مشکل کم آبی مسئله‌ای است که تقریباً تابستان هر سال در تهران و بسیاری از شهرهای بزرگ کشورمان رخ می دهد. این مسئله در تابستان امسال هم برای پایتخت رخ داد. در همین زمینه میزگردی با حضور پروفسور پرویز کردوانی پدر علم کویرشناسی و مهندس حمیدرضا شریف واتفی کارشناس مدیریت با موضوع ارزش و اهمیت آب تشکیل شد که اهم آن پیش روی شما است.
مشکل کم آبی مسئله‌ای است که تقریباً تابستان هر سال در تهران و بسیاری از شهرهای بزرگ کشورمان رخ می دهد. این مسئله در تابستان امسال هم برای پایتخت رخ داد. در همین زمینه میزگردی با حضور پروفسور پرویز کردوانی پدر علم کویرشناسی و مهندس حمیدرضا شریف واتفی کارشناس مدیریت با موضوع ارزش و اهمیت آب تشکیل شد که اهم آن پیش روی شما است.
همه می‌دانیم که آب برای اینکه قابل شرب شود و بشود آنرا خورد چه مراحل سختی را طی می‌کند، بنابراین فکر می‌کنید ارزش آب چقدر است؟
کردوانی: هر چیزی به آب نیاز دارد و حتی کشاورزی بدون خاک می‌شود اما بدون آب نمی‌شود؛ مقدار آب زمین ثابت است اما روز به روز جمعیت دنیا افزایش پیدا می‌کند، علم و تکنولوژی توسعه پیدا می‌کند و سطح فرهنگ و بهداشت بالا می‌رود.آب کشور ما زیاد نشده و حتی به دلیل گرم شدن کره زمین کمتر هم می‌شود. در1337 که من تز خودم را می‌نوشتم همین آب بود با 17 میلیون جمعیت و الان همان آب است با 70 ملیون جمعیت که همان جمعیت نیست و روز به روز دارند شهرها را توسعه می‌دهند، فضای سبز را توسعه می‌دهند، کشاورزی و صنعت را توسعه می‌دهند، پس انسان امروزی مصرف بالایی دارد و قابل مقایسه با گذشته نیست.
وضعیت آب الان چگونه است و ما چه شرایطی داریم و چه اقدامی باید بکنیم؟
شریف واتفی: در مرحله نخست بهتر است بگوییم ما چه کار باید بکنیم و بپردازیم به اینکه هرکدام از ما چه جایگاهی را در بحث حفاظت از آب داریم. اگر قرآن را نگاه کنیم در حدود 43 سوره قرآن 63 مرتبه از آب تحت عناوین مختلف یاد شده و ما را به طهارت و پاکیزگی آن هم با آب، مایع حیات توصیه نمودند.
اگر انرژی نفت از بین برود خب جایگزینش چیزی دیگری می‌کنیم ولی باز گرداندن آب به چرخه، بعد از رفتن به فاضلاب سخت است علاوه بر اینکه ما منابع آبی را از دست می‌دهیم، مشکلات زیست محیطی در شهر و کشورمان نیز ایجاد می شود. در خانه سرپوشی که استفاده می‌کنیم را نگاه کنیم و ببینیم که به حد استاندارد است یا بیشتر از آن حد از آن آب می‌آید، این ها را می‌توانیم با ادوات مناسب جا به جا کنیم، یعنی از خودمان آغاز کنیم. اگر ما از سرپوش استاندارد استفاده کنیم 8 تا 12 لیتر در دقیقه جریان خروج آب است و علاوه بر اینکه در مصرف آب صرفه‌جویی کردیم در هزینه‌های خانوارمان نیزصرفه‌جویی می‌شود.
این توصیه‌ها خوب است اما ما می‌دانیم خانواده‌های ایرانی حدود 5 برابر استاندارد انرژی مصرف می‌کنند، فکر می‌کنم باید یک فرهنگ مصرف در کشور جا بیفتد که صرفه‌جویی جزو آن باشد، برای فرهنگ‌سازی چه کار باید بکنیم؟
کردوانی: تنها یک خانه نیست، ما سه مصرف آب داریم؛ یکی در صنعت، یکی در کشاورزی و یکی در شهرهاست و در شهرها سه قسمت می‌شود؛ یکی خانگی، یکی شهرداری و یکی هم ادارات است.تأمین آب مهم است ولی مهم این است که مصرف صحیح باشد، هرقدر هم آب تأمین کنند اگر نتوانند خوب مصرف کنند بازهم می‌گویند کم است پس باید مردم را آگاه کرد.
