دکتر علی عباسپور با سابقه چهار دوره نمایندگی مردم تهران در مجلس شورای اسلامی که در هر چهار دوره نیز از فعال ترین نمایندگان بوده است؛ یکی از افرادی است که اشراف کاملی به نیازهای نمایندگان و چالشهای مجلس دارد. از این رو، ضرورت فراکسیون حزبی را با وی به گفتگو نشسته ایم.
فراکسیون‌های حزبی که در مجلس ما فعال هستند، چه نقشی در پیشبرد وظایف قوه مقننه دارند؟
قاعدتاً نمایندگان تفکراتی دارند و در مورد مطالبی که قرار است در مجلس مطرح و نهایتاً در باره آنها رأی‌گیری شود، اگر تفکرات نزدیکی به هم داشته باشند، علی‌الاصول به عنوان یک فراکسیون حزبی خودشان را مطرح و اعلام موجودیت می‌کنند تا نمایندگانی که به این تفکر نزدیک‌اند دور هم جمع شوند و در مورد لوایح، طرح‌ها و اقداماتی که در چهارچوب اختیارات نمایندگان هست، مواضعی که در مورد تصویب قوانین می‌گیرند، برخوردهایی که باید با اقدامات دولت انجام بگیرد یا در باره مسائل بودجه، افکارشان را هماهنگ می‌کنند تا به تصمیم مشترکی برسند. مجلس محل رأی دادن است و گروه‌های هم‌عقیده تلاش می‌کنند در این فراکسیون‌ها رأی‌هایشان را یکی کنند تا نقطه نظرشان رأی بیاورد.
تعامل این فراکسیون حزبی با حزب متبوعش باعث نمی‌شود آنها از وظایف نمایندگی‌شان کوتاه بیایند یا تخطی کنند؟
فراکسیون انعکاسی از اهداف احزاب خود هستند و کمتر دیده شده است که کسی در فراکسیون، مخالف حزب خود عمل کند، مگر این که از حزب خود انصراف بدهد. قاعدتاً کسی که در یک حزب عضو است، نهایتاً تابع تفکرات آن حزب است و لذا وقتی در مجلس می‌آید فراکسیونی را تشکیل می‌دهد که افکار و اهدافش به حزب متبوعش نزدیک باشد قاعدتاً نماینده‌ای که در یک فراکسیون هست و در یک حزب هم عضویت دارد، این فراکسیون و آن حزب همخوانی و همپوشانی با هم دارند.این عضویت با وظایف نمایندگی هم در تضاد قرار نمی‌گیرد، چون شرح وظایفی برای یک نماینده تعیین شده است و باید روی این مسئله تصمیم بگیرد. گاهی دیده می‌شود فردی عضو یک حزب باشد و افکارش خلاف چهارچوب خط مشی آن حزب هم نباشد، ولی در جزئیات فرق داشته باشد و یا با افکار برخی از اعضا منطبق نباشد. در احزاب هم برخی چهارچوب‌های کلی حزب را قبول دارند، ولی در اجرا و در موارد جزئی متفاوت عمل می‌کنند. این را نمی‌شود گفت که از چهارچوب خارج شده‌اند، مگر این که موضوعی در حزب تصویب شود که اعضای حزب ملزم به رعایت آن مصوبه باشند، ولی نماینده با توجه به تعهدی که در برابر دین و مردمش دارد، نهایتاً نسبت به این مصوبه معترض باشد. احزاب در بسیاری از موارد به عضوی که نماینده مجلس هم هست چنین تکلیف سنگینی را بار نمی‌کنند که او بر سر یک دوراهی مطلق قرار بگیرد.
آیا این فراکسیون حزبی برای خود احزاب مفید است یا نه؟
احزاب از طریق فراکسیون‌ها راحت‌تر می‌توانند افکارشان را در مجلس مطرح کنند. فراکسیون‌ها قاعدتاً بر اساس تفکرات حزبی در مجلس تشکیل می‌شوند و به این ترتیب می‌توانند تفکرات حزب متبوعشان را راحت‌تر و هماهنگ‌تر در مجلس پیش ببرند. بنابراین فراکسیون‌های حزبی ابزار سیاسی مهمی برای حزب متبوعشان هستند.
چرا این خط در حال حاضر در مجلس کمرنگ است؟
متاسفانه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، احزاب نتوانستند نظر و آرای مردم را جلب و آنها را پایبند به تفکر حزبی کنند، بارها شاهد بوده‌ایم در مسئولیت‌هایی که بر اساس انتخابات به افرادی در مجلس یا قوه مجریه واگذار شده، تفکر حزبی دنبال نشده و حرکتی هم در راستای اجرای برنامه‌هایی بر اساس تفکر حزبی توسط این افراد مشاهده نشده است.
برای تقویت تحزب چه اقدامی باید انجام شود؟
با توجه به اهمیت و تعدد انتخابات در کشور ما، تشکیل احزاب قوی که بتوانند افکارشان را به جامعه بگویند، می‌تواند در تقویت امر تحزب در کشور موثر باشد. احتیاج به فعالیت احزاب قوی در کشور داریم؛ احزاب قوی که بتوانند خطوط فکری و برنامه‌های خود را به مردم معرفی کنند.
شاید علت این امر تلاقی نظر حزب با تکلیف خود می دانند.
در جامعه اسلامی، شخص خود را مقابل خدا و شرع و احکام مسئول می‌داند و به آنها پایبند است، در تفکر و چارچوب اسلامی، پایبندی به اهداف احزاب قابل تعریف است و رفته‌رفته جامعه باید بپذیرد که در چارچوب تفکر اسلامی و پذیرش مسئولیت در قبال شرع و اسلام، تفکر حزبی است که می‌تواند در زیرمجموعه تفکر اسلامی به نفع جامعه باشد، یعنی کسانی که منتخب مردم هستند به برنامه‌های حزبی پایبند باشند و حزب هم متعهد باشد که کاندیدای وابسته به آن، برنامه‌های حزب را دنبال می‌کند. در این صورت است که انسجامی در برنامه‌ریزی‌های آینده کشور ایجاد خواهد شد.
فراکسیون مؤتلفه در مجلس الان در چه وضعیتی قرار دارد و فعالیت‌هایش در چه زمینه‌هایی است؟
قاعدتاً نماینده‌ای که عضو حزب مؤتلفه اسلامی هستند یا به تفکرات آن نزدیک‌اند، هماهنگی لازم را در این فراکسیون انجام می‌دهند. فراکسیون مؤتلفه هم در دل فراکسیون اکثریت جا دارد و قاعدتاً اعضای حزب مؤتلفه عضو فراکسیون اکثریت مجلس هم هستند و به این ترتیب می‌توانند افکار حزب را که قاعدتاً منطبق بر تفکر اکثریت مجلس هست، پیش ببرند و طرح‌ها، لوایح و رفتار پارلمانی را بر اساس افکار حزب مؤتلفه تنظیم کنند.