حضرت آقا از پیشرفت درون‌زا و پرشتاب علمی صحبت کردند و این که این سیاست بنیادی نظام ماست. به نظر شما این سیاست چگونه باید در حوزه‌های علمیه تعریف شود؟
همان طور که مقام معظم رهبری بارها به رشد پرشتاب تولید علم در داخل کشور اشاره کرده‌اند، یکی از مطالبات ایشان در طی سال‌ها همین بود و طبیعتاً حوزه‌های علمیه به عنوان یکی از اساسی‌ترین مراکز تولید علم و اندیشه، باید پرچمدار این مسئله باشد و با ظرفیت عظیمی که در حوزه‌های علمیه وجود دارد، باید در این زمینه پیشگام باشند. در کنار حوزه دانشگاه هم باید فعال باشد، چون این دو، دو بال علمی کشور هستند. در حال حاضر دنیا به‌طور مستمر نیازمند علوم دینی و انسانی است و حوزه‌ها هم باید مطابق با شرایط روز و اقتضائات زمان اقدام کنند. الان وجود طلاب با نشاط و با استعداد در حوزه‌های علمیه می‌طلبد که مسئولین هم با برنامه‌ریزی‌های مناسب همان گونه که مقام معظم رهبری می‌فرمایند در این زمینه پیشقدم شوند. حوزه باید گزارش بدهد که در جهت انجام این مطالبات چه گام‌هایی را برداشته است تا ان‌شاءالله هم کشور و هم دنیا بتوانند از این علوم استفاده کنند.
حضرت آقا اشاره فرمودند تمرکز جبهه‌ای که در مقابل نظام اسلامی ایستاده، جلوگیری از قدرتمند شدن ما در زمینه‌های علمی و فناوری است. وظیفه حوزه های علمیه در این زمینه چیست؟
تجهیز حوزه‌ها به علوم روز به معنای این که بتوانیم از ابزارهای علمی و تکنولوژیک در حوزه استفاده کنیم و بتوانیم این کلام ناب را که ریشه در معارف شیعی دارد و سرچشمه آن متصل به عصمت و خاندان اهل‌بیت(ع) است به اجرا درآوریم. امامان معصوم ما گنجینه‌هایی را برای بشریت به یادگار گذاشته‌اند و این گنجینه‌ها در اختیار علمای ماست. ما باید با استفاده از ابزارها و روش‌های روز و استفاده خوب و مؤثر از رسانه در انتقال این مفاهیم ارزشمند و نسخه‌های سعادت بشریت گام‌های مطلوبی برداریم. طبیعی است که حوزه‌های علمیه بایستی در این زمینه اقدام فوری و سنجیده‌ای را انجام بدهند تا بتوانند خود را با استفاده از ابزارهای روز و تکنولوژی مدرن و بهره‌گیری از رسانه در حد مقبولی قرار دهند و نیز ارتباط مردم با حوزه‌های علمیه را در جهت کسب معارف و روابط نزدیک با طلاب و روحانیون تسهیل کنند.
از سوی دیگر در مباحث تخصصی و فکری بتوانند عرصه را علوم فراهم سازند. مثل مباحثی که در بخش علوم پزشکی داریم و نکاتی که به‌روز پیش می‌آیند و نیاز دارند فقها در خصوص آنها پاسخگو باشند. در باره علم اقتصاد و مباحث فقهی‌ای که پیش می‌آیند، بستر شرعی این راه را هم حوزه باید فراهم کند، یعنی طرق صحیح شرعی را در اختیار طالبان این راه قرار بدهد تا بتوانیم یک راه علمی پرشتاب مبتنی بر موازین شرعی و اسلامی را پی بگیریم.
ایشان به چهار رکن وزارت علوم، وزارت بهداشت، جامعه نخبگان کشور و معاونت علمی ریاست جمهوری در زمینه پیشرفت علمی کشور اشاره کردند. آیا حوزه‌ها توانسته‌اند به این چهار رکن کمک کنند؟
به نظر من در سال‌های اخیر رشد خوبی در زمینه ارتباط دانشگاه و حوزه صورت گرفته است. الان فضلای جوان و باسواد فراوانی در حوزه تربیت شدهاند. جهت‌گیری حوزه به سمت تخصصی شدن و الان رشته‌های تخصصی متعددی در حوزه تأسیس شده است و فارغ‌التحصیلان آنها در دانشگاه‌های مختلفی فعالیت می‌کنند. به نظر من در تدوین کتب و نزدیکی علوم و معارف اسلامی و انسانی به هم گام‌های مؤثری برداشته شده، اما تا رسیدن به نقطه مطلوب قطعاً فاصله زیاد است.
