محسن فراهانی- سال‌های پیش از دبستان در رشد و تربیت کودکان نقش اساسی و تعیین کننده‌ای دارد. در این دوران حساس و مهم، یادگیری کودکان عمیق‌تر، سریع‌تر و آسان‌تر انجام می‌شود، توانایی های آنان در جنبه های مختلف رشد شکوفا می‌شود و پایه‌های اصلی شخصیت آنها شکل می‌گیرد. بر اساس یافته‌های پژوهشگران، سال‌های اولیه زندگی کودکان نقش اساسی در رشد و پرورش آنان ایفا می‌کند، زیرا 80 درصـد از رشد کیفی مغز و هوش کودکان در سن زیر 6 سال شکل می‌گیرد.
برخلاف پندارهای قدیمی، هوش ذاتی و ارثی نیست، بلکه متاثر از شرایط محیطی است و هرچه محیط کودک سالم‌تر و آگاهانه‌تر باشد، هوش کودک بیشتر و رفتار او متعادل‌تر خواهدشد.
بنابراین فراهم کردن امکانات مناسب و مطلوب و آموزش‌های پیش دبستانی برای سرعت بخشیدن به چرخه رشد، امری اجتناب ناپذیر به نظر می رسد.
براین اساس پیش دبستانی از اهمیت ویژه‏ای برخوردار است و تلاش عمده دولت‌ها بر این اصل استوار است که هرروزه تعداد بیشتری از کودکان، تحت پوشش آمــوزش‌های این دوره قرار گیرند.
در اساسنامه مصوب شورای عالی آموزش و پرورش، دوره پیش دبستانی به دوره دو ساله‌ای اطلاق می‌شود که کودکان گروه سنی 4 تا 6 سال را تحت پوشش برنامه‌های تربیتی قرار می‌دهد.
برخی کارشناسان امر تعلیم و تربیت تأکید دارند که آموزش‌های پیش دبستانی به‌عنوان پل و زیربنای آموزش‌های غیررسمی و رسمی در توسعه نیروی انسانی متخصص و کارآمد مؤثر است و به همین دلیل در بسیاری از کشورها آموزش‌های پیش دبستانی جزو دوره‌های رسمی تحصیلی محسوب می‌شود.

پیش دبستانی
 و نگرانی خانواده‌ها
شاید به همین دلایل است که خانواده‌ها نگران وضعیت فرزندان خود هستند و سوالاتی نظیر اینکه آیا پیش دبستانی جزء نظام آموزشی هست یا خیر؟ آیا کودکان باید از 4 سالگی به پیش دبستانی بروند یا از 5 سالگی؟دوره ابتدایی چندساله است؟ در کشاکش طرح جدید نظام آموزشی بر نگرانی خانواده‌ها افزوده است.
دکتر علیرضا شریفی عضو پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش در مورد اهمیت دوره پیش دبستانی در ساختار آموزشی سایر کشورها می‌گوید: پیش دبستانی یکی از مهم‌ترین پایه‌ها و مقاطع تحصیل در تمام دنیا به شمار می‌رود، چرا که جدا کردن کودک از دنیای کودکی و واردکردن آن به یک ساختار آموزشی نیازمند یک حلقه واسط است که در سیستم آموزشی و تربیتی از آن به عنوان آموزش‌های دوران پیش دبستانی یاد می‌شود.
شریفی در ادامه گفته‌های خود می افزاید: از سوی دیگر برای آموزش مهارت‌های اولیه زندگی این دوره از اهمیت بسزایی برخوردار است، به طوری که در عمده نظام‌های پیشرفته آموزشی دنیا اهمیت بسیاری از این منظر برای این دوره قایل هستند.
وی در ادامه به جایگاه این دوره در نظام آموزشی ایران اشاره کرد و گفت: در کشور ما سالهاست که متخصصان تعلیم و تربیت به اهمیت دوران پیش دبستانی در فرایند تعمیق یادگیری پی برده‌اند، به طوریکه آمار و ارقام در این حوزه گویای پیشرفت ما در این دوره است.

اداره پیش دبستانی‌ها بر اساس سلایق شخصی
نبود یک سیستم واحد آموزشی و محتوی یکسان در دوره آموزشی پیش دبستانی یکی از بزرگترین نقدهایی‌هایی است که به این دوره آموزشی وارد می‌شود.
شریفی با اشاره به موضوع فوق می‌افزاید: اگر بخواهیم به دوره پیش دبستانی به عنوان یک دوره رسمی نگاه کنیم در وهله اول با یک چالش اساسی روبرو می‌شویم.
او می‌افزاید: در هیچ کدام از دانشگاه‌های کشور یک رشته تحصیلی مشخص برای تربیت مربیان دوره پیش دبستانی وجود ندارد که بتواند افرادی را با مهارت‌های خاص برای ارایه آموزش در این دوره تربیت کند.
به باور شریفی این موضوع یکی از مهم‌ترین آسیب‌های این دوره آموزشی به شمار می‌رود.
وی در ادامه به موضوع فضای آموزشی اشاره می‌کند و می‌گوید: در ایران مشکل فضای آموزشی تقریبا در تمامی مقاطع تحصیلی به چشم می‌خورد، به همین خاطر در مقطع ابتدایی معمولا مدیران مدرسه اولویت را به آموزش و پرورش رسمی‌می‌دهند در نهایت فضای اضافه را به دوره پیش دبستانی اختصاص می‌دهند.
او می‌افزاید: آسیب دیگر بحث محتوا سازی است، با فرض این که ما نیروی استاندارد آموزشی داشته باشیم، هنوز نتوانسته‌ایم یک محتوی استاندارد با چارچوبی مشخص برای این دوره تدوین کنیم.
وی با بیان این که آموزش‌هایی این دوره به شدت سلیقه‌ای است می‌افزاید: در این مقطع برخی مدارس معتقدند باید زبان خارجی به کودک آموزش داده شود در صورتی که به اعتقاد کارشناسان تعلیم و تربیت یادگیری زبان دوم باعث اختلال در یادگیری زبان اصلی می‌شود، همین تنوع و تشتت محتوی آموزشی باعث ایجاد نگرانی برای بسیاری از خانواده‌ها و کارشناسان تربیتی در سال‌های اخیر شده است.
بیشتر مطالعات و پژوهش‏ها نشان می‏دهد محیط خانواده پاسخگوی رشد اجتماعی کودک بعد از چهار سالگی نیست و کودکان در این سن، نیاز به شرکت در فعالیت‏های اجتماعی بیشتری دارند و حضور در محیط‏‌های پیش‏دبستانی این امکان را به آنها می‏دهد تا با کودکان همسن و سال خود ارتباط برقرار کنند و به تدریج مهارت‏های اجتماعی لازم را برای برقراری روابط اجتماعی به دست آورند.
از طرف دیگر، کودک برای برخورداری کامل از آموزش‏های دوره ابتدایی، نیاز به یک انضباط فکری دارد که به طور معمول خانواده قادر به فراهم ساختن آن نیست.
حال آنکه در دوره پیش‏دبستان، مربیان از طریق فعالیت‏های مختلف مثل بازی و کارهای دستی به تدریج نظم و انضباط ذهنی لازم را در کودکان ایجاد می‏کنند.