بررسی وضعیت ایران در شاخص سهولت فضای کسب و کار به راحتی نشان دهنده وضعیت موجود تولید کنندگان در کشور و راهگشای بحث حمایت از تولید ملی است که رهبر انقلاب به آن اهتمام ویژه دارند.
مونا بالوانه- در ابتدا باید گفت که شاخص سهولت فضای کسب و کار چیست و چرا غالب اقتصادهای جهان را با آن میسنجند؟ همانطور که از نام آن پیداست فضای کسب و کار شامل آن دسته از مولفه هایی میشود که ما به عنوان صاحب کسب و کار تسلطی بر آن نداریم اما آن عوامل بر عملکرد ما موثر هستند. این عوامل میتوانند سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و تکنولوژیکی باشند حتی زیر ساختهای توسعه ای کشور، فرهنگ عمومی جامعه و سلسله قوانین و مقررات را هم میتوان در این دسته ردهبندی کرد.
بررسی وضعیت ایران در شاخص سهولت فضای کسب و کار به راحتی نشان دهنده وضعیت موجود تولید کنندگان در کشور و راهگشای بحث حمایت از تولید ملی است که رهبر انقلاب به آن اهتمام ویژه دارند.
شاخصهای بانک جهانی
طبق تقسیم بندی بانک جهانی ده عامل در تعیین سهولت فضای کسب و کار یک کشور موثر هستند.(آمار ها بر اساس گزارش 2010)
فرآیند تاسیس و راه اندازی شرکت؛ نیاز به توضیح زیادی ندارد در ایران این فرآیند آنقدر دشوار و طولانی است که شرکتهای تحت عنوان ثبت شرکت به وجود آمده اند یعنی شرکتهایی که کارشان فقط و فقط ثبت کردن شرکت است به نیابت از شما البته ناگفته نماند رتبه ایران در این شاخص به تنهایی 48 است که در سطح جهانی رتبه خیلی بدی نیست
فرآیند اخذ مجوزهای راهاندازی؛ رتبه ایران در «اخذ مجوز ساخت و راه اندازی کارگاه» که دومین لازمه شکل گیری یک فعالیت اقتصادی است متاسفانه در عرصه بین الملل 141 است این رتبه بین 183 کشور اعلام شده است.
این فرآیند در ایران 177 مرحله ای و شامل بیش از 322 روز کار است یعنی قطعا بیشتر از یک سال زمان می برد.
شرایط استخدام و اخراج نیروی کار؛ در این شاخص هم ایران رتبه 137 را دارد زیرا یکی از مهمترین عوامل در این شاخص سهولت استخدام و اخراج کارگر توسط کارفرماست که ایران قوانین مربوط به این امور به شدت پیچیده و مطول است.
مکانیسم ثبت مالکیت؛ ایران در این شاخص هم رتبه 153 جهانی را دارد که بیشتر به دلیل کهنگی سیستم اداره ثبت اسناد و بروکراسی مطول و دست و پاگیر آن است.
شاخص اخذ اعتبار؛ این شاخص نشان دهنده میزان آگاهی و اطلاع افراد از اعتبارات و حقوق قانونی وام دهندگان و وام گیرندگان کشور نسبت به سایر کشورهاست همچنین این شاخص میزان دسترسی بخشهای غیر دولتی به اخذ وام و اعتبارات بانکی را نشان می دهد و دیگر لازم به ذکر نیست که ایران در این مساله هم رتبه خوبی ندارد و عدد 113 را به خود اختصاص داده است.
شاخص حمایت از سرمایه گذاران؛ این شاخص را که دیگر همه به خوبی می دانیم چنان وضع وخامت بار است که رهبر انقلاب نیز سال جاری را در کنار تولید ملی سال حمایت از کار و سرمایه ایرانی نامیدند خلاصه یعنی وضع حمایت از سرمایه و سرمایه گذار در ایران خوب نیست ایران در این شاخص حسابی رکورد شکسته و عدد 165 را به دست آورده است!
