توافقنامه امنیتی در ماه های پایانی ریاست جمهوری حامد کرزای بار دیگر مقامات کاخ سفید را روانه کابل کرد اما این سفر هم نتیجه بخش نبود و «مصونیت قضائی» باز هم مسئله ساز شد تا کرزای ثابت کند که جدی تر از آنچه که آمریکایی ها تصور می کردند در مقابل آنها ایستاده است.

اگرچه جان کری، وزیر امور خارجه امریکا با سفری غیرمنتظره تلاش کرد تا کرزای را برای امضای نهایی توافقنامه امنیتی متقاعد کند، اما دو روز مذاکرات فشرده حتی طرفین را در یک نشست خبری مشترک سرد نشان داد.

نشست خبری مشترک کرزای و کری در کابل سه بار به تعویق افتاد تا این مسئله بیش از پیش نشان دهد که اختلافات میان آمریکا و افغانستان همچنان به قوت خود باقی است.

آمریکا می خواهد در حالی پس از 2014 در افغانستان بماند که برای سربازانش مصونیت قضایی بگیرد، اما افغانستان هم زیر بار این مسئله نمی رود. پشت سر کرزای، مجلس سنای افغانستان و بزرگان قبایل و سیاسیون افغان نیز با این مسئله مخالفند و در این مورد به خصوص، حامیان خوبی برای رییس جمهور افغانستان مقابل امریکا بوده اند.

مهم‌ترین دلیل کرزای برای معلق نگه داشتن آمریکایی‌ها به نوعی گرفتن نوعی امتیاز از اوباما بود. کرزای حاضر نبوده و نیست که بدون هیچ امتیازی توافقنامه امنیتی را تقدیم کاخ سفید کند. مذاکره با طالبان و نقش دولت افغانستان در این مذکرات به عنوان درخواست افغان‌ها مطرح بوده و هست، اما آمریکا در یک سال اخیر که شیب مجادلات سه جانبه افغانستان – آمریکا – طالبان زیاد شد، نتوانست این امتیاز را برای کرزای فراهم کند.

   پایان 48 ساعت مذاکره کری و کرزای

سرانجام مذاکرات فشرده و نفس گیر کری و کرزای در ارگ ریاست جمهوری افغانستان به تفاهمی انجامید که شامل موارد اولیه توافق میان طرفین بود اما باز هم «مصونیت قضائی» جا ماند و وزیر امور خارجه در این مذاکرات هم نتوانست کرزای را راضی به امضای نهایی توافقنامه امنیتی کند.

یورونیوز نوشت: کرزای اعلام کرد که دو طرف در مورد چگونگی مداخله نیروهای آمریکایی به توافق رسیده اند. کری با بیان این که اگر موضوع مصونیت حقوقی سربازان آمریکایی حل نشود، توافق امنیتی نمی تواند میان دو کشور صورت گیرد، ابراز امیدواری کرد که دو کشور در این باره به توافق برسند. او با این حال گفت که با ملت افغانستان است که در این باره تصمیم گیری کند. به همین دلیل، کرزای تصمیم گیری در این باره را به لویه جرگه سپرده است. عدم حصول توافق مشابهی در عراق مانع ادامه حضور نیروهای آمریکایی در این کشور از بعد از سال 2011 میلادی شد.

در این میان خبرگزاری رویترز گزارش داد، در پیامی که از سوی ملا محمد عمر روز دوشنبه به رسانه‌ها ایمیل شد، آمده که توافقنامه امنیتی میان آمریکا و افغانستان، ادامه جنگ طالبان را توجیه می‌کند و عواقب وخیمی را به دنبال خواهد داشت. به این ترتیب ضلع سوم روابطه سه جانبه افغانستان – آمریکا – طالبان باز هم دو طرف دیگر را تهدید کرد.

   نگاه تحلیلگران

جاوید کوهستانی، کارشناس امور نظامی به شبکه اطلاع رسانی افغانستان در پاسخ به این سئوال که اگر افغانستان مورد تجاوز قرار بگیرد آمریکا چه خواهد کرد، بیان می کند: در مجموع همه پیمان ها، بحث حاکمیت ملی جزء لاینفک قراردادها می باشد. تجاوز چند نوع داریم و مهم این است که ما نتوانسته ایم مداخله را از تجاوز تفکیک کنیم. مداخله و تجاوز از هم جدا می باشند.

 تمام کشورهای دنیا برای تامین منافع خود مداخله فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و نظامی می کنند به طور مثال هم اکنون پاکستان به مدت 30 سال در افغانستان مداخله می کند و مداخله‌ آشکار دارد و گاهی نیز تجاوز می کند، ما هم اکنون با جنگ داخلی با حمایت پاکستان رو به رو هستیم که این تجاوز نیست. از نظر نظامی تجاوز به حاکمیت یک کشور زمانی رخ می دهد که سطح رابطه دوجانبه سرد می شود و در تقابل به سر می برد. به طور رسمی پاکستان، همکار بین المللی با تروریسم است وهمان رنجی را که ما از تروریسم می کشیم، پاکستان نیز تا حدی قربانی این جنگ است.

روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی به بررسی مذاکرات آمریکا و افغانستان بر سر عقد قراردادی برای ماندن بخشی از نیروهای آمریکایی در افغانستان پس از 2014 پرداخته و می‌نویسد: «آمریکا می‌خواهد در غیاب یک راه‌حل، مذاکرات را در هفته پیش رو متوقف کند و به گفته یک مقام ارشد دولت باراک اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا، احتمال از سرگیری مذاکرات با رئیس‌جمهوری آینده افغانستان که در انتخابات سال آینده انتخاب می‌شود، کم است. این مقام دولتی روز جمعه گفت که اکنون زمان نتیجه‌گیری برای ما فرا رسیده و در حالی که توافقی به دست نیامده است، ما می‌خواهیم پاییز امسال برای آینده برنامه‌ریزی کنیم.

بن‌بست به وجود ‌آمده پس از یک سال مذاکره، دورنمای خروج کامل نیروهای آمریکایی از افغانستان پس از اتمام مأموریت مبارزه ناتو با طالبان در پایان سال 2014 را افزایش می‌دهد.

آمریکایی‌ها این خروج کامل را گزینه صفر می‌نامند. پس از خروج پیچیده از عراق در سال 2011، این دقیقاً پیامدی بود که آمریکایی‌ها نمی‌خواستند در افغانستان رخ بدهد. به گفته مقامات دو کشور، آمریکا و افغانستان در مذاکرات خود درخصوص نقش نیروهای آمریکایی در افغانستان پس از 2014 به بن بست رسیده‌اند. این وضعیت احتمال خروج کامل نیروها از افغانستان را افزایش می‌دهد. این چیزی است که فرماندهان ارشد ارتش آمریکا در ماه‌های اخیر تکذیب کرده‌اند.»