هیاتهای مذهبی آنچنان تأثیری در فضای سیاسی قبل از انقلاب داشت که رژیم ستمشاهی مجبور شده بود که یا هیاتها را تعطیل کند و یا در سخنرانی‌ها حتی از اهداف قیام سید الشهدا(ع) سخنی به میان نیاید.
ابوالفضل حاجی حیدری یکی از اعضای موسس هیاتهای موتلفه اسلامی بوده که سال‌ها بعد به حزب‌موتلفه اسلامی تغییر نام داده از اعضای فعال هیاتهای مذهبی به‌خصوص هیأت انصار الحسین تهران بوده و فعالیت‌های مؤثرسیاسی مذهبی در پیروزی انقلاب داشته و طعم زندان رژیم ستمشاهی را چشیده است.
او درباره نقش هیاتهای مذهبی در پیروزی انقلاب اسلامی میگوید: در زمان طاغوت تلاش نظام و رژیم شاهنشاهی این بود که حتی الامکان به‌خاطر فریب مردم بتواند پایگاه‌های مذهبی و اعتقادی را هم در اختیار بگیرد. بنابر این عناوین مختلف که از طریق سازمان اوقاف در اختیار شاه بود مجالسی را با این عنوان عزاداری برگزار می‌کرد و در این محافل و مراسم گویندگان خاصی را به منبر می‌فرستادند و مطالبی بیان میکردند که در جهت حفظ و حراست نظام طاغوت بود.
در مقابل نیز هیاتها و جلساتی بودند که پیرو فقه و فقاهت بودند و تلاششان این بود هم در بینش اسلامی و هم اعتقاد اسلامی جامعه فعالیت کنند و نهضت حسینی را به‌صورت صحیح و پسندیده براساس مکتب حفظ و نگهداری کنند.
حاجی حیدری درخصوص نظر مراجع و علما در زمان قبل از پیروزی انقلاب در مورد برگزاری هیاتهای مذهبی میگوید: مراجع و علما اعتقادشان بر این بود که مجالس عزاداری و سخنرانی در بیان حقیقت‌ها و مسائل اعتقادی تلاش و فعالیت کنند. این حرکت به ویژه در زمانی که حضرت امام(ره) در آن ایام که بحث مرجعیت ایشان بود و نهضت شکل گرفت و فعال شد ضرورت آن بیشتر شد، یعنی هیاتها و مجالس عزاداری که به نام امام حسین(ع) تشکیل می‌شدند و می‌توانستند اثرگذار باشند، فضای این هیاتها را بر هم بزنند.
وی درخصوص فعالیت‌های رژیم شاهنشاهی برای مقابله با هیاتهای عزاداری میگوید: از سخنوران تعهد گرفته بودند که حتی روی منبر بحثی از قیام عاشورا نکنند، زیرا می‌دیدند که این نهضت تا چه اندازه‌ای در بطن جامعه و بین مردم ریشه دوانده و آثار بسیاری این حرکت در مسائل جامعه داشته است.
همه تلاش رژیم ستمشاهی این بود که همه مراسم‌های عزاداری را نیز در اختیار خود بگیرند، بحمدالله با هدایت‌ها و ارشادات روحانیت مبارز آن روز و با هدایت‌هایی که امام(ره) می‌فرمودند اداره مجالس، نظام پیدا کرد، یعنی در بازار تهران که الان هم رسم است در عاشورا و تاسوعا و چنین مناسبت‌هایی دسته عزاداری راه می‌انداختند به‌خصوص در محیط بازار و این مراسم به عنوان عزاداری با اشعار انقلابی همراه بود که انتقال دهنده مسائل به جامعه بود که پشتیبانی صحیح از اسلام به رهبری مرجعیت شکل گیرد.
دستگاه امنیتی حتی برخی مداحان را تحت نظر داشت تا شعر‌هایی که آنها در این مراسم می‌خوانند باید براساس دستور‌العمل‌هایی که صادر میکردند باشد. امام خمینی(ره) با توجه به فشارهایی که برای مداح‌ها و سخنرانان هیاتها بود ارتباط مناسب را توسط عزیزان مختلف برقرار کردند و در آن روزها چند هیأت مختلف بود که فعال بود و با ارتباطاتی که برقرار شد تا حتی آهنگ شعر و مدیحه سرایی براساس نظر امام (ره) به افشای یک سری واقعیت‌ها و نیاز‌های اجتماعی تغییر ماهوی داد و بسیار مؤثر بود. امام (ره) را در سال 42 دستگاه‌های امنیتی و شهربانی و نیروهای نظامی و انتظامی محدودیت‌های وافری را به‌وجود آورده بودند تا وسیله نقلیه‌ای به تهران نیاید تا امام(ره) دستگیر و به تهران منتقل شود.
