اما یک مورد است که سفر حج را برای برخی حاجیان ایرانی با حاشیه همراه می کند و آن هم گشت و گذار در بازارهای مکه و مدینه به جای استفاده از فرصت طلایی این سفر معنوی است. رهبر معظم انقلاب اسلامی در جمع کارگزاران حج تصریح کردند مبادا حجاج محترم فرصت بی‌نظیر تنفس در شهر معطّر پیامبر و حضور عبادی و شوق‌آور درمکه‌ معظّمه و خانه خدا را با کار بسیار غلط گشت و گذار در بازار و خرید کالا از دست بدهند و حسرت استفاده‌نکردن کامل از فرصت بی‌نظیر و نشاط‌آور حضور در مسجد‌الحرام و مسجدالنبی را برای همه عمر بر دل خود بگذارند.

مقام معظم رهبری در این زمینه می‌فرمایند: «خب گزارش‌هایی که به من می‌رسد، این است که متاسّفانه، بعضی از حجاج ما باز گرفتار این بیچارگی هستند: برو در این بازار پهلوی این دکان‌دار، پهلوی آن کاسب -زن یک‌جور، مرد یک‌جور- یک جنس بُنجُلی را به دو برابر قیمت بخر، سوار هواپیما کن بردار بیاور تهران یا فلان شهر دیگر؛ [این‌] غلط است؛ خیلی غلط است. مردم ما باید این را توجه کنند که کار غلطی است. خرید را همه‌جا می‌شود کرد، بازار را همه‌جا می‌شود رفت، جنس را همه‌جا می‌شود خرید، پول را این‌جوری همه‌جا می‌شود دور ریخت -این پولْ دور ریختن است دیگر.»

اما برای این سرمایه‌گذاری معنوی چه خطری مهم‌تر ازدست‌دادن فرصتی محدود که خداوند برای تطهیر روحی در اختیار زائران قرار داده است. بازاریان مکه و مدینه در این سال‌ها علاوه بر عربی خود را به زبان فارسی نیز مجهز کرده‌اند، آنها می‌دانند که اگرچه زائران ایرانی یک‌بیستم مجموع حاجیان را تشکیل نمی‌دهند؛ ولی بعد از شهروندان عربستان اولین مشتریان آنها ایرانی‌اند. حاجیانی که تبرک را بهانه فرصت‌سوزی در بازار گردی‌های عربستان می‌دانند: رهبر معظم انقلاب اسلامی در این زمینه می‌فرمایند: «بعضی‌ها به عنوان چیز متبرک، از آنجا سوغاتی می‌آورند؛ تبرکی ندارد. این جانمازهایی که در سنندج و کردستانِ خودمان می‌بافند، به‌مراتب از جانمازهایی که از آنجا می‌آورند، بهتر است. برادر خودتان را تقویت کنید، ساخت دست او را که هم زیبا‌تر است، هم بهتر است، بخرید و این را به‌عنوان سوغاتی بدهید. این را آنجا ببرید و به افرادی که دوست دارید، سوغاتی بدهید. همه اجناس خودمان همین طور است؛ حالا من جانماز را مثال زدم که مقدس‌ترین است. اینها را رعایت کنید.»

(بیانات در دیدار کارگزاران حج ۱۳۹۰/۰۷/۱۱)

بهایی که این زائران برای کالاهای سعودی می‌پردازند نه صرف پول بلکه فرصتی است که با هیچ کالایی قابل‌معاوضه نیست. یکی از حجاج سال گذشته به سفر حج مشرف شده، در این زمینه می‌گوید: خداوند توفیق داد که ما پارسال مشرف شدیم به حج. تا قبل از اینکه برویم حج رفتیم همین‌جا در فروشگاه‌های ایران سوغاتی تهیه کردیم و وقتی‌که رفتیم مکه آنجا توانستیم از زیارت بیشتر استفاده بکنیم، از معنویت بیشتر استفاده بکنیم و پول خودمان را نبردیم آنجا از بین ببریم چند تا از زائران اینکه همراه ما بودند قبل از اعزام همین کار را کرده بودند. امام خامنه‌ای در تاکیدی می‌فرمایند: «آن کاری که جاهای دیگر نمی‌شود کرد آن، نگاه‌کردن به کعبه است؛ آن، نماز گزاردن در مسجدالحرام است؛ آن، بوسیدن جای پای پیغمبر است. پیغمبر اکرم در این شهر راه رفته است، حرف زده است، این فضا پر از امواج صدای نبیّ مکرّم اسلام است؛ حیف نیست انسان در این فضا تنفّس نکند! این دیگر کجای دنیا پیدا می‌شود؟ اینها را حجّاج ما قدر بدانند، والّا بازاررفتن و گردش‌کردن و مانند اینها که خب همه‌جای دنیا می‌شود این کار‌ها را انجام داد.»حوادث سیاسی اخیر شبکه‌های مجازی را محل اجرای کمپین‌های تحریم خرید سوغات عربستان کرده است. یکی از زائران در این زمینه می‌گوید که از این کمپین مطلع شده اما قبل از آن خرید در عربستان را منتفی کرده بود: من خودم تا الان ذهنم را درگیر خرید سوغات نکردم و واقعا هم این اواخر به این تصمیم رسیدم که چیزی نخرم و این را در مراسم خداحافظی هم که با فامیل‌ها داشتم مطرح کردم، فامیل‌ها به‌اتفاق از ما سوغاتی نخواستند. البته زائران و حاجیان فقط یک‌طرف معضل بازار گردی قرار دارند، بخش دشوارتر آن، متقاعد‌کردن بستگان و آشنایان این حاجیان است تا سطح انتظار خود را از سوغات مادی به هدیه‌های معنوی ارتقا دهند.رهبر معظم انقلاب در مورد بهترین سوغاتی این سفر می‌گوید: «سوغات آن معنویتی است که در خودتان ذخیره می‌کنید، می‌آورید. آن اخلاق و روحیاتی است که با خودتان می‌آورید، ما دیدیم کسانی را که وقتی از حج برمی‌گردند چهره آنها، رفتار آنها، کلام آنها، ظاهر و باطن آنها انسان را موعظه می‌کند انسان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این خوب است، این سوغات واقعی است.