۱-شما یکی از منتقدان اعتراضات اخیرید در حالی که بسیاری از مسئولان ارشد کشور قائل به ضرورت گفتگویند. چرا؟
پاسخ: بسم الله الرحمن الرحیم. انتقاد این جانب به اصل اعتراض نیست؛ از ابتدای شکل گیری آشوب‌ها، بنا به تجربه بعد از پیروزی انقلاب، من متوجه شدم که جریانی با بهانه گشت ارشاد برای ایجاد اغتشاش با هدف براندازی شکل گرفته است، جریانی که مسبوق به سابقه ای چند ساله است.
۲-چرا این جریان را آشوب می نامید؟
پاسخ: به دلیل مشخصات آن: تخریب، هنجارشکنی، هتاکی، فحاشی رکیک، توهین به مقدسات، خشونت کینه توزانه، آدم‌کشی، آبروریزی. اینها هیچکدام نشانه اعتراض نیست.
۳-پس نشانه اعتراض چیست؟
پاسخ: اعتراض یعنی بیان مخالفت خود نسبت به مسئولان و فرآیندها و اصول . اعتراض بعلاوه ممکن است برای ابراز وجود هم باشد.
اما اعتراض به مسئولان می تواند برحق باشد به دلیل عدم شایستگی مسئولان در پاسخگویی به مردم برای حل مشکلات و رفع نیازهای آنها. در هر حکومت مبتنی بر مردم‌سالاری ، مسئولان حکومتی از هر سه قوه باید پاسخگوی مردم باشند؛ بی اعتنائی به درخواست‌های مردم یا تحقیر آنها ابدا مجاز نیست؛ مسئولان انتخاب می شوند تا در خدمت مردم باشند نه آن که بر آنها فخر بفروشند و ریاست کنند: رئیس قوه مجریه مثلا یعنی رئیس خدمتگزاران مردم و نه رئیس مردم؛ البته لباس خدمتگزاری ، اگر درست انجام گیرد، بسیار لباس مقدسی است و کسی حق ندارد به خدمتگزار دولتی توهین کند. پس ممکن است فردی متصدی وظیفه ای شده باشد که لیاقت آن را ندارد و نتواند از پس تکالیف خود آن طور که شایسته است، برآید؛ مردم حق دارند اعتراض کنند و به آن اعتراض باید مسئولان ارشد پاسخ گویند و اگر پاسخ قانع کننده ای نداشتند طبق روال قانونی کنار بروند ، مثلا با استیضاح در مجلس یا با عزل ، و اگر پاسخ قانع کننده داشتند به خدمت خود بهبود بخشند.
این احتمال هم وجود دارد که اعتراض برحق مردم درباره خیانت فرد مسئول و همکارانش باشد، در این حالت آن اعتراض به صورت شکایت به مراجع نظارتی و قضائی تقدیم می شود برای طی مراحل رسیدگی قانونی ؛ ممکن است آن رسیدگی منجر به محکومیت شود و این پاسخی است به ندای تظلم مردم و ممکن است تبرئه شود و به ادامه خدمت توام با شفافیت خود بپردازد.
۴-منظورتان از اعتراض به فرآیند چیست؟
پاسخ: فرآیند همان طرز کار است که با مجموعه قوانین و مقررات و آیین نامه ها تعریف می شود. هیچ بعید نیست که طرز کار به لحاظ مقررات قانونی اشکال داشته باشد: ممکن است به دلیل تغییر شرائط اجتماعی و زمانه و پدیدار شدن تحولات اقتصادی و فرهنگی و امنیتی ، مقررات موجود جوابگو نباشند و نسبت به حقوق مردم اجحاف شود یا تبعیض رخ دهد. اعتراض برحق مردم باید منجر به اصلاح قوانین و مقررات و آیین‌نامه‌ها برای جوابگویی به اقتضاها و شرائط جدید شود. اگر اعتراض نسبت به فرآیندها برحق نباشد، مسئولان باید دلائل آن را برای مردم به شیوه مناسب توضیح دهند تا آنچه موجب اعتراض شده و ناموجه بودن آن، بر همگان روشن شود.
ملاحظه می فرمایید که اعتراض اصلا تناسبی با روشهای تخریبی و اغتشاش و هتاکی ندارد و آشوبگری اصلا کمکی به احقاق حق نمی کند بلکه چه بسا مانع آن هم بشود.
