علیرضا جوادی- چه باید کرد تا فرزندان باحیایى داشته باشیم؟ این سئوالی است که بسیاری خانواده ها به دنبال آن هستند، در شماره های پیش سعی کردیم بحثی را در این رابطه بازکنیم. در مطلب ذیل هم سعی شده با بیان 10 نکته به صورت بسیار فشرده توضیحات بیشتری داده شود.

این امر از ازدواج و مرحله انعقاد نطفه آغاز مى ‏گردد. بر اساس احادیث، ازدواج پاک، یکى از عوامل باحیا شدن فرزند است. فرزندى که از راه نامشروع متولّد شود، بى‏حیا خواهد شد. همچنین فرزندى که نطفه‏اش در حال ناپاکى مادر منعقد شده باشد، بى‏حیا خواهد بود. گاهى نیز ممکن است شیطان در انعقاد نطفه، مشارکت کند که نتیجه آن، بى‏شرمى فرزند است. بنا بر این، رعایت نکاتى که براى هنگام انعقاد نطفه سفارش شده، در حیاى آینده فرزند، مؤثّر خواهد بود.

دوران باردارى، دوران بسیار حسّاسى است. ریشه‏هاى باحیایى و بى‏حیایى را در این مرحله نیز مى‏توان پیدا کرد. رعایت حیا از جانب مادر، تأثیر زیادى بر جنین خواهد داشت. بى‏حیایى در گفتار و در ارتباط با نامحرم، شرکت در محافل لهو و لعب، گوش کردن به موسیقى‏هاى حرام، دیدن تصاویر و فیلم‏هاى نامناسب، خواندن رمان‏هاى مستهجن و کارهایى از این قبیل، مى‏تواند تأثیراتى منفى بر حیاى جنین داشته باشد و برعکس، رعایت حیا در گفتار و رفتار، شرکت در جلسات مذهبى، خواندن یا گوش کردن به قرآن و مناجات، ذکر خدا را بر لب داشتن، مطالعه کتاب‏هاى مذهبى و سودمند و … از امورى هستند که مى‏تواند در حیاى جنین، تأثیر مثبت داشته باشد.

از بدو تولّد باید مراقب فرزند بود. امام سجّاد علیه ‏السلام از هنگام به دنیا آمدن فرزند، مراقبت خود را شروع مى ‏کرد. امام باقر علیه‏السلام نقل مى‏کند که هر‌گاه هنگام ولادت فرزندى مى‏رسید، پدرم همه زنانى را که حضورشان ضرورتى نداشت، از اتاق بیرون مى‏کرد. امام صادق علیه‏السلام نیز فرموده که بهتر است همه چنین کنند.

نامگذارى نیز در حیاى فرزندان، تأثیر دارد. فرزندى که نام یکى از اولیاى دین را دارد، رابطه‏اى بین خود و او حس مى‏کند و لذا سعى مى‏کند خود را به آن شخص، نزدیک سازد و به نوعى، خود را در محضر او مى‏داند. این مى‏تواند سبب شرم وى شود و او را از انجام دادن کارهاى ناروا، باز دارد. البته این امر، متوقّف بر این است که والدین، فرزند خود را به این نکات، توجّه دهند.

در روایتى آمده است که روز قیامت، شخصى را مى‏آورند که نام او محمّد است. خداوند به وى خطاب مى‏کند: تو که همنام حبیب من هستى! شرم نکردى که عصیان مرا مرتکب شدى، و حال آنکه من، شرم دارم تو راکه همنام حبیب منى، عذاب کنم؟! در این روایت، خبر به خوبى روشن است که اگر نامگذارى به درستى انجام شود و به فرهنگ همراه آن توجّه گردد، چه تأثیرى مى‏تواند در زنده کردن حیا داشته باشد و به همین جهت در فرهنگ اسلامى، توجّه زیادى به نامگذارى شده و نام نیک، یکى از حقوق فرزندان، دانسته شده است.

آشنا کردن نوزاد با روحیه معنوى، نقش مهمّى در پرورش حیا خواهد داشت. با شعر خواندن براى کودک و آشنا کردن او با نواى دلنشین قرآن و … مى‏توان در این راه قدم برداشت.

جدا کردن محلّ خواب کودک، یکى دیگر از اقدامات مهم در این زمینه است. در روایات آمده است فرزندى که شاهد چنین امورى باشد و یا حتّى صداى نفس والدین را در آن حال بشنود، ممکن است به فساد، کشیده شود. بنا بر این، جداسازى محلّ خواب کودکان از والدین نقش مهمّى در حفظ حیاى فرزندان دارد.

همچنین رعایت عفّت کلام و پرهیز از شوخى‏هاى نامناسب در حضور فرزندان نیز تأثیرگذار خواهد بود. نکته دیگر، جداسازى محلّ خواب کودکان است. هنگامى که کودکان به سن تمیز و تشخیص مى‏رسند، بهتر است محلّ خواب آنان از یکدیگر جدا باشد و در یک تشک یا تخت نخوابند. این مسئله، اختصاص به جنس مخالف ندارد؛ بلکه محلّ خواب دختر از پسر و دختر از دختر و پسر از پسر باید جدا باشد.

حیا بر پایه حرمت و کرامت، استوار است. به همین جهت، احترام قائل شدن براى فرزندان و حفظ حرمت آنان و
کریم‌النفس بار آوردن آنان، از اقدامات اساسى در پرورش حیاست. باید به فرزندان، شخصیت داد و از تحقیر آنان و توهین به آنان، پرهیز کرد، خطا‌ها و لغزش‏هاى آنان را به رُخ نکشید و از سرزنش بیش از اندازه آنان پرهیز نمود. اگر فرزند از رفتار بد خود، پشیمان و شرمنده شد، باید وى را بخشید و رفتارش را به فراموشى سپرد.

حتى بهتر است براى رفتارهاى ناشایست وى، عذرتراشى کرد و نسبت به اشتباه‏هاى او تغافل نمود. ممکن است برخى والدین به محض اینکه خطایى از فرزند خود مشاهده مى‏کنند، کنترل خود را از دست بدهند و به شدت با وى برخورد کرده، آبروى وى را ببرند. این کار سبب مى‏شود که وى بیشتر در دامن گناه و فساد بیفتد و راه برگشتى برایش باقى نماند.

دوستان نیز در باحیایى فرزند، بسیار نقش دارند. آشنا کردن فرزند با دوستان باحیا و دور کردن وى از دوستان ناباب، مى‏تواند در ایمنى وى و پرورش حیا در او مؤثّر واقع شود.

والدین، الگوهاى عملى کودک‏اند. آنان مى‏توانند با رفتارهاى صحیح خود، حیا را عملاً به فرزندان خود بیاموزند. نباید انتظار داشت والدینى که حیا را رعایت نمى‏کنند، فرزندان باحیایى تربیت کنند.

استحمام والدین با فرزندان، تا آنجا که ممکن است، باید سعى کرد کودکان، خود، استحمام کنند و یا حتما پوشش مناسب براى هر دو وجود داشته باشد و به هیچ عنوان، دختر با پدر و پسر با مادر، به حمّام نرود.