زنان

چرا تاکید دین به پوشش مو است؟

تحسین‌برانگیزی اشکال ندارد، تحریک‌کنندگی اشکال دارد. چهارده قرن پیش وجود نازنین حضرت زهرا(س) خطبه‌ای خوانده و سخنرانی‌ای کرده است. چهارده قرن است ادبا، خطبا، زبان‌شناسان و هنرشناسان متعجب زیبایی این سخن هستند و هنوز تعجبشان رفع نشده است، بس که این سخن زیباست. آیا اگر خانمی زیبا سخن بگوید ممنوع است؟ اما قرآن به خانم‌ها می‌گوید: «فَلَا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَیَطْمَعَ الَّذِی فِی قَلْبِهِ مَرَضٌ وَ قُلْنَ قَوْلًا مَّعْرُوفًا»(1) محرک حرف نزنید. معلوم است سخن تحسین‌برانگیز گفتن با سخن تحریک‌آمیز متفاوت است. آنچه که شما می‌گویید این است که ممکن است صورت زیبا باشد. آیا لازم است صورت زیبا را بپوشانیم؟ نه، لازم نیست. بله، ما اجازه نداریم صورت را زینت و زیور کنیم، اما زیبایی ظاهری بدون این که تحریک‌کننده و تهییج‌کننده باشد، نیازی به پوشش ندارد.
دکتر فهیمه فرهمند پور- آیا منظور دین از پوشاندن مو، پوشاندن زیبایی است؟ چون به هر حال یک خانم حتی اگر چادری هم باشد میتواند با آراستن صورتش باعث تحریک جنس مخالف شود. چرا با این که مو نقش زیادی ندارد و صورت و دست میتوانند نقش بسیار مهمتری داشته باشند، تأکید دین بر پوشاندن مو بوده و دست و صورت آزاد است؟

نکتهای که در صحبتهای شما بود ناشی از یک مقایسه است و آن مقایسه، مقایسه نادرستی است. شما گفتید میشود مو را پوشاند، ولی با آراستگی صورت جاذبه ایجاد کرد. برای همین هم آراستگی صورت ممنوع است. اگر صورت و دست میتوانند باز باشند، صورت و دست بدون آراستگی مصنوعی است. یعنی اگر قرار باشد آراستگی مصنوعی ایجاد شود، در صورت و دست هم ممنوع است، یعنی کسی اجازه ندارد چادر سرش کند و مقنعه داشته باشد، اما آرایش کند. این هم شکل مجازی نیست.

نکته دیگر این که دیدن هر زیباییای ممنوع نیست. میخواهم دو واژه را با هم مقایسه کنم. آیا وقتی زیباییای را میبینیم و آن را تحسین میکنیم اتفاق خلاف شرعی روی داده است؟ ولی یک وقت یک صحنه تحسینبرانگیز نیست، تحریککننده است. باید این دو را از هم تفکیک کرد. رفتار انسانی دو جنس با رفتار جنسی دو انسان متفاوت است. دو نفر از جنس مخالف میتوانند با هم صحبت و کار کنند و به هم مراجعه داشته باشند، بدون این که نگاه و رفتار جنسیای شکل بگیرد و این اشکال ندارد، اما دو نفر میتوانند با هم روبرو شوند، اما تعاملشان انسانی نباشد، بلکه جنسی باشد.

تحسینبرانگیزی اشکال ندارد، تحریککنندگی اشکال دارد. چهارده قرن پیش وجود نازنین حضرت زهرا(س) خطبهای خوانده و سخنرانیای کرده است. چهارده قرن است ادبا، خطبا، زبانشناسان و هنرشناسان متعجب زیبایی این سخن هستند و هنوز تعجبشان رفع نشده است، بس که این سخن زیباست. آیا اگر خانمی زیبا سخن بگوید ممنوع است؟ اما قرآن به خانمها میگوید: «فَلَا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَیَطْمَعَ الَّذِی فِی قَلْبِهِ مَرَضٌ وَ قُلْنَ قَوْلًا مَّعْرُوفًا»(1) محرک حرف نزنید. معلوم است سخن تحسینبرانگیز گفتن با سخن تحریکآمیز متفاوت است. آنچه که شما میگویید این است که ممکن است صورت زیبا باشد. آیا لازم است صورت زیبا را بپوشانیم؟ نه، لازم نیست. بله، ما اجازه نداریم صورت را زینت و زیور کنیم، اما زیبایی ظاهری بدون این که تحریککننده و تهییجکننده باشد، نیازی به پوشش ندارد.

این که میگوید کسی صورتش تحریککننده هست یا نیست، کسی موهایش تحریککننده هست یا نیست، این قالبها را با تمام ابعادش ببینید. اسلام معتقد است اگر زن و مرد، هر دو در پوشش، رفتار، گفتار و روابطشان با یکدیگر به نحوی بازدارنده با هم برخورد کنند، در این باره مخاطره پیش نمیآید. وقتی خانمی ظاهر را رعایت میکند، حتی اگر ظاهر قابل قبول و زیبایی هم داشته باشد، دارد به طرف مقابلش میگوید لطفاً به من به عنوان یک انسان نگاه کن، نه به عنوان یک موجود مؤنث. دارد این را القا میکند. طرف مقابل هم اگر به تعبیر قرآن بیمار نباشد، متوجه پیام بسیار کوبنده حجاب میشود که باید ملاحظه کند. ممکن است این صورت به نحوی هنوز جاذبه داشته باشد، ولی وقتی گفته میشود مو، واقعیت این است که مو مثل قاب برای عکس است. وقتی عکس را در قاب زیبا میگذارید، به مراتب جذابتر و این صحنه پر کششتر میشود، بنابراین این مسئله پیشبینی شده است، البته باز هم تأکید میکنم اگر به عنوان یک انسان متدین با بحث حجاب روبرو شویم، یک جور باید در مورد حجاب صحبت کنیم و به عنوان انسانی که حجاب را با منطق برون دینی پذیرفته است، به شکل دیگری با قضیه مواجه میشوید. اگر به حجاب به عنوان یک ارزش انسانی نگاه کنید و نه یک ارزش دینی، ممکن است بگویید روسری من یک سانت هم رفت بالا یا آمد پایین خیلی هم فرقی نمیکند، اما اگر انسان متدینی هستید که به حجاب به عنوان یک ارزش دینی نگاه میکنید، طبعاً حواستان هست شارع مقدس گفته است تا اینجا پوشیده باشد و طبق آن عمل میکنید.

*رئیس مرکز مطالعات و تحقیقات زنان دانشگاه تهران
https://shoma-weekly.ir/UzyyRs