طبق آنچه در آموزه ها و روایات حج ذکر گردیده، جبرئیل به امر خداوند اعمال و مناسک حج را به عنوان راه توبه و جبران اعمال گذشته به آدم (ع) آموخت.سپس آموختن و به کارگیری این آموزه ها را بر بنی آدم فرض نمود که از جمله این آموزه ها سنت قربانی است.
در همین رابطه مناسب دیدیم به چند پرسش و پاسخ و نکات شنیدنی درباره قربانی کردن و مسائل مرتبط با آن از کتاب «نمادها و رمزواره های حج» به قلم حجت الاسلام و المسلمین دکتر مجتبی شریفی بپردازیم.

رمزوراه «مَجَرَّهُ الکَبش»
حضرت ابراهیم (ع) فرزندش را در مکانی نزدیک به مسجد خیف و در مقابل جمره وسطی روی زمین خواباند و چاقو بر گلوی او نهاد و... . مسیر حرکت قربانی به دست جبرئیل از فراز کوه ثبیر تا مقابل جمره وسطی "مَجَرَّهُ الکَبش" خوانده می شود.
اما رمزواره این این واژه چیست؟ «مَجَرَّهُ الکَبش» بیانگر موقف و مدت زمانی است که در زندگی تلاش می کنیم تا رذیله نفسانی خود را به مسلخ برده و با دور نمودن آن از وجود خویش، اسماعیل (ع) و ذریه اش را از خطر قتل برهانیم.

رمزواره آوردن نام خداوند به هنگام قربانی
اینکه در تعالیم آسمانی، آوردن نام خداوند به هنگام قربانی (که نشانه اقرار ربوبیت اوست) شرط حلال شدن قربانی ذکر شده و بدون آن، حیوان حلال گوشت به مرداری حرام گوشت مبدل می شود، بیانگر این مطلب است که که مخالفت با امیال نفس و سعی در از بین بردن رذایل نفسانی، هنگامی اثربخش است که در مسیر بهره مندی از ربوبیت صورت گرفته و همسو با دستورات دینی باشد. در غیر این صورت، فرد از ریاضت هایی که فاقد مبنای وحیانی و دینی است، بهره ای نخواهد برد.

رمزواره خوراندن گوشت قربانی به دیگران
در آداب و سنن مربوط به قربانی سفارش شده است که علاوه بر قربانی کننده، دیگران نیز از گوشت قربانی بهره ببرند. این مطلب بیانگر ان است که دیگران نیز از ثمره و نتیجه قربانی (یعنی سلب و زوال رذایلی که قربانی نماد آن است) بهره مند شده و به آرامش و امنیت ناشی از آن دست می یابند.

چرا در برخی روایات از شتر و در بعضی از گوسفند به عنوان با فضیلت ترین قربانی یاد شده است؟
از احادیث قربانی به خوبی فهمیده می شود ملاک و معیاری که به اعتبار آن شتر بافضیلت ترین قربانی ها شناخته شده غیر از ملاک و معیاری است که به فضیلت گوسفند بر سایر قربانی ها حکم شده است. زیرا قربانی نمودن شتر که نزد مردم مظهر کینه توزی شناخته می شود به این دلیل بافضیلت تر است که ثمره حج را بهتر نمایان می کند.
در مقابل قربانی نمودن گوسفند که مظهر از بین بردن صفت طمع محسوب می شود، از آن جهت پر فضیلت تر است که با زایل نمودن این صفت (طمع)، کینه توزی از وجودمان ریشه کن می شود. با این توضیح که اگر به نعمت های مازاد بر حاجت، چشم طمع نداشته باشیم، در این صورت اطرافیان را منشأ محرومیت خود ندانسته و کینه شان را به دل نخواهیم گرفت.

رمزواره جبران قربانی با روزه
کسی که قادر به پرداخت هزینه قربانی و به جای آوردن این عمل نشده است، به ترتیبی که در مناسک حج ذکر شده، ده روز روزه می گیرد تا به رابطه روزه با قربانی پی ببرد و درک نماید که اجتناب و دوری از ایجاد آرامش زودرس (که در هنگام روزه بروز و ظهور می یابد) رذایل نفسانی را از وجودش زال نموده و جانشین قربانی می شود.