این شاخص به سه شاخص مهم ریز می شود:
اول: شفافیت معاملات
دوم: استعداد برای معامله گر شخصی
سوم: توان سهامداران برای تضعیف سوء رفتار مدیران و کارشناسان
شاخص پرداخت مالیات؛ ایران در این شاخص هم رتبه 117 را دارد گفتنی است ایران قبل از اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده در همین شاخص رتبه 107 را داشته و این در حالی است که در اغلب کشور های جهان اجرای این قانون نتیجه عکس داده بود!
شاخص فعالیت برون مرز؛ این شاخص میزان سهولت و حجم فعالیت قانونی لازم برای فعالیت برون مرزی را اندازه می گیرد که رتبه ایران در آن 134 است.
ختم و انحلال یک فعالیت؛ این شاخص زمان لازم برای اعلام ورشکستگی را نشان می دهد ایران در این شاخص رتبه 109 را دارد.
الزام آور بودن قرارداد ها؛ این شاخص میزان کارایی قرارداد ها در هنگام بروز دعاوی حقوقی را نشان می دهد که ظاهرا در این یک شاخص مثل مورد اول یعنی ثبت شرکت رتبه ایران اندکی قابل قبول است ایران در این شاخص رتبه 53 را دارد.
در کل رتبه ایران با در نظر گرفتن معدل وزنی شاخصهای فوق در سال 2010 رتبه 137 جهان بوده است و متاسفانه از آن سال تاکنون در تمام گزارشها نیز کاهش رتبه سالانه مشاهده شده است. این در حالی است که در حال حاضر کشور هایی در خاورمیانه رتبه هایی بسیار متفاوت دارند و در چنین شرایطی بدون بهبود شاخصهای فوق آیا می توان انتظاری برای رشد تولید ملی داشت؟
جدول زیر وضعیت نزولی ایران در شاخص فضای کسب و کار و شرایط بد تولیدکنندگان و کار آفرینان ملی را نشان می دهد:
نکته: گزارش هر سال نشان دهنده رتبه ایران در سال قبل است.
رتبه کشور های خاورمیانه در آخرین گزارش بانک جهانی (گزارش 2013)
عربستان با در اختیار داشتن رتبه 22 جهانی، امارات رتبه 26، قطر رتبه 40، بحرین رتبه 42 و عمان با در اختیار داشتن رتبه 47 جهانی، پنج کشور برتر خاورمیانه از لحاظ شاخص فضای کسبوکار هستند. پس از این کشورها نیز به ترتیب؛ کویت، اردن، مصر، لبنان، یمن، سودان، سوریه، ایران، الجزایر و عراق قرار گرفتهاند.
بررسی وضعیت ایران در شاخص سهولت فضای کسب و کار به راحتی نشان دهنده وضعیت موجود تولید کنندگان در کشور و راهگشای بحث حمایت از تولید ملی است که رهبر انقلاب به آن اهتمام ویژه دارند.
شاخصهای بانک جهانی
طبق تقسیم بندی بانک جهانی ده عامل در تعیین سهولت فضای کسب و کار یک کشور موثر هستند.(آمار ها بر اساس گزارش 2010)
فرآیند تاسیس و راه اندازی شرکت؛ نیاز به توضیح زیادی ندارد در ایران این فرآیند آنقدر دشوار و طولانی است که شرکتهای تحت عنوان ثبت شرکت به وجود آمده اند یعنی شرکتهایی که کارشان فقط و فقط ثبت کردن شرکت است به نیابت از شما البته ناگفته نماند رتبه ایران در این شاخص به تنهایی 48 است که در سطح جهانی رتبه خیلی بدی نیست
فرآیند اخذ مجوزهای راهاندازی؛ رتبه ایران در «اخذ مجوز ساخت و راه اندازی کارگاه» که دومین لازمه شکل گیری یک فعالیت اقتصادی است متاسفانه در عرصه بین الملل 141 است این رتبه بین 183 کشور اعلام شده است.
این فرآیند در ایران 177 مرحله ای و شامل بیش از 322 روز کار است یعنی قطعا بیشتر از یک سال زمان می برد.
