ما هر جایى که به خدا تکیه کردیم، به نیروى مردم تکیه کردیم و حاضر به حرکت جهادى شدیم، پیروز شدیم؛ نگاه کنید شما از اول انقلاب تا حالا، هر جا ما مردم را آوردیم وسط کار، به نام خدا شروع کردیم و حرکتمان حرکت جهادى بود، ما در آنجا پیروز شدیم. در خود اصل انقلاب این اتفاق افتاد، مردم آمدند، مردم خیابانها را پر کردند، قشرهاى مختلف مردم آمدند وسط میدان، و حرکت حرکت جهادى بود. در دفاع هشت ساله - هشت سال جنگ شوخى نیست؛ هشت سال جنگ را بر این مملکت تحمیل کردند - مردم آمدند وسط کار. امام (رضوان الله تعالى علیه) - که روح مطهر این مرد بزرگ شاد باد و با انبیاء و اولیاء محشور باد - راز قضیه را فهمید که باید چه‌کار بکند؛ خدا به او الهام کرد، او را هدایت کرد، مردم را آورد وسط میدان و نام خدا را سرِدست گرفت و حرکت کرد. درجنگ هشت ساله ما پیروز شدیم؛ در همه‌ موارد دیگرى که مردم آمدند و خداى متعال بر زبان و دل مردم حاکم بود و کار کار جهادى بود، ما پیروز شدیم؛ این‌هم یک واقعیتى است.»مقام معظم رهبری همواره بر اتکا بر توان داخلی و نیروی درون‌زا تاکید داشته اند و البته این تاکید در ماه های اخیر بسیار پررنگ تر بوده است. در سخنان فوق که برگرفته از بیانات ایشان در دیدار با اعضاى مجلس خبرگان در پانزدهم اسفندماه سال جاری صورت گرفته است، معظم له بر کار جهادی تکیه کرده اند که شاید مهم ترین بحث اقتصاد مقاومتی و تکیه بر درون است.

از این رو شاید بد نباشد که نمونه ای از یک مدل بومی یعنی جهاد سازندگی را در احیای خودباوری ملی و حرکت رو به جلو در اقتصاد را با هم مرور کنیم.

جهاد سازندگی از جمله نهادهای توانمندی بود که در فضای فرهنگی – ارزشی حاکم بر انقلاب اسلامی، پا به عرصه نظام اداری کشور نهاد و در راستای جهت گیری نظام اسلامی در فعالیت های عمرانی، برای محرومیت‌زدایی از روستاها و خودکفایی در ابعاد مختلف بخش کشاورزی، مأموریت های جدید و سنگینی را بر عهده گرفت تا در سایه‌ی آن مناطق کمتر توسعه یافته به حیات خود ادامه دهند.

در اوایل انقلاب برای محرومیت‌زدایی، جهاد سازندگی در قالب فعالیت‌های گروهی به یاری روستائیان شتافت تا در سایه‌ تحقق امنیت اقتصادی، کشاورزان به انجام فعالیت‌های کشاورزی خود بپردازند. اندیشه‌ تأسیس جهاد سازندگی، نخستین بار با عنوانطرح اعزام گروه‌های ۱۰نفره‌ دانشجوئی به مناطق محروم (از جمله: کردستان، سیستان و بلوچستان، گنبد و ترکمن صحرا، مسجد سلیمان و خوزستان و چهارمحال و بختیاری) و با پیشنهاد یکی از اعضای هیئت علمی دانشکده فنی دانشگاه تهران، مطرح شد. سپس طرح موضوع بهامامخمینی(ره)داده ‌شد و ایشان در 27 خرداد 1358، فرمان تشکیل جهاد را صادر کردند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، با توجه به ضرورت انجام اقدامات وسیع و سریع در راستای محرومیت زدائی و افزایش تولیدات کشاورزی و توسعه و عمران روستاها، با وجود ارگان‌های رسمی دولتی، جهاد سازندگی به منظور فراهم آوردن نهضتی همه‌جانبه، برای مبارزه با فقر و محرومیت بجا مانده از رژیم گذشته و توسعه و عمران روستائی به وجود آمد.

