ویژگی دوران مدرن، تنوع الگوهای دوران الگوهای گذران اوقات فراغت است. تماشای مسابقات و انجام فعالیت‌های متنوع ورزشی، استفاده روزافزون از رسانه‌ها (تلویزیون، اینترنت، ماهواره و....) تغییر نوع روابط با همسالان و... از مهم‌ترین ویژگی‌های فراغت است.
جریان‌سازی با عضوگیری رایگان
همچنین با ورود به عصر اطلاعات و جامعه شبکه‌ها، ما در بیشتر حوزه‌ها شاهد تحولات تکنولوژیکی گوناگون هستیم. اینترنت به مثابه «رسانه جدید» و یکی از مهم‌ترین دستاوردهای انقلاب ارتباطات، از محدودیت‌های الگوهای چاپ و پخش در ارتباطات فراتر رفته است. از جمله پدیده‌های جدید که بر اثر ادغام فناوری‌های مختلف ارتباطی در سال‌های اخیر شکل گرفته، شبکه‌های اجتماعی مجازی است. این شبکه‌ها با عضوگیری‌های رایگان از کاربران توانسته‌اند در جریان‌سازی‌های مختلف نقشی اساسی برعهده داشته باشند. مهم‌ترین این شبکه‌ها براساس بیشترین مخاطب عبارت است از: فیس بوک، مای اسپیس، اورکات، توئیتر، فرندفید.
گرایش به سایت‌های شبکه اجتماعی در سراسر دنیا همچنان رو به رشد است. شبکه‌های اجتماعی یکی از انواع رسانه‌های اجتماعی محسوب می‌شوند. رسانه‌های اجتماعی در سال‌های اخیر در زندگی آنلاین و آفلاین کاربران اینترنتی آنچنان تأثیرگذار بوده‌اند که شکل‌های ارتباطات اجتماعی نیز از این رسانه‌های جدید تأثیر پذیرفته است.
شبکه‌های اجتماعی بخش جدایی‌ناپذیر از دوران مدرنیته
رسانه‌های اجتماعی امروزه به بخش جدایی‌ناپذیر زندگی بسیاری از مردم تبدیل شده‌اند. شبکه‌های اجتماعی بخشی از رسانه اجتماعی هستند که با اهداف مختلفی ایجاد شده‌اند و کاربران بسیار زیادی را به خود جذب کرده‌اند. امروزه بعضی از شبکه‌های اجتماعی با سرویس‌هایی که ارائه می‌دهند و با کاربری‌هایی که دارند، خود به یک رسانه خبری تبدیل شده‌اند و آثار عمیقی بر وقایع مختلف در دنیای واقعی گذاشته‌اند. شبکه‌های اجتماعی روی زندگی افرادی که در آنها عضو هستند بسیار تأثیرگذار است.
در ایران نیز برخلاف فیلتربودن شبکه اجتماعی
فیس‌بوک، بسیاری از جوانان به دلیل متنوع‌بودن فضای این شبکه در برقراری ارتباط، تبادل آزادانه اطلاعات و وجود نداشتن عرصه عمومی عضو این شبکه شده‌اند.