ما دائم می‌گوییم صرفه‌جویی کنید و وضع آب بد است، من ساده بگویم که وضع خیلی بد است همیشه ما در کمبود آب هستیم، اگر آب در پشت سدها هم باشد باز هم وضعیت آب بد است، الان سد لتیان آب دارد ولی یک قطره آن هم به مردم ورامین نمی‌رسد. نخست باید از طریق آگاه‌کردن اقدام کرد، آب مهمترین است، اگر آب نباشد ما حتی آداب دینمان را هم مانند طهارت، وضو و غسل را نمی‌توانیم انجام دهیم. پس باید مردم را از طریق رادیو و تلویزیون و مطبوعات و خطبه‌های نماز جمعه آگاه کرد، باید گفت وضعیت ما چگونه است.با این روندی که می‌بینید از تهران تا خلیج فارس، از زاگرس تا افغانستان و پاکستان و قسمت مرکزی ایران تا 50 سال آینده آب نیست اگر هم باشد قابل استفاده نیست یعنی آب زیرزمین تمام است، الان نگاه کنید می‌بینید که چاه‌ها یکی بعد از دیگری خشک می‌شوند.
شریف واتفی: بحث اطلاع رسانی یک مشارکت همگانی و عمومی را می‌طلبد یعنی فقط یک هفته صرفه‌جویی یا از ابتدای فصل تابستان این موضع را بیان‌کردن کافی نیست، این موارد را باید از مدارس آغاز کرد.
مرحله بعدی همکاری با نظام مهندسی است یعنی ساختمان‌هایی که می‌خواهد ساخته شود از این اصول پیروی کند، یعنی شیرآلات استاندارد لوله کشی چه در واحدهای مسکونی و چه واحدهای اداری در نظر گرفته شود و این کارها گام‌هایی است که باید زنجیروار همه با هم دست به دست هم دهیم تا یک کار کامل انجام شود.
چقدر سازمان آب و دولت کمک می‌کنند برای اینکه این تجهیزات و امکاناتی که گفتید با تسهیلات خوب در اختیار مردم قرار بگیرد تا برای استفاده تشویق شوند؟
شریف واتفی: این اقدامات از سالهای 81،80 شروع شد. حتی در آن تاریخ دولت بودجه‌ای را گذاشت و یکسری ادوات را رایگان بین مردم توضیح کردند، در مراحل بعدی هم به صورت تشویقی گفتند که هرکس که می‌خواهد این ادوات را تهیه کند و در اختیارشان گذاشتند ولی شرایط بودجه‌ای دولت محدود است.
ما چه‌کار کنیم برای اینکه دست‌های ما عادت کند شیر آبی که چکه می‌کند را ببندیم و چه کار کنیم که دست‌های ما عادت کند چراغ‌های اضافی را خاموش کند؟
کردوانی: من عرض کردم که می گویند 92 درصد در کشاورزی مصرف می‌شود، باز آن مصرف در تولید است اما در شهر همه آن هدر دادن است.من در خانه یک سطلی دارم و یک لگن وقتی دست و صورتم را می‌شویم آن آب را در آن سطل می‌ریزیم و بعد در جایی دیگر استفاده می‌کنم چون فهمیده‌ام که آب چیست، مردم را باید آگاه کرد، سطح فرهنگ را باید بالا برد.
برای فرهنگ‌سازی مصرف آب مسکونی چه باید کرد؟
کردوانی: باید فرهنگ آپارتمان نشینی را یاد داد. هرکس می‌گوید در آپارتمان هستیم، اختیار داریم و می‌خواهیم ماشین بشوریم ولی من این کار را در آپارتمان خودمان ممنوع کردم، کارواش ها را یواش یواش، باید جمع کنند و شستن ماشین را به همان کنار خیابان ببرند بهتر است.
شریف واتفی: باید آن فرهنگ‌سازی را ابتدا از خودمان شروع کنیم تا بتوانیم جامعه خوبی داشته باشیم، اگر صنعتی در جامعه‌ای قرار گرفت و فرهنگ استفاده از آن جا نیفتاد آن جامعه، جامعه موفقی نخواهد بود.
یک توصیه داشته باشید برای کارخانجات و بخش کشاورزی که از این به بعد چه کار باید بکنند؟
کردوانی: باید فرهنگ‌سازی کرد زیرا در همین ادارات وقتی دستشان را می‌خواهند بشویند کلی مایع را استفاده می‌کنند و برای شستن آن کلی آب مصرف می‌شود اما من در داخل مایع آب می‌ریزم که سه حسن دارد یکی برای پاک‌کنندگی به اندازه کافی کف است، دوم خیلی سریع این مایع پاک می‌شود و آب زیادی مصرف نمی‌شود و سوم اینکه دست خراب نمی‌شود، پس یکی از کارهایی که می‌شود انجام داد این است که مایع دستشویی را رقیق کنیم.
