میثاق بدیعی مقدم- پس از انتشار نتایج سرشماری جدید از سوی مرکز آمار، بیشترین تحلیل و تفسیر جامعه شناسان مربوط به کاهش رشد جمعیتی کشورمان و در نتیجه تغییر هرم سنی و در واقع پیر شدن جمعیت در آینده نه چندان دور است. زنگ خطری که  صدای آن به گوش مسئولین اجرایی هم رسیده است(البته پیش از این مقام معظم رهبری قبل از انجام سرشماری بارها در این رابطه تذکر داده بودند که از سوی مقامات اجرایی جدی گرفته نشده بود) به طوری که طبق یک تصمیم به جا بودجه بالغ بر دویست میلیارد تومانی مربوط به سیاست های کنترل جمعیتی قطع شد.
اما سوال این است که جایگزین این ردیف بودجه چه می تواند باشد؟ پاسخی که وزیر بهداشت، درمان . آموزش پزشکی به این سوال داده است «اختصاص این بودجه به سلامت مادران و نوزادان» بوده است، پاسخی که بسیار کلی و البته با اما و اگرهایی همراه است که در مبحثی حداگانه بدان پرداحته می شود.
اما در این میان مساله ای که سالها روی آن بحث بوده و قولهایی از سوی متولیان امر داده شده اما به وقوع نپیوسته است، مساله تحت پوشش قرار گرفتن درمان های ناباروری است. نکته ای که می تواند علاوه بر حل مشکل یاد شده در ابتدای این نگاره، امید زندگی را در دل زوج هایی که از این نعمت الهی برخوردار نیستند، زنده کند . و حتی از بسیاری از طلاق هایی که به این دلیل صورت می گیرد، جلو گیری کند.
جایگاهی که امروزه ایران در درمان زوج‌های نابارور به آن دست یافته، نه فقط این زوج‌ها را از مراجعه به خارج کشور برای درمان بی‌نیاز کرده است، بلکه اکنون درمان 90 درصد زوج‌های نابارور در داخل کشور انجام می‌شود. با وجود اینکه هزینه‌های درمان زوج‌های نابارور در ایران در مقایسه با سایر کشورها بسیار کم است، اما هنوز به علت برخوردار نبودن این خدمات از پوشش‌های بیمه‌ای، تعداد زیادی از زوج‌ها تاب هزینه‌های کمرشکن را نیاورده و محروم ماندن از نعمت فرزند دار شدن را به جان می‌خرند.
در حال حاضر حدود 2 میلیون و دویست هزار زوج نابارور در کشور وجود دارد که به گفته کارشناسان 80 تا 85درصد آنها به درمان‌های طبی و دارویی جواب می‌دهند و 15 تا 20 درصد آنها یعنی 300 هزار زوج نابارور، فقط به درمان‌هایی با تکنولوژی‌ جدید که هزینه‌های آن هم به نسبت زیاد است، جواب می‌دهند و در این میان فقط 10 درصد زوج‌های نابارور توان مادی پرداخت هزینه‌ها را دارند، در اصل حدود 40 درصد (120 هزار نفر) از زوج‌هایی که نیاز به درمان‌های ناباروری با هزینه بالا دارند، به علت هزینه‌های کمرشکن، پس از یک یا دو دوره درمان، از ادامه آن صرف‌نظر می‌کنند.
یکی از این زوج ها در این باره به ما می گویند: شش سال قبل فقط برای یک آزمایش در یکی از بیمارستان‌ها، 200 هزار تومان پرداختیم و در نهایت به بیمارستان دیگری مراجعه کردیم، در بیمارستان دوم عمل IVF برای ما سه میلیون و 700 هزار تومان هزینه دربرداشت که متأسفانه نتیجه‌بخش هم نبود.