تغییر سبک زندگی
با توجه به اهمیت و جایگاه بحث شبکه‌های اجتماعی و ارتباطی که در عصر حاضر وجود دارد و اختصاص بیشترین زمان برای آن توسط جوانان و نسل کنونی که به موجب آن نسل جوان آن را به‌عنوان جز جدایی‌ناپذیر می‌داند. به همین خاطر بیشترین وقت را صرف آن می‌نماید تا جایی‌که در نوع نگرش زندگی اجتماعی و روابط خانوادگی و صله رحم و نیز اوقات فراغت بسیار تأثیرگذار بوده و جوان ایرانی امروز بجای ارتباط چهره به چهره و همنشینی‌های نسل گذشته ترجیح می‌دهد که به‌صورت غیر حضوری و از طریق شبکه‌های اجتماعی اوقات فراغت خود را بگذرانند و
بی‌دلیل نیست که ایران در استفاده از شبکه‌های اجتماعی در بین کشورهای جهان در صدر قرار دارد. شبکه‌های اجتماعی مجازی، نسل جدیدی از وب سایت‌های اینترنتی هستند. در این وب سایت‌ها، کاربران اینترنتی حول محور مشترکی به صورت مجازی دور یکدیگر جمع می‌شوند و جماعت‌های آنلاین را تشکیل می‌دهند. در واقع شبکه اجتماعی شبکه‌ای متشکل از افراد و گروه‌ها و ارتباطات بین آنهاست.شبکه‌های اجتماعی اینترنتی پایگاه یا مجموعه پایگاه‌هایی هستند که امکانی فراهم می‌آورد تا کاربران بتوانند علاقه‌مندی‌ها، افکار و فعالیت‌های خودشان را با دیگران به اشتراک بگذارند و دیگران هم این افکار و فعالیت‌ها را با آنان سهیم شوند. یک شبکه اجتماعی، مجموعه‌ای از سرویس‌های مبتی بر وب است که این امکان را برای اشخاص فراهم می‌آورد که توصیفات عمومی یا خصوصی برای خود ایجاد کنند، یا با دیگر اعضای شبکه ارتباط برقرار کنند، منابع خود را با آنها به اشتراک بگذارند و از میان توصیفات عمومی دیگر افراد، برای یافتن اتصالات جدید استفاده کنند.
مسئله‌ای به نام اوقات فراغت
منظور از اوقات فراغت، فرصت و زمانی است که انسان مسئولیت‌پذیر هیچ گونه تکلیف یا کار موظفی را عهده‌دار نبوده، زمان در اختیار اوست که با میل و انگیزه شخصی به امر شخصی به امرخاصی بپردازد. دومازیه، جامعه‌شناس فرانسوی می‌گوید: «اوقات فراغت مجموعه فعالیت‌هایی است که شخص پس از ارزیابی از تعهدات و تکالیف شغلی، خانوادگی و اجتماعی بامیل و اشتیاق به آن می‌پردازد و غرض‌اش استراحت، تفریح، توسعه دانش یا به‌کمال‌رساندن شخصیت خویش یا به ظهور رساندن استعداد، خلاقیت‌ها یا بالاخره بسط مشارکت آزادانه در اجتماع است.
تأثیرات نسل و سن بر گذران اوقات فراغت
در بیشتر مطالعات مربوط به فراغت نسل و تفاوتهای نسلی بررسی شده است. بر اساس این مطالعات سلیقه‌ها، طرز تلقی‌های سیاسی و تعلقات افراد با سن تغییر
می کند و فرهنگ جوانی بسیار معطوف به فرهنگ تودهای است که بیشتر بر رسانه‌های تصویری و الکترونیکی مبتنی است. همچنین جوانان بیشتر تحت تأثیر گروه همسالان و رسانه‌های جمعی هستند تا خانواده و ارزشهای جمعی و محلی و فراغتهای آنان تحت تسلط فرایند فردگرایی و توسعه هویتهای جنسیتی است.
در تحقیقی درسال 1391 در مقاله تحت عنوان شبکه‌های اجتماعی اینترنتی و سبک زندگی جوانان مطالعه موردی بزرگترین جامعه مجازی ایرانیان نتایج نشان داد که میان عضویت در شبکه‌های اجتماعی اینترنتی و نحوه اختصاص وقت به سایر فعالیت‌های اجتماعی ارتباط وجود داشته و بیشتر پاسخ‌دهندگان به دلیل استفاده بیش از حد از اینترنت برای فعالیت در شبکه‌های اجتماعی اینترنتی مورد اعتراض سایر اعضای خانواده واقع شده‌اند.
همچنین در تحقیق دیگری در سال 1392 در مقاله تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر سبک زندگی جوانان بررسی رابطه میان شبکه‌های اجتماعی و جوانان است. به عبارت دیگر، هدف اصلی این تحقیق بررسی شبکه‌های اجتماعی نوین و پیامدها و کارکردهای آن در زندگی روزمره سبک زندگی جوانان و تأثیرات آن بر کنش‌های روزمره، استنباط خود و نیز روابط اجتماعیشان است و از نظریه ساخت‌یابی و نظریه استفاده و خشنودی برای تبیین مسئله استفاده شده است.