۵-اگر اعتراض نسبت به اصول باشد، چگونه باید اقدام شود؟
پاسخ: برخی از اصول مانند اصول دین و مذهب قابل اعتراض نیستند. کسی در کشور اسلامی نمی تواند نسبت به احکام ضروری اسلام اعتراض کند. در همه کشورها برخی اصول اساسی قابل اعتراض نیستند و کسی که در آن کشور زندگی می کند باید آنها را محترم بشمارد. اما برخی اصول در قانون اساسی قابل تغییرند و همین قانون اساسی موجود ابتدا در مصوبه سال ۱۳۵۸ شکل دیگری به لحاظ ارکان حکومت داشت و سپس در سال ۱۳۶۸ تغییر پیداکرد. روش تغییر در آن دسته از اصول ، در خود قانون اساسی مشخص شده و اگر اعتراض برحق باشد مطابق با همان روش می توان حتی در قانون اساسی تجدید نظر کرد. بنابراین راه اعتراض بسته نیست و همواره امکان تحول و بهبود وجود دارد. اما باید یادآوری کنم که از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی عده ای با اساس جمهوری یا با اسلامی بودن آن و یا اصلا حقانیت انقلاب مخالفت داشتند و در مقاطع مختلف سعی کردند جنجال آفرینی کنند و با ترفندهای مختلف انقلاب را وارونه یا منحرف کنند؛ در ماجرای اخیر نیز همان‌ها سعی کردند بر موج آشوب‌ها سوار شوند و با تکرار تحلیل‌های مندرس خود این اغتشاش‌ها را به نفع تفکر انحرافی خود مصادره کنند. این حرکت‌ها ره به جایی نمی برد جز این که سرعت دستیابی به آرمان‌ها را قدری کند می نماید. بهتر است صاحبان آن انوع اندیشه ها دست از لجاجت بردارند و تحلیل‌های روشنفکرمآبانه خود را کنار بگذارند و به صراط مستقیم انقلاب اسلامی بپیوندند و آبروی خود را نبرند و هزینه ما را افزایش ندهند.
۶-شما به نکته دیگری نیز اشاره کردید و آن ابراز وجود است. ممکن است بفرمایید چه نسبتی با اعتراض دارد؟
پاسخ: انسان فطرتا در جستجوی کمال است و نمی خواهد در زندگی خود درجا بزند و همین خصوصیت است که می تواند باعث سیر تکاملی و پیشرفت افراد و نیز جوامع انسانی بشود البته با توجه به تلقی‌ای که از کمال می شود؛ بعلاوه ظاهر نمودن دستاوردهایی که در مسیر جستجوی کمال بدان نائل می شوند مورد توجه اغلب افراد است مگر کسانی که توانسته باشند بر خصلت خودنمایی غلبه کنند و خود را از لذت تمجید و تکریم و تحمید دیگران دور نگهدارند و هرآنچه را انجام می دهند صرفا برای جلب خشنودی حقتعالی باشد، به طور خالص و بدون ریا. البته در تشخیص مصادیق کمال اتفاق نظر وجود ندارد و اگر انسان به خود واگذاشته شود و از تربیت الهی و معنوی بهره‌ای نبرده باشد، در خودخواهی و خودبینی و خودپرستی غرق می شود و گرفتار تکبر و عجب و نوعی مستی می شود؛ از مصادیق رائج کمال نزد بسیاری از مردم می توان علم و ثروت و قدرت و نفوذ مادی و معنوی را ذکر کرد و ابراز آنها بدین گونه است که دیگران او را به دانش و سرمایه و جاه و مقام و زیبایی و نیرو بستایند؛ این قبیل افراد با هر ستایشی بیشتر احساس وجود و شخصیت می کنند و از آن به وجد می آیند به طوری که حتی به تصور این که چون دارای علم و پول و منزلت اجتماعی و جذابیت ظاهری اند ، مورد توجه دیگرانند و از آن لذت می‌برند و به آن مفتون می شوند و رفتارشان و گفتارشان و تظاهر و اعتراضشان در جهت همین ابراز وجود قرارمی گیرد تا آن‌جا که ممکن است به صورت انحرافی درآید و همان ابراز وجود اصالت یابد ولو در مسیر کمال هم قرارنگیرد و چه بسا موجب تخریب و آشوب شود ؛ در این حالت انحرافی برای فردی که ابراز وجود می کند مهم این است که چه کار پرسرو صدایی بکند و یا چگونه بتواند خود را بیاراید و عرضه کند تا توجه دیگران را به خود جلب کند و از این توجه دیگران احساس شعف و غرور کند. در این مسیر انحرافی، تخریب هرچه پرسروصداترو جلوه‌گری هرچه با پرده‌دری بیشتر انجام گیرد مطلوب‌تر می شود. در واقع می رسیم به نوعی از اعتراض که هدفش صرفا خود را عرضه کردن و ابراز وجود است ولو در مقابل هنجارهای اجتماعی مقبول و متعارف باشد. اعتراض برای ابراز وجود ، فرد و اجتماع را به سقوط نسبت به ارزش‌های مقبول و آرمانی می کشاند و در نهایت به پوچگرایی ختم می شود، در حالی که اساس اعتراض باید برای امر به معروف و نهی از منکر و نصیحت و ترغیب به کار پسندیده و بهبود و پیشرفت باشد، و این همان چیزی است که دانشجویان متعهد و فهیم به دنبال آنند.