وی می‌افزاید: به گفته دکتر متخصص که بر درمان ما نظارت داشت، باید تا 10 مرحله درمان را ادامه می‌دادیم و در هر مرحله بالاتر، هزینه درمان، یک میلیون تومان افزایش می‌یافت، لذا در کل از ادامه درمان منصرف شدیم.
به گفته وی بیمه نبودن خدمات درمان ناباروری و محروم ماندن زوج‌های جوان نازا از فرزنددار شدن، آنها را با مشکلات روحی فراوانی روبه‌رو خواهد کرد.
رئیس انجمن علمی تخصصی باروری و نا باروری ایران درباره بیمه خدمات درمان ناباروری می‌گوید: برای زیر پوشش بیمه رفتن هر خدمتی، باید ابتدا تعرفه مشخص و اساسی برای آن تعریف کرد، به این منظور هم‌اکنون فهرست همه خدمات ناباروری تهیه شده و انجمن با همکاری وزارت بهداشت و درمان شناسنامه‌ای برای هر یک از اعمال جراحی و درمان نازایی تهیه کرده است.
دکتر محمد ابراهیم پارسانژاد با بیان این که پس از اتمام کارشناسی‌ها، تعرفه‌ها برای بهره‌مندی از پوشش بیمه‌ای ارائه می‌شود، می‌افزاید: هم‌اکنون تعدادی از بیمه‌های تکمیلی و خصوصی در بخش‌هایی از درمان‌نازایی، خدمات را زیر پوشش بیمه برده‌اند، اما این پوشش‌ها روند مشخصی ندارد و هدف اصلی ما بهره‌مندی خدمات نازایی از بیمه‌های دولتی است.
به گفته وی در تعریف جهانی، تنظیم خانواده فقط به معنای ممانعت از باردار شدن و بچه‌دار شدن نیست بلکه از نظر سازمان جهانی بهداشت تنظیم خانواده، توزیع عادلانه فرزند است یعنی همه افراد حق بچه‌دار شدن دارند و برای همه جوامعی که با تعداد زیاد ناباروری مواجه هستند، باید تلاش کرد. به این منظور فراهم کردن پوشش‌های بیمه‌ای ضرورتی انکارناپذیر است.
دکتر سیدمهدی احمدی، مسئول کمیته حمایت از بیماران انجمن باروری و ناباروری ایران هم در این باره می‌گوید: از معضلات اساسی که با درمان نشدن زوج‌های نابارور با آن مواجهیم، اختلافات خانوادگی و در نتیجه جدایی و گاه از دست دادن نیروهای کار در جامعه است و لذا ضروری است تا هر چه سریع‌تر ناباروری از پوشش‌های بیمه‌ای بهره‌مند شود.
لازم به ذکر است اکنون برای هر دوره درمان نازایی با احتساب تزریق آمپول‌ها، سونوگرافی‌های متعدد، ویزیت پزشکان، تلقیح تخمک، انتقال جنین و سونوگرافی‌های بعدی بیش از دو میلیون تومان هزینه نیاز است که شانس موفقیت هر دوره، 30 تا 40 درصد است.
با این حساب هر بیمار دست‌کم نیاز به انجام سه دوره متوالی درمان نازایی دارد و حداقل زمانی که پزشکان متخصص ناباروری برای انجام این سه دوره تعیین می‌کنند در طول پنج تا 6 ماه است و به عبارتی هر بیمار باید در این مدت دو تا سه میلیون هزینه کند و مسلماً بدون حمایت بیمه‌ها پرداخت این هزینه‌ها برای بیماران بسیار سنگین خواهد بود.
در این میان باید یادآور شد  بیمه‌ها دست‌کم می توانند درمان‌های اختصاصی نازایی را زیر پوشش ببرند، چرا که کمتر از 50درصد زوج‌ها به درمان‌های دارویی ناباروری جواب نمی‌دهند و نیازمند درمان‌های اختصاصی هستند و پوشش بیمه‌ای این درمان‌ها برای بیمه‌ها چندان دشوار نخواهد بود.