سها (کارشناس ارشد امور مذهبی _ روان شناس)
 MV.Soha@yahoo.com
نوشتار بیست و چهارم
اشاره :  در شماره پیشین ، از بیان گهربار امام سجاد علیه السلام ، در مورد حق چشم ، نکات ارزشمندی استخراج و فهرست وار بیان شد. در این شماره به یک نکته که اهمیت زیادی دارد ، پرداخته شده است.
از نظر حضرت زین العابدین علیه السلام یکی از حقوق چشم این است که آن را عبرت گیر پرورش دهیم. [1] آری چشم عبرت گیر ، چشمی است که به هر چیزی به دید عبرت می نگرد و این مهم نیازمند پرورش مهارت هایی است که با تلاش و در سایه ایمان به خدا رشد می کند.
نگاه عبرت داشتن حیطه های مختلفی دارد از جمله عبرت های سیاسی ، عبرت های عبادی ، عبرت های اجتماعی ، عبرت های فرهنگی و ... . همچنین هر حیطه نیز دارای سطوح مختلفی است که تبیین آن نیازمند یک سلسله نوشتار جداگانه است.  در این مجال کوتاه فقط به ذکر چند نمونه اکتفا می شود.

عبرت از چارپا
استاد اعظم ما حضرت آیت الله مجتهدی تهرانی - رحمه الله تعالی – می فرمودند مرحوم شیخ جعفر شوشتری - اعلی الله مقامه - که از علمای وارسته تهران قدیم بودند، روزی با تعدادی از شاگردان در میدان قیام فعلی از کنار مردی که در حال تخلیه بار چارپایی ( الاغ ) بود ، عبور می کردند. وقتی متوجه چارپا شدند ، ایستادند و شروع به گریه کردند به گونه ای که صدای گریه ایشان توجه شاگردان را جلب کرد. همه شاگردان با نگرانی دور شیخ را گرفتند و پرسیدند آقا چیزی شده ؟ شیخ جعفر هیچ نگفت و شاگردان دیدند که ایشان چیزی زیر لب زمزمه می کرد و گریه می کرد. ایشان زیر لب چنین حدیث نفس می فرمود « آشیخ جعفر ، ببین این حمار بار خود را به منزل رسوند ، آیا توی آشیخ جعفر بارت را به منزل رسونده ای ؟!!! ».
آری یکی از رموز موفقیت و ارتقای درجات علمای بزرگ ، این است که به هر واقعه ای نظر عبرت داشته و از هر رخدادی برای موعظه و هشدار بهره می بردند و با خود حدیث نفس می کردند.

چشم عبرت گیر از چشم مردگان
ظریفی می گفت : « تا به حال دقت کرده ای که روی سنگ غسالخانه ، چرا چشمان گروهی از مرده ها باز و چشمان برخی بسته است ؟ »  ادامه داد : « به خاطر اینکه حضرت عزرائیل آنقدر سریع جان می ستاند که هر کس چشمانش بسته است فرصت چشم گشودن ندارد و آنکه چشمانش باز است ، فرصت چشم بر هم زدن ندارد. »
چشم عبرت گیر وقتی چشمان مردگان را می بیند با خود چنین حدیث نفس می کند که « اَلْمَوْتُ یَأْتِی بَغْتَهً » [2]  آری مرگ ناگهانی گریبان همه ما را خواهد گرفت و عجیب است که در برخی اعلامیه ها نوشته می شود « مرگ ناگهانی » ، به این عزیزان بگویید « مگر مرگ گهانی هم داریم !!!!! »
سخن آخر
سخن آخر اینکه دیدنی ها بسیار است ، دیدن ها نیز بسیار است و دیدها هم بسیار است ، اما نگاه عبرت گیر متاعی است که کمتر یافت می شود. امیر سخن حضرت علی علیه السلام فرمودند : « مَا أَکْثَرَ الْعِبَرَ وَ أَقَلَّ الِاعْتِبَارَ»  دیدن ها بسیار است در حالی که عبرت آموزی کم است. [2] 
 پی نوشت ها :
1. تحف‏العقول ، ص 255
2. الکافی ، ج 2 ، ص 458  ؛ بخشی از حدیث امام صادق علیه السلام به این معنا که « مرگ ناگهانی خواهد آمد » .
3. بحارالأنوار ، ج 68 ، ص  328  ،  باب 80- التفکر و الاعتبار و الاتعاظ