شریف واتفی: هم اکنون ابزارهای بسیاری آمده و شیرهایی است که به سر شیلنگ وصل می‌شود و زمانی که نیاز است باز می‌شود و فشار مناسب دارد، مهم این است که بتوانیم از ابزارها درست استفاده کنیم، نه اینکه بگوییم از آب اصلاً مصرف نکنیم.
همه می‌دانیم که آب برای اینکه قابل شرب شود و بشود آنرا خورد چه مراحل سختی را طی می‌کند، بنابراین فکر می‌کنید ارزش آب چقدر است؟
کردوانی: هر چیزی به آب نیاز دارد و حتی کشاورزی بدون خاک می‌شود اما بدون آب نمی‌شود؛ مقدار آب زمین ثابت است اما روز به روز جمعیت دنیا افزایش پیدا می‌کند، علم و تکنولوژی توسعه پیدا می‌کند و سطح فرهنگ و بهداشت بالا می‌رود.آب کشور ما زیاد نشده و حتی به دلیل گرم شدن کره زمین کمتر هم می‌شود. در1337 که من تز خودم را می‌نوشتم همین آب بود با 17 میلیون جمعیت و الان همان آب است با 70 ملیون جمعیت که همان جمعیت نیست و روز به روز دارند شهرها را توسعه می‌دهند، فضای سبز را توسعه می‌دهند، کشاورزی و صنعت را توسعه می‌دهند، پس انسان امروزی مصرف بالایی دارد و قابل مقایسه با گذشته نیست.
وضعیت آب الان چگونه است و ما چه شرایطی داریم و چه اقدامی باید بکنیم؟
شریف واتفی: در مرحله نخست بهتر است بگوییم ما چه کار باید بکنیم و بپردازیم به اینکه هرکدام از ما چه جایگاهی را در بحث حفاظت از آب داریم. اگر قرآن را نگاه کنیم در حدود 43 سوره قرآن 63 مرتبه از آب تحت عناوین مختلف یاد شده و ما را به طهارت و پاکیزگی آن هم با آب، مایع حیات توصیه نمودند.
اگر انرژی نفت از بین برود خب جایگزینش چیزی دیگری می‌کنیم ولی باز گرداندن آب به چرخه، بعد از رفتن به فاضلاب سخت است علاوه بر اینکه ما منابع آبی را از دست می‌دهیم، مشکلات زیست محیطی در شهر و کشورمان نیز ایجاد می شود. در خانه سرپوشی که استفاده می‌کنیم را نگاه کنیم و ببینیم که به حد استاندارد است یا بیشتر از آن حد از آن آب می‌آید، این ها را می‌توانیم با ادوات مناسب جا به جا کنیم، یعنی از خودمان آغاز کنیم. اگر ما از سرپوش استاندارد استفاده کنیم 8 تا 12 لیتر در دقیقه جریان خروج آب است و علاوه بر اینکه در مصرف آب صرفه‌جویی کردیم در هزینه‌های خانوارمان نیزصرفه‌جویی می‌شود.
این توصیه‌ها خوب است اما ما می‌دانیم خانواده‌های ایرانی حدود 5 برابر استاندارد انرژی مصرف می‌کنند، فکر می‌کنم باید یک فرهنگ مصرف در کشور جا بیفتد که صرفه‌جویی جزو آن باشد، برای فرهنگ‌سازی چه کار باید بکنیم؟
کردوانی: تنها یک خانه نیست، ما سه مصرف آب داریم؛ یکی در صنعت، یکی در کشاورزی و یکی در شهرهاست و در شهرها سه قسمت می‌شود؛ یکی خانگی، یکی شهرداری و یکی هم ادارات است.تأمین آب مهم است ولی مهم این است که مصرف صحیح باشد، هرقدر هم آب تأمین کنند اگر نتوانند خوب مصرف کنند بازهم می‌گویند کم است پس باید مردم را آگاه کرد.
ما دائم می‌گوییم صرفه‌جویی کنید و وضع آب بد است، من ساده بگویم که وضع خیلی بد است همیشه ما در کمبود آب هستیم، اگر آب در پشت سدها هم باشد باز هم وضعیت آب بد است، الان سد لتیان آب دارد ولی یک قطره آن هم به مردم ورامین نمی‌رسد. نخست باید از طریق آگاه‌کردن اقدام کرد، آب مهمترین است، اگر آب نباشد ما حتی آداب دینمان را هم مانند طهارت، وضو و غسل را نمی‌توانیم انجام دهیم. پس باید مردم را از طریق رادیو و تلویزیون و مطبوعات و خطبه‌های نماز جمعه آگاه کرد، باید گفت وضعیت ما چگونه است.با این روندی که می‌بینید از تهران تا خلیج فارس، از زاگرس تا افغانستان و پاکستان و قسمت مرکزی ایران تا 50 سال آینده آب نیست اگر هم باشد قابل استفاده نیست یعنی آب زیرزمین تمام است، الان نگاه کنید می‌بینید که چاه‌ها یکی بعد از دیگری خشک می‌شوند.