هنگامی‎که نهاد جهاد سازندگی تشکیل شد، جامعه ایران امیدوار و مشتاق، منتظر بروز تحولاتی شگرف در عرصه تولید، سازندگی، فقرزدایی و رفع محرومیت بود. پس از پیروزی انقلاب، فعالیت‎های بسیاری از حرکت‎های اجتماعی مردم‎نهاد که پیش از انقلاب تشکیل شده بودند، به تدریج تعطیل شد. این نهاد با احیای فعالیت‌های مردمی و همگانی، ابتدا به روستاها رفت و مسئولیت احیای روستاهای رو به موت را بر عهده گرفت. از طرح‎های لوله‎کشی آب و برق‎رسانی گرفته تا توسعه جاده‌های خاکی، راه‌سازی و احداث مدرسه و حمام و درمانگاه و حتی قبرستان و غسالخانه؛ بدین ترتیب به تدریج تعداد زیادی از این گونه پروژه‌ها در چارچوب وظایف تعریف نشده جهاد سازندگی تعریف شد. فعالیت‌های جهاد سازندگی در ابتدا در قالب ساخت‌وساز و توسعه‌ی عمرانی مناطق محروم (از جمله ساخت و ساز مساجد و حسینیه و مراکز بهداشتی و درمانی) شکل گرفته بود، ولی در دوره‌های بعد، دامنه‌ی این اقدامات به توزیع لوازم اولیه‌ برای گذران زندگی (از جمله خوراک، پوشاک و...) و انجام امور فرهنگی (از جمله اعزام مبلغ) گسترش پیدا کرد و آثار وبرکات فراوانی را بر جای گذاشت و باعث رشد روستاها از نظر رفاه مادی و معنوی شد. آمار زیر، نشان دهنده‌ فعالیت‌های جهاد سازندگی و دستاوردهای آن، از آغاز تشکیل تا خرداد ماه سال 1361 است:بعد از انقلاب اسلامی توسعه مناطق محروم به عنوان بخش مهمی از راهبرد دولت برای تغییر و دگرگونی اساسی روندهای گذشته اهمیت خود را حفظ نمود. در اوایل انقلاب، دولت با هدف حمایت از تولید محصولات اساسی ،ایجاد تعادل در نظام تولید، به حداقل رساندن ضایعات محصولات و حذف پدیده واسطه‌گری، خود مستقیماً عهده‌دار توزیع اقلام کشاورزی و اغذیه‌ مورد نیاز کشاورزان بود. هم چنین توسعه‌ نامتوازن در کشور و رشد اقتصاد شهری در مقابل اقتصاد روستا، وابستگی اقتصاد روستا به اقتصاد شهری را بیش از گذشته کرده‌بود. جهاد سازندگی در پاسخ به مجموعه‏ای از نیازها، مطالبات، و فشارها و در واکنش به انباشتی از ناکامی‏ها و در یک چهارچوب خاص انقلابی بوجود آمد و فعالیت‌های متنوعی را برای توسعه‌ روستا و خروج از توسعه‌نیافتگی انجام داد.این فعالیت‏ها نقش مهمی را در زندگی روستاییان از نظر دسترسی به فرصت‏ها و تسهیلات جدید و رهایی از دام بسته و اقتصاد راکد محیط روستایی ایفا کرده است. با این‏حال، تأثیرات چنین اقداماتی بر جامعه، کیفی و درازمدت خواهد بود،اما می‏توان گفت که با توجه به حجم فعالیت‏های جهاد و ادغام وزارت جهاد سازندگی با وزارت کشاورزی در سال 1379، فعالیت‏های جهاد سازندگی، نوعی رهیافت کارآمد، ولی ناپایدار شد که به اهداف اساسی خود در راستای تأمین اقتصاد معیشتی کشاورزان و توسعه‌ی روستا دست‌نیافت. هرچند این فعالیت‏ها در نهایت به اهداف خود و بهبود وضعیت معیشت روستایی منجر نشد، ولی زمینه ذهنی خودباوری و اتکاء به خود را تقویت کرد و می‌توان از آن به عنوان نمونه‌ای از تلاش برای توسعه‌ی روستا و کشاورزی نام برد که این اقدامات بیش از همه در فعالیت‏های وسیع‌تر برای خودکفایی منعکس گردید. حال با ابلاغ سیاستهای مقاومتی از سوی مقام معظم رهبری، مسئولان نباید به دنبال راه های عجیب و غریب و مدل های غربی باشند که خود به اقتصاد ریاضتی و فشار بر مردم باشند، بلکه با بررسی مدلهای بومی و تجربه های موفق می توان این تهدید را نیز به فرصت تبدیل کرد.