بحث اسلامی شدن دانشگاه‌ها که در حقیقت بحث اسلامی شدن متون درسی دانشگاه‌هاست، توسط علما پیگیری می‌شود، ولی هنوز تا نیل به نقطه‌ای که مد نظر مقام معظم رهبری است کار داریم. به نظرم بایستی یک شتاب و جهش جهادی در این زمینه در حوزه‌ها شکل بگیرد تا بتوانیم عقب‌ماندگی‌ها را جبران کنیم.
یک مقدار وارد بحث اقتصاد شویم. حضرت آقا روی اقتصاد مقاومتی تأکید زیادی کرده‌اند. به نظر شما آیا در حوزه این امکان وجود دارد که اقتصاد مقاومتی رایج شود؟
بسیاری از علما در زمینه اقتصاد اسلامی کار کرده و رساله‌های مختلفی نوشته‌اند. شهید صدر در کتاب «اقتصادنا» مباحثی را مطرح کرده بودند. الان در زمینه اقتصاد اسلامی فارغ‌التحصیلان زبده‌ای داریم که در بخش‌هایی از مراکز اقتصادی فعالیت می‌کنند، اما پاسخ این که آیا توانسته‌اند یک اقتصاد اسلامی بر پایه مقاومت را تدوین کنند، روشن نیست، چون این کار نیازمند همکاری متخصصان اقتصادی و کارشناسان اقتصاد اسلامی است تا نسبت به تدوین اقتصاد مقاومتی اقدام کنند، اقتصادی که هم مبانی اسلامی در آن رعایت شده باشد و هم بر پایه‌های مقاومت استوار باشد و این هم نیاز به کار زیادی دارد.
نکته دیگر اقتصاد دانش‌بنیان و تولید ثروت در علوم مختلف است. به نظر شما آیا در علوم حوزوی می‌توان به تولید ثروت رسید؟
قطعاً در علوم انسانی همین طور است. همین الان در قم مراکزی داریم که نرم‌افزارهای اسلامی تولید می‌کنند. مرکز تحقیقات علوم کامپیوتری که زیر نظر دفتر مقام معظم رهبری است، از سال‌ها پیش در قم تأسیس شده و مورد توجه ویژه ایشان است و مؤسسات خصوصی که بعضاً برخی از آنها زیر نظر مراجع عظام تقلید فعالیت می‌کنند، از علوم اسلامی و حوزوی و موادی که تولید می‌کنند، توانسته‌اند ثروت تولید کنند و کسب درآمد کرده‌اند. مخصوصاً در زمینه نرم‌افزارهای اسلامی و سی‌دی چندرسانه‌ای و (Multi media). منظورم این است که در زمینه دیجیتال، الان یکی از قطب‌های اصلی کشور قم است و به مرحله سود اقتصادی هم رسیده است و اینها را به کشورهای مختلف صادر می‌کنند و طبیعی است فضلای با استعداد، جوان، هنرمند و اهل ذوق و سلیقه هم توانسته‌اند در این زمینه بسیار موفق باشند. پس طلاب و حوزه‌های علمیه هم می‌توانند با توجه به فرمایش‌های مقام معظم رهبری اقدام به تولید علم کنند و در بحث‌های اقتصادی هم در انتشار علم مؤسسات فرهنگی فعال‌اند. در احادیث داریم که در آخرالزمان علم از قم به سایر کشورها صادر و زمینه‌های این موضوع در قم مشاهده می‌شود و بارقه‌های این پیشگویی ائمه(ع) در حال تحقق است.
درون‌زا بودن بحث علمی کشور که حضرت آقا فرمودند، در حوزه‌ها رعایت شده است؟ یعنی در حوزه‌ها علوم بومی شدهاند؟
قطعاً همین طور است. در علوم حوزوی ریشه‌های علوم اسلامی در حوزه‌های علمیه ما و علمای بزرگ ایران اسلامی از قرون اولیه اسلامی، جزو چهره‌های درخشان جهان اسلام بوده‌اند و حتی بسیاری از علمای بزرگ اهل سنت که کتب آنها به عنوان کتب مرجع تلقی می‌شود، اهل قم بوده‌اند و مهم‌ترین کتب ادبی عرب مربوط به ایرانی‌هاست. مهم‌ترین کتب حدیثی اهل سنت مربوط به ایرانی‌هاست. در شیعه هم همین طور است و علمای بزرگ شیعه کتاب‌های اصلی را نوشته و ایرانی‌ها نقش بزرگی داشته‌‌اند. در حال حاضر هم که حوزه علمیه قم به عنوان مرکز تولید و نشر معارف اصیل اسلامی شناخته می‌شود.