شریف واتفی: بحث اطلاع رسانی یک مشارکت همگانی و عمومی را می‌طلبد یعنی فقط یک هفته صرفه‌جویی یا از ابتدای فصل تابستان این موضع را بیان‌کردن کافی نیست، این موارد را باید از مدارس آغاز کرد.
مرحله بعدی همکاری با نظام مهندسی است یعنی ساختمان‌هایی که می‌خواهد ساخته شود از این اصول پیروی کند، یعنی شیرآلات استاندارد لوله کشی چه در واحدهای مسکونی و چه واحدهای اداری در نظر گرفته شود و این کارها گام‌هایی است که باید زنجیروار همه با هم دست به دست هم دهیم تا یک کار کامل انجام شود.
چقدر سازمان آب و دولت کمک می‌کنند برای اینکه این تجهیزات و امکاناتی که گفتید با تسهیلات خوب در اختیار مردم قرار بگیرد تا برای استفاده تشویق شوند؟
شریف واتفی: این اقدامات از سالهای 81،80 شروع شد. حتی در آن تاریخ دولت بودجه‌ای را گذاشت و یکسری ادوات را رایگان بین مردم توضیح کردند، در مراحل بعدی هم به صورت تشویقی گفتند که هرکس که می‌خواهد این ادوات را تهیه کند و در اختیارشان گذاشتند ولی شرایط بودجه‌ای دولت محدود است.
ما چه‌کار کنیم برای اینکه دست‌های ما عادت کند شیر آبی که چکه می‌کند را ببندیم و چه کار کنیم که دست‌های ما عادت کند چراغ‌های اضافی را خاموش کند؟
کردوانی: من عرض کردم که می گویند 92 درصد در کشاورزی مصرف می‌شود، باز آن مصرف در تولید است اما در شهر همه آن هدر دادن است.من در خانه یک سطلی دارم و یک لگن وقتی دست و صورتم را می‌شویم آن آب را در آن سطل می‌ریزیم و بعد در جایی دیگر استفاده می‌کنم چون فهمیده‌ام که آب چیست، مردم را باید آگاه کرد، سطح فرهنگ را باید بالا برد.
برای فرهنگ‌سازی مصرف آب مسکونی چه باید کرد؟
کردوانی: باید فرهنگ آپارتمان نشینی را یاد داد. هرکس می‌گوید در آپارتمان هستیم، اختیار داریم و می‌خواهیم ماشین بشوریم ولی من این کار را در آپارتمان خودمان ممنوع کردم، کارواش ها را یواش یواش، باید جمع کنند و شستن ماشین را به همان کنار خیابان ببرند بهتر است.
شریف واتفی: باید آن فرهنگ‌سازی را ابتدا از خودمان شروع کنیم تا بتوانیم جامعه خوبی داشته باشیم، اگر صنعتی در جامعه‌ای قرار گرفت و فرهنگ استفاده از آن جا نیفتاد آن جامعه، جامعه موفقی نخواهد بود.
یک توصیه داشته باشید برای کارخانجات و بخش کشاورزی که از این به بعد چه کار باید بکنند؟
کردوانی: باید فرهنگ‌سازی کرد زیرا در همین ادارات وقتی دستشان را می‌خواهند بشویند کلی مایع را استفاده می‌کنند و برای شستن آن کلی آب مصرف می‌شود اما من در داخل مایع آب می‌ریزم که سه حسن دارد یکی برای پاک‌کنندگی به اندازه کافی کف است، دوم خیلی سریع این مایع پاک می‌شود و آب زیادی مصرف نمی‌شود و سوم اینکه دست خراب نمی‌شود، پس یکی از کارهایی که می‌شود انجام داد این است که مایع دستشویی را رقیق کنیم.
شریف واتفی: هم اکنون ابزارهای بسیاری آمده و شیرهایی است که به سر شیلنگ وصل می‌شود و زمانی که نیاز است باز می‌شود و فشار مناسب دارد، مهم این است که بتوانیم از ابزارها درست استفاده کنیم، نه اینکه بگوییم از آب اصلاً مصرف نکنیم.