پیام‌رسان‌ها تعادل اجتماعی را مختل کرده‌اند
اوقات فراغت و چگونگی گذران آن در شکل‌گیری هویت افراد نقش بسزایی دارد. هرچه افراد اوقات فراغت خود را با برنامه‌ریزی سپری کنند می‌تواند به همان اندازه در جامعه مفید باشند و جوانان و نوجوانان هرچه زمان زیادی برای شبکه‌های اجتماعی اختصاص دهند امکان عدم فعالیت مثبت اجتماعی و روابط خانوادگی کمتری برای آنها پیش خواهد آمد. یافته‌ها در پژوهشی که ما انجام دادیم مشخص شد که فضای مجازی شبکه‌های اجتماعی اینترنتی نوعی از بحران هویت را در میان طیف گسترده‌ای از جوانان به‌وجود آورده است.
بحران هویت در زمینه‌های فردی ناهمگونی‌های هویتی را سبب شده و به‌نحوی تعادل اجتماعی را متأثر کرده است. باتوجه به بررسی سه فرضیه مطرح شده در زمینه تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر گذران اوقات فراغت پاسخ‌ها نشان داد که میان استفاده از شبکه‌های اجتماعی و گذران اوقات فراغت رابطه معنی دار وجود دارد و این حاکی از آن است که در جامعه کنونی افراد برای گذاران اوقات فراغت بجای حضور در اجتماع و اشتغال در سایر فعالیت‌های اجتماعی بیشتر زمان خود را صرف روابط اجتماعی اقناعی نموده و از فعالیت‌های بدنی و فیزیکی در جامعه کمتر برخوردار بوده‌اند در فرضیه دوم مبنی بر وجود ارتباط میان میزان استفاده از شبکه‌های اجتماعی و اوقات فراغت مذهبی و حضور جوانان در مراکز مذهبی و انجام فعالیت‌های مذهبی رابطه معنی داری نیز وجود دارد و نشان می‌دهد که جوانان بجای اختصاص زمان برای حضور در مساجد و مراکز مذهبی بیشتر زمان خود را صرف فعالیت‌های اینترنتی کرده و زمان کمتری به فعالیت‌های مذهبی اختصاص داده‌اند.
در فرضیه سوم مبنی بر شبکه‌های اجتماعی و فعالیت‌های فرهنگی رابطه معنی داری نیز وجود دارد در هرسه فرضیه مطرح‌شده میان متغیر شبکه اجتماعی و فعالیت‌های مذهبی و فرهنگی و گذران اوقات فراغت ارتباط وجود دارد.
در کل می‌توان نتیجه گرفت که شبکه‌های اجتماعی با اینکه عمر خیلی زیادی ندارند؛ اما در زندگی روزمره افراد نقش بسیار پررنگی داشته‌اند و بسیاری از کاربران روزانه حداقل یک بار به صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی که عضو هستند سر می‌زدند.
پیشنهادات
- توجه به شیوه نگرش جوانان نسبت به مقوله اوقات فراغت و استفاده از نظریات آنان در طراحی برنامه‌های فراغتی.
- ارائه آموزش‌های لازم به خانواده‌ها جهت چگونگی استفاده از شبکه‌های اجتماعی به صورت صحیح
- ایجاد کارگاه‌های آموزشی برای خانواده‌ها جهت آموزش چگونگی نظارت بر نوع فعالیت جوانان و نوجوانان درشبکه‌های اجتماعی
- گسترش هرچه بیشتر اماکن تفریحی و ورزشی جهت گذران اوقات فراغت جوانان که به نحوی محرک انگیزه آنها در انجام این فعالیت‌ها باشد.
- با توجه به اینکه سطح تحصیلات والدین بر اوقات فراغت موثر است، بنابراین اجرای برنامه‌هایی به منظور بالابردن سطح آموزش، اطلاعات و همچنین تحصیلات والدین توصیه می‌شود.
- از آنجایی که اوقات فراغت به‌عنوان بخشی از سبک زندگی و جزء جدایی‌ناپذیر زندگی افراد شده، لازم است سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان نسبت به سیاست‌گذاری درباره فراغت، در راستای هدف‌ها و آرمان‌های جامعه و خواسته‌های مردم، اقدامات لازم را انجام دهند.