حاجی حیدری درخصوص خاطره‌ای از آن روزها میگوید ایام محرم بود و این هیاتها فعال بودند، فردی به نام حاج علی تشکری که از برادران مبارز و فعال در کارهای تدارکاتی بود و بعد از دستگیری امام(ره)، در نیمه‌های شب به دلیل اینکه جاده‌های فرعی را خوب بلد بود، خودش را به تهران رساند و صبح هیت انصارالحسین در بازار تشکیل شده بود و بسیاری از مبارزین مذهبی حضور داشتند که دستگیری امام(ره) را خبر داد، همین هیأت پایگاهی بود که نمونه آن هم در تهران زیاد بود و از همانجا حرکت‌ها شروع شد.
وی درباره هیاتهای مذهبی که نقش پر رنگ تری داشتند گفت: اگر بخواهیم از هیاتهای مذهبی بگوییم که کار سیاسی میکردند هیاتهای مختلفی حضور داشتند و از همه فعال‌تر هیاتهای موتلفه اسلامی بود، اگر هیاتهای معمولی را بگوییم مانند هیأت انصار الحسین (ع) و فاطمیه و هیأت قنات آبادی‌ها که برای حاج اکبر ناظم بود. هیاتهای که در خدمت مرجعیت بودند و تلاش میکردند و ارتباط مستقیم داشتند و مسائل را از مراجع به مردم منتقل میکردند هیاتهای موتلفه اسلامی بود. هیاتهای موتلفه امروز نیز در همین جهت در خدمت امامت و ولایت قدم بر می‌دارند و خدمت می‌کنند.
عضو هیأت موسس هیاتهای موتلفه اسلامی درخصوص نقش این هیاتها و ارتباطشان با امام(ره) میگوید: هیاتهای موتلفه اسلامی متشکل از سه گروه بودند، اینها بعد از مرجعیت امام(ره) در خدمت ایشانبودند، در زمینه مرجعیت حضرت امام تلاش فراوانی داشتند و نظرات امام(ره) در مسائل اجتماعی را به مردم منتقل کرده و اعلامیه‌های امام را توزیع و چاپ میکردند. موتلفه‌ای‌ها در سطوح مختلف جامعه بودند و به همین دلیل امکانات و حوادث مختلف اجتماعی را بدون هدر رفتن زمان به امام(ره) انتقال می‌دادند.
نکاتی را که امام(ره) می‌خواست به جامعه برساند را نیز موتلفه اسلامی تلاش بسیاری انجام می‌داد. در زمینه مصوبه کاپیتولاسیون که تلاش رژیم شاهنشاهی این بود که در پوشش زیادی این مصوبه را در مجلس آن روز تصویب کردند اما وقتی موتلفه از این مصوبه خبر دار شد شبانه آن را به قم انتقال داد و قم که تحت فشار و پوشش امنیتی بود این اعلامیه را شبانه بهقم برند و وقتی به حضرت امام(ره) دادند همین هیاتهای موتلفه بردند و حتی با وجود فشارهایی که بود اعلامیه امام را چاپ کردند و در یک شب در سراسر تهران و کشور توزیع کردند.
وی نقش هیاتهای مذهبی را ویژه دانست و گفت: هیاتهای مذهبی پر تلاش در رابطه با وظایفی که مرجعیت و امام تعین میکردند تلاش میکردند و طبیعی است که در پیروزی انقلاب و پایداری نظرات مرجعیت در جامعه نقش داشتند.
محمد‌رضا اعتمادیان یکی از فعالان مذهبی در سال 42 تا به امروز بوده که عضو شورای مرکزی حزب‌موتلفه اسلامی نیز می‌باشد، وی در بسیاری از هیاتهای مذهبی حضور داشته و عضو هیأت امنای مهدیه تهران نیز می‌باشد.
اعتمادیان نیز درخصوص نقش هیاتهای مذهبی در پیروزی انقلاب اسلامی میگوید: هیاتهای مذهبی در ایران در زمان رژیم ستمشاهی خوشبختانه در رأس آن علما و امام(ره) بودند و نقش مؤثری داشتند زیرا مسئولین هیاتها با امام (ره) آشنایی پیدا کرده بودند و امام(ره) را رهبر خودشان قرار داده بودند .
امروز نیز هیاتهای مذهبی خوشبختانه همان روش را ادامه می‌دهند و میبینیم که کسانی که در هیاتهای مذهبی رفت‌وآمد دارند با کسانی که ارتباطی ندارند فرق دارند.
کسانی که با مجالس مذهبی ارتباط دارند خوب و بد را از هم تشخیص می‌دهند و اگر سؤالی پیش می‌آید مطرح می‌کنند و جواب می‌گیرند. هنوز جمعیت مخلص و انقلابی که طرفدار ولایت هستند در هیاتهای مذهبی حضور دارند و باید این هیاتهای مذهبی را قدر دانست زیرا نقش ویژه‌ای در پیروزی انقلاب داشتند.
وی نیز درخصوص هیاتهای مذهبی که در زمان انقلاب شاخص بودند میگوید: هیاتهای مهمی که نقش ویژه‌ای در پیروزی انقلاب داشتند همان هیاتهای موتلفه اسلامی بودند، اما ما در هیأت یزدی‌های مقیم تهران که بدون نام فعالیت می‌کردیم جلسات بسیاری داشتیم و آیت‌الله یزدی آن را اداