب اسلامی ما شاهد شکل‌گیری جبهه مقاومت در کشورهای منطقه از جمله در افغانستان و عراق و سوریه و لبنان و یمن هستیم. در قصه یمن هم همان‌طور که خداوند متعال در قرآن کریم فرموده‌اند که: «و مَکرُوا و مَکَرَ الله والله خیرُ الماکرین» إن‌شاء‌الله نتایج عکسی گرفته خواهد شد و به فضل الهی جبهه گسترده مقاومت اسلامی در جای جای جهان اسلام در حال شکل‌گیری و گستردگی است.
