خیر کثیر

زن به دلیل اینکه عواطف و احساسات قوی‌تری در برابر مرد دارد، از نظر روانی نفوذپذیرتر از مرد است؛ یعنی از عوامل بیرونی بیشتر از مرد متأثر می‌شود. این تأثر و نفوذپذیری وقتی از یک منبع، یعنی از سوی شوهر باشد، باعث می‌شود وحدت و یگانگی روانی زن حفظ شود؛ ولی وقتی زن بدون حجاب در اجتماع مردان نامحرم حاضر می‌شود، به آسانی تحت‌تأثیر روانی و عاطفی آنان قرار می‌گیرد و وحدت روانی او از بین می‌رود و با ازبین‌رفتن وحدت روانی، دچار اضطراب و آشفتگی می‌شود.

در منابع اسلامی درباره برخی از آثار روانی حجاب و بی‌حجابی مطالب زیادی وجود دارد. برای مثال در آیه ۶۰ سوره نور، درباره فلسفه حجاب می‌فرماید: «وَ اَن یستَعفِفنَ خَیرٌ لَهُنَّ» و اگر (زنان) خود را بپوشانند برای آنها (خیر) بهتر است. کلمه «خیر» که به معنای سود و نفع است، به دلیل اطلاقش، هم نفع مادی و هم نفع معنوی را در برمی‌گیرد.در آیه ۵۳ سوره احزاب، سود و نفع حجاب مشخص‌تر بیان شده است؛ آنجا که می‌‌فرماید: «ذلِکُم اَطهَرُ لِقُلُوبِکُم وَ قُلُوبِهِنَّ» این کار (حفظ حریم بین زن و مرد) برای پاکی دل‌های شما و آنها بهتر است. همچنین در آیه ۳۰ نور درباره تأثیر حفظ عفّت مرد به واسطه حفظ نگاه، می‌فرماید: «وَ یحفَظُوا فُرُوجَهُم ذالِکَ اَزکی لَهُم» و عفاف خود را حفظ کنند، این برای آنان پاکیزه‌تر است…قرآن کریم، نتیجه نهایی عفت را با تعابیری چون «خَیرٌ لَهُنَّ»، «اَطهَرُ لِقُلُوبِکُم وَ قُلُوبِهِنَّ» و «اَزکی لَهُم» بیان می‌کند که مقدمه‌ای برای عفیف‌ماندن و آلوده‌نشدن به فحشا و در نتیجه، راهی برای رسیدن به سلامت قلبی یا قلب سلیم است که در آیه ۸۹ سوره شعرا به آن اشاره کرده است؛ زیرا صاحب قلب سلیم کسی است که از آلودگی‌های معنوی و اخلاقی پاک باشد و این زمانی است که او تعادل فکری و روانی کافی داشته باشد.در روان‌شناسی، از این ویژگی‌ها به سلامت روانی تعبیر می‌شود. البته ملاک‌های قلب سلیم از نظر اسلام بسیار عمیق‌تر و ریشه آن ایمان و باور قلبی به خدا و آخرت است و به عبارت دیگر، سلامت روانی مدنظر اسلام، مفهوم وسیع‌تری دارد، به طوری که رسیدن به آنچه روان‌شناسان می‌گویند بخشی از آن است؛ ولی به هر حال می‌توان ادعا کرد از نظر قرآن، رعایت حجاب و داشتن عفت، راهی به سوی سلامت روانی به شمار می‌آید.پیامبر خدا نیز می‌فرماید: «خَیرٌ نِسائِکُم اَلعَفیفَهُ؛ بهترین زنان شما زنان پاک دامن و عفیف‌اند.» این روایت نیز همان چیزی را می‌گوید که در آیه ۶۰ سوره نور گذشت؛ یعنی منظور از کلمه خیر، به طور مطلق مفهومی است که شامل خیر جسمی، روانی، مادی و معنوی می‌شود.

امنیت روانی

حال به بعضی از آثاری که حجاب در سلامت و آرامش روانی زنان دارد مانند: امنیت، رشد روانی و عاطفی، ارزشمندشدن زن، تعدیل‌کننده غریزه خودنمایی و تبرج، افزایش احساس خود ارزشمندی، محافظت از عواطف انسانی زن، پایبندی به اصول اخلاق انسانی و حفظ استواری خانواده اشاره می‌کنیم.زنانی که به مرحله تکامل و بلوغ روانی رسیده‌اند، زنانی سازنده، دانشمند، ایثارگر و خدمت گزارند و در زندگی و سلوک اجتماعی به مراتب از دیگر زنان، ساده‌تر زیسته و شخصیت بالغ آنها اسیر جلب توجه‌کردن برای دیگران نیست. آنها لباس‌های جلف نمی‌پوشند، کمتر از دیگران در انظار آرایش می‌کنند و عموما در زندگی خانوادگی موفق‌اند.دختران با مستور نگه‌داشتن خویش به غیر از محدوده خانواده، درحقیقت اختصاصی‌بودن جلب توجه دیگران را می‌آموزند تا بعدها نیز از این گیرندگی و جذابیت در محدوده خانواده به طور سازنده استفاده کنند و این نهاد مقدس را تحکیم بخشند. این تمرین (حجاب) در حقیقت تعدیلی است در برابر خواست طبیعی که فرد به آرامش روانی می‌رسد.مواهب خداوند به زنان تنها زیبایی ظاهری نیست که با پایان‌یافتن آن، زن به پایان نقش خود در حیات اجتماعی نزدیک شود؛ ارزش زنان به کسب کمالات و فضیلت‌های اخلاقی و انسانی و جلب رضای خداوند متعال است، نه اصرار بیهوده بر جلب توجه دیگران.

*کارشناس روان‌شناسی بالینی