دراین بین هر چقدر یک قشر جامعه مطرح تر باشد و به نوعی در ویترین اجتماعی خودنمایی کند، نیاز بیشتری به رعایت ابعاد گوناگون اخلاق در جامعه دارد. با نگاهی به وضعیت این روزهای جامعه ایران و ترکیب جمعیتی جوان جامعه، متوجه خواهیم شد که برخی اقشار مانند ورزشکاران بیش از دیگر سطوح و قشرهای جامعه دیده می شوند. به صورتی که بخشی از جامعه جوان ایرانی، ملاکهای تشخیص خوب و بد خود در مسائل اخلاقی را با این قشر جامعه تنظیم می کنند.
برهمین اساس به نظر می رسد که موضوع اخلاق و آسیب شناسی آن در میان ورزشکاران و به ویژه فوتبالیست‌ها موضوع بسیار با اهمیتی است که به شدت جنبه کاربردی دارد. فراموش نکنیم که در چند ماه گذشته یکی از پرحاشیه‌ترین و خبرسازترین موضوعات مسئله «اخلاق» در ورزش کشور بوده است.
فوتبال، ویترین اخلاقی-ورزشی جامعه
دراین باره برخی از جامعه شناسان معتقد به نوعی ترسیم فضا درباره موضوع اخلاق در میان ورزشکاران هستند. احمد جلالی، روانشناس واستاد دانشگاه درباره این مسئله می گوید: در مرحله اول ما با قشری از ورزشکاران مانند فوتبالیست ها رو به رو هستیم، این قشر از جامعه که ازتوان اقتصادی بسیار خوبی برخوردار هستند، به همین دلیل هم در جامعه مادی‌زده ما به چشم می آیند.
بسیاری از جوانان هم توجه ویژه ای به این قشر جامعه دارند، ضمن اینکه بخشی از فوتبالیست ها به دلیل حضور در تیم های مطرح هرهفته در تلویزیون دیده می شوند، همه اینها سبب شده تا یک تصویر کاملا فانتزی و قوی از آنها در ذهن نوجوانان و جوانان جامعه شکل بگیرد.
جلالی در ادامه می افزاید: با توجه به شکل گیری این تصویر در ذهن نوجوانان وجوانان که دراین سنین، تفسیرهای شکننده ای از اخلاق دارند می توان متصور بود که رعایت مسائل کلی وجزئی اخلاق از سوی قشری مانند
فوتبالیست‌ها چقدر مهم است.
زمانی که نوجوان و جوان ما رویای پولدار شدن خود را در یک بازیکن تحقق یافته می بیند به نوعی به دنبال تکرار خط و مشی آن بازیکن در تمام جوانب زندگی خود است، این فرد فکر می کند در صورت تکرار این خط و مشی ها می تواند مانند آن فوتبالیست شود.
اخلاق گم شده در پیدا وپنهان فوتبال!
این در حالی است که در چند سال گذشته رفتارهایی از برخی فوتبالیست ها سر زده که با معیارهای اخلاقی جامعه هم خوانی نداشته و حتی به نوعی ناهنجاری اخلاقی محسوب می شود.
جلالی دراین باره خاطرنشان کرد: برخی رفتارهای ناهنجار وغیر اخلاقی که ممکن است از سوی این قشر انجام شود، را می توان به چند بخش دسته بندی کرد:
1- انجام رفتارهای ناپسند در مستطیل سبز
2- افزایش برخی مفاسد اخلاقی به دلیل افزایش درآمدهای یک شبه
3- شکل گیری پرونده های کلاهبرداری و دلالی در فصل نقل و انتقالات به دلیل جابه جایی مبالغ هنگفت
به باور احمد جلالی، استاد دانشگاه و روانشناس، هر کدام ازاین موارد می تواند در اخلاق جامعه تاثیرات جدی برجای گذارد. در مورد اول، بحث تاثیرات بصری رفتارهای ناشایست بر اخلاق جوانان مطرح است، به صورتی که حتی نوجوانان هم از این گونه رفتارها الگو می گیرند، چرا که این چنین رفتارهایی می تواند قبح رفتارهای غیر اخلاقی را در سطح جامعه را بشکند.
به طور مثال اگر رفتاری در عرف، حرکتی نامطلوب محسوب می شود وخانواده ها در طول فرآیند تربینی تلاش کرده باشند زشت بودن آن را برای کودک جا می اندازند، حرکتهای این چنینی فوتبالیست ها می‌تواند تلاشهای اخلاقی خانواده را بر باد دهد، چرا که نوجوان این گونه تصور می کند که رفتار های اسطوره هایش که نماد ثروت و شهرت هستند، برپایه اخلاق و منش و رفتار یک ورزشکار است!
اما در موضوع دوم یعنی افزایش مفاسد اخلاقی به دلیل درآمدهای هنگفت و یک شبه کارشناسان اجتماعی از زاویه دیگری به ماجرا نگاه می کنند.
چشم جوانان به اخلاق اجتماعی فوتبالی ها
علی فرهادی، جامعه پژوه واستاد دانشگاه، درباره این بخش ماجرا می گوید: در سالهای گذشته به دلیل افزایش درآمدهای فوتبالیست ها وکسب درآمدهای هنگفت توسط این قشر از جامعه ما شاهد برخی مفاسد اخلاقی در بین این قشر از جامعه هستیم. با توجه به فرضیه الگونمایی این ورزشکاران برای نوجوانان و جوانها، می توان پیامدهای این موضوع را درک کرد. چرا که یک جوان گمان می کند که این ورزشکار در زمینه های اخلاقی سرآمد است و براساس همین مسئله توانسته به این جایگاه دست یابد.
اما به محض مشاهده این مفاسد اخلاقی و انجام آن از سوی یک فوتبالیست یک نوجوان به دلیل تفسیر ناقض اجتماعی خود، ممکن است این گونه فکر کند که برای دست یافتن به این جایگاه لزومی به رعایت اخلاق نیست. این موضوع حتی قابلیت اپیدمی شدن هم دارد، به شکلی که جوانان حتی این نوع رویکرد بی اخلاقانه را به نوعی راهی برای رسیدن به جایگاه این ورزشکاران بدانند.
به باور فرهادی، اگر این ورزشکاران نماد اخلاق باشند و به خوبی مسائل اخلاقی را تبلیغ کنند، این گروه از جوانان هم نسبت به انجام وظایف اخلاقی خود احساس تعهد
می‌کنند. از سوی دیگر اگر این گروه از ورزشکاران که روز به روز دریافت های اقتصادیشان بالاتر می رود، خود را چندان پایبند به اخلاق نشان ندهند آنگاه جوانانی که الگو برداری می کنند هم مسئله اخلاق را چندان مهم نمی دانند وتنها به بدست آوردن چنین جایگاهی می اندیشند.
اخلاق به اوت می رود!
اما درباره موضوع سوم یعنی زد و بند های مالی و در برخی موارد کلاهبرداری های هنگفت که در پشت پرده فوتبال در جریان است هم برخی کارشناسان رواج این گونه رفتار ها را در این باره سم مهلکی برای جامعه عنوان می‌کنند.
علی فرهادی، کارشناس اجتماعی دراین باره تاکید می‌کند که آن چه پشت پرده فوتبال می گذرد، برای بسیاری از شهروندان هم پنهان است وهم آشکار!
به گفته فرهادی، هر چند هفته یکبار برخی مسائل غیر اخلاقی مثل استفاده از امتیازات ویژه و بهره بردن از بیت المال در رسانه ها مطرح می شود که این اتفاق سبب می‌شود برخی از افراد جامعه این گونه تصور کنند که در پشت پرده ماجرای ورزشی مانند فوتبال، بی اخلاقی های بزرگ اجتماعی واقتصادی صورت می گیرد. حتی برخی از نوجوانان و جوانان این گمان را می کنند که بسیاری از دست اندرکاران فوتبال از طریق همین بی اخلاقی های مالی- اجتماعی به پولهای کلان رسیده اند.
دراین میان این روزها شاهد این مسئله هستیم که برخی از نوجوانان و جوانان جامعه که سودای ثروتمند شدن دارند با نگاهی به برخی از این مسائل ومطرح کردن آن، مسائلی را طرح می کنند که محتوای آن براساس بی تعهدی است. جملاتی مثل «اصل اینه که با دو تا زد وبند به اینجا رسیده» یا «طرف تو فوتبال دلالی می کنه صدتای زندگی مارو می‌خرد» از این گونه جملات هستند.
وقتی زرق و برقها، اخلاق جوان را پِرِس
می‌کند!
به هر رو به نظر می‌رسد که این روزها موضوع ورزشی مانند فوتبال و نقش رعایت اصول حرفه ای در زوایای گوناگون آن به شدت روی عصاره حیات بخش جامعه یعنی اخلاق موثر است. برهمین اساس تردیدی وجود ندارد که کنترل حاشیه های این ورزش وحتی استفاده از آن برای تبلیغ اخلاق می تواند نقش مهمی در افزایش کیفی رعایت اخلاق در جامعه وبه ویژه اقشار جوان دارد.