شرایط استخدام و اخراج نیروی کار؛ در این شاخص هم ایران رتبه 137 را دارد زیرا یکی از مهمترین عوامل در این شاخص سهولت استخدام و اخراج کارگر توسط کارفرماست که ایران قوانین مربوط به این امور به شدت پیچیده و مطول است.
مکانیسم ثبت مالکیت؛ ایران در این شاخص هم رتبه 153 جهانی را دارد که بیشتر به دلیل کهنگی سیستم اداره ثبت اسناد و بروکراسی مطول و دست و پاگیر آن است.
شاخص اخذ اعتبار؛ این شاخص نشان دهنده میزان آگاهی و اطلاع افراد از اعتبارات و حقوق قانونی وام دهندگان و وام گیرندگان کشور نسبت به سایر کشورهاست همچنین این شاخص میزان دسترسی بخشهای غیر دولتی به اخذ وام و اعتبارات بانکی را نشان می دهد و دیگر لازم به ذکر نیست که ایران در این مساله هم رتبه خوبی ندارد و عدد 113 را به خود اختصاص داده است.
شاخص حمایت از سرمایه گذاران؛ این شاخص را که دیگر همه به خوبی می دانیم چنان وضع وخامت بار است که رهبر انقلاب نیز سال جاری را در کنار تولید ملی سال حمایت از کار و سرمایه ایرانی نامیدند خلاصه یعنی وضع حمایت از سرمایه و سرمایه گذار در ایران خوب نیست ایران در این شاخص حسابی رکورد شکسته و عدد 165 را به دست آورده است!
این شاخص به سه شاخص مهم ریز می شود:
اول: شفافیت معاملات
دوم: استعداد برای معامله گر شخصی
سوم: توان سهامداران برای تضعیف سوء رفتار مدیران و کارشناسان
شاخص پرداخت مالیات؛ ایران در این شاخص هم رتبه 117 را دارد گفتنی است ایران قبل از اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده در همین شاخص رتبه 107 را داشته و این در حالی است که در اغلب کشور های جهان اجرای این قانون نتیجه عکس داده بود!
شاخص فعالیت برون مرز؛ این شاخص میزان سهولت و حجم فعالیت قانونی لازم برای فعالیت برون مرزی را اندازه می گیرد که رتبه ایران در آن 134 است.
ختم و انحلال یک فعالیت؛ این شاخص زمان لازم برای اعلام ورشکستگی را نشان می دهد ایران در این شاخص رتبه 109 را دارد.
الزام آور بودن قرارداد ها؛ این شاخص میزان کارایی قرارداد ها در هنگام بروز دعاوی حقوقی را نشان می دهد که ظاهرا در این یک شاخص مثل مورد اول یعنی ثبت شرکت رتبه ایران اندکی قابل قبول است ایران در این شاخص رتبه 53 را دارد.
در کل رتبه ایران با در نظر گرفتن معدل وزنی شاخصهای فوق در سال 2010 رتبه 137 جهان بوده است و متاسفانه از آن سال تاکنون در تمام گزارشها نیز کاهش رتبه سالانه مشاهده شده است. این در حالی است که در حال حاضر کشور هایی در خاورمیانه رتبه هایی بسیار متفاوت دارند و در چنین شرایطی بدون بهبود شاخصهای فوق آیا می توان انتظاری برای رشد تولید ملی داشت؟
جدول زیر وضعیت نزولی ایران در شاخص فضای کسب و کار و شرایط بد تولیدکنندگان و کار آفرینان ملی را نشان می دهد:
نکته: گزارش هر سال نشان دهنده رتبه ایران در سال قبل است.
رتبه کشور های خاورمیانه در آخرین گزارش بانک جهانی (گزارش 2013)
عربستان با در اختیار داشتن رتبه 22 جهانی، امارات رتبه 26، قطر رتبه 40، بحرین رتبه 42 و عمان با در اختیار داشتن رتبه 47 جهانی، پنج کشور برتر خاورمیانه از لحاظ شاخص فضای کسبوکار هستند. پس از این کشورها نیز به ترتیب؛ کویت، اردن، مصر، لبنان، یمن، سودان، سوریه، ایران، الجزایر و عراق قرار گرفتهاند.
