کلیات طرح نظام سلامت را در یک سالی که گذشت چطور دیدید؟
اگر ما بخواهیم طرح نظام سلامت را از منظر یک طرح بررسی کنیم در ابتدا با انبوه مشکلات وزارت بهداشت روبه‌رو می‌شویم که شاید از سی سال پیش انبار شده بود و آقای هاشمی در دولت یازدهم تحویل گرفت. اگر ما برنامه‌ها را به کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلند‌مدت تقسیم‌بندی کنیم، برای حل مشکلات در مقطع کوتاه‌مدت به نظر من عملکرد ایشان مثبت بوده‌است. در ارتباط با این مسئله یک سری از کار‌ها در اولویت بود به‌خصوص حل مشکلات درمان. خوب این گروه نهایت تلاششان را کردند و نوساناتش کمتر شد و ثبات پیدا کرد.
پرداخت هزینه بیمارستان درخصوص بیماران شهری به ده درصد و بیماران روستایی به پنج درصد تقلیل یافت. منظورم این است یک سری از مواردی که لازم بود در کوتاه‌مدت انجام شود، درباره ساماندهی وضعیت سلامت به نظر من خوب انجام شد. درست است که در امر بهداشت مقداری تعلل شد و شاید بهتر بود برنامه‌های مسائل بهداشتی و درمان هم‌زمان آغاز می‌شد، البته شاید هم شروع شده باشد، به هر حال کمی طول می‌کشد تا ما آثارش را مشاهده کنیم. از آنجا که مسائل بهداشتی می‌توانند جزء برنامه‌های میان‌مدت و بلند‌مدت قرار بگیرند ما هم نتیجه‌اش را در طولانی‌مدت خواهیم دید. در حقیقت، در مسئله بهداشت است که ایرادات و نقدهایی در کمیسیون بر عملکرد وزارت بهداشت وارد شد که به حق هم بود. بیشتر به خاطر تأخیر در باز‌کردن بسته‌های بهداشتی در تحول نظام سلامت. اما شخصاً به عملکرد یک ساله مجموعه وزارت بهداشت نمره مثبت می‌دهم.
آیا فکر می‌کنید مردم از این طرح راضی بودند و آنچه توقع داشتند برآورده شده‌است؟
مردم نه! چون توقع مردم در واقع رسیدن به یک مرحله ایده‌آال است و با توجه به مشکلات بسیار زیادی که ما در مجموعه وزارت بهداشت داشتیم و در حال حاضر هم داریم، همه این‌ها را نمی‌شود در عرض یک سال درست کرد. با عنایت به اینکه در گذشته این وزارت‌خانه با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو بوده، به عقیده من نسبت‌به دیروز مردم نظر مساعدتری داشته باشند. مسلماً نمی‌توانیم بگوییم که ایده‌آل بوده یا اینکه همه مردم رضایت دارند! ما برای جلب رضایتمندی مردم با مشکلات زیادی روبه‌رو هستیم که البته در کمیسیون بهداشت هم مطرح کردیم.
یکی از این مسائل بسیار مهم، مسئله آموزشی است. یعنی سیستم آموزشی ما باید کمی متحول شود. به طور مثال تأکیدی روی اخلاق‌مداری نیروهایی که
فارغ‌التحصیل می‌شوند صورت بگیرد تا این افراد برخوردهای اخلاقی با بیماران داشته باشند. یکی از گله‌مندی‌های مردم رفتارهایی است که در مواقعی که به بیمارستان‌ها مراجعه می‌کنند می‌بینند و همین مسئله باعث کاهش میزان رضایتمندی می‌شود. از دیگر مسائل مهم مسئله زیرمیزی‌ها بود که دولت تا حد زیادی در آن ورود کرد. با توجه به اینکه ما در این مدت با سه وزیر کار کردیم، به نظر من جسارتی لازم بود که در امر مسئله زیرمیزی‌ها خود وزیر مستقیماً دخالت کند که به‌حمدلله خود آقای دکتر هاشمی نظارت مستقیم داشتند. درست است که تعدادی از پزشکان هم از دست وی ناراضی شدند؛ ولی در‌‌نهایت جسارت لازم را به خرج دادند و کمیته‌ای فعال تشکیل شد تا در ارتباط با این قضیه برخورد کند. بالاخره بقیه هم آرام نخواهند نشست و ترمزهایی ایجاد خواهندکرد که ان‌شاالله مانعی برای آن اهداف میان‌مدت و بلند‌مدت ایجاد نشود.
آیا اهمیت طرح نظام سلامت در بودجه دیده شده است؟
شاید یکی از نقص‌هایی که به عملکرد وزارت بهداشت وارد شد، مسئله هزینه‌ها در ارتباط با افزایش پرداختی بود. من فکر می‌کنم باید یک مقدار مدیریت‌شده با این قضیه برخورد می‌شد. قطعاً ما تمایل داریم بتوانیم حداکثر پرداختی را به پرسنل بهداشت، درمان و دانشگاه‌مان داشته باشیم، منتها وزارت‌خانه باید به جیبش هم نگاه بکند. به همین خاطر شاید کمی در این قضیه افزایش یک‌باره پرداختی‌ها و اینکه بعدش هم نتوانستند آن را به همان شکلی که قبلاً قرارگذاشته بودند، ادامه دهند نقطه ضعفی برای عملکرد این وزارت مطرح شد. در همان زمانی هم که درحال افزایش این مبالغ بودند ما در کمیسیون بسیار تأکید کردیم که توجه داشته باشید ممکن است این پولی که در لایحه بودجه سال ۹۳ برای وزارت بهداشت درنظر گرفته شده همیشه وجود نداشته باشد که همین حالا هم صددرصدش تخصیص پیدا نکرده است.
در جلسه‌ای که چند هفته پیش داشتیم صحبت از دریافت چهل درصد بودجه بود؛ یعنی کل مبلغی که در لایحه بودجه سال ۹۳ برای وزارت بهداشت در نظرگرفته بودیم، دریافت نشده است. برای سال ۹۴ هم ما تمام تلاشمان را برای عملیاتی‌شدن بودجه می‌کنیم. چون در هر صورت سلامت مقوله بسیار مهم و حساس و حیاتی نه فقط برای کشور ما بلکه در کل جهان است. منتها با توجه به کاهش قیمت نفت و با توجه به اینکه بودجه روی قیمت هفتاد و چهار دلار نفت بسته شده بود؛ ولی مثلاً قیمت نفت امروز زیر پنجاه دلار است. اینکه چقدر بودجه به وزارت بهداشت تخصیص پیداکند و چقدر از آن به دست وزارت‌خانه برسد مهم است. به عبارت دیگر خالص پرداختی به وزارت‌خانه مهم است و نه چیزی که در لایحه درنظرگرفته می‌شود.
خبری منتشر شده بود مبنی‌بر انتقال بودجه بخش‌های دیگر به بخش سلامت. آیا شما این خبر را تأیید می‌کنید؟
نه این‌طور نیست. بودجه سلامت یک قسمت مالیات بر ارزش افزوده بوده است و اضافه بر آن مالیاتی است که هرسال در نظر گرفته می‌شود. این در سال ۹۳ عملیاتی شد. یک قسمت مبلغی از هدفمندی یارانه‌ها است که طبق برنامه پنج ساله توسعه 10 درصدش باید به امر سلامت تعلق پیدا کند که سال‌های گذشته این کار را نکرده بودند. ما در سال ۹۳ تمام تلاشمان این بود که این بخش عملیاتی شود. در حوزه‌های دیگر افزایش قیمتی که برای دخانیات و... در نظر گرفته شده، پس در حقیقت این‌طور نبوده که از حوزه‌های دیگر بخواهند به این حوزه بودجه واریز کنند. حوزه‌های دیگر خودشان آن‌قدر درگیر مشکلاتشان هستند که نمی‌شود از جایی به حوزه سلامت کمک کرد. مسائلی خارج از مسئله بودجه هم مطرح است؛ یعنی لایحه بودجه را که در سال ۹۳ در نظرگرفتیم همان را برای سال ۹۴ در کمیسیون تأیید کردیم که ادامه پیدا کند؛ ولی از حوزه‌های دیگر خیر. هیچ جایی نبوده که از آنجا به بودجه سلامت اضافه شده باشد.
آقای وزیر گفتند که این راه بی‌بازگشت است. مقداری نگرانی ایجاد می‌شود که واقعاً این احتمال وجود دارد که طرح شکست بخورد؟
خوب ما باید تمام تلاشمان را بکنیم که شکست نخورد. اگر پول نباشد، طرح اجرایی نخواهد شد. خیلی از مسائل منابع مالی است. اگر طرح تحول نظام سلامت هم نوشته و ارائه شد براساس منابع مالی این اقدام صورت گرفت. اگر منابع مالی نباشد، مطمئناً ممکن است مشکلات زیادی پیش بیاید و تمام تلاشمان هم همین است که این قضیه شکست نخورد. درباره تجهیزات پزشکی بیشتر بیمارانی که به بیمارستان مراجعه می‌کردند مجبور بودند وسایل مورد نیازشان را از خارج بیمارستان تهیه کنند. اما حالا باید در بیمارستان همه این‌ها موجود باشند و از خود بیمارستان هزینه شود. مگر اینکه جاهایی باشد که مثلاً مدیریت‌های خرد درست مدیریت نکرده باشند. البته جلسات متعددی برای رؤسای دانشگاه‌ها و معاونین رؤسا گذاشته شده است. در ارتباط با معاونت درمان، دارو، بهداشت و معاونت پشتیبانی همه تلاششان این بود که این طرح به طور صحیح اجرایی شود. بالاخره جاهایی ممکن است سوء مدیریت‌هایی در مدیریت‌های پایین وجود داشته و باعث بروز مشکلاتی هم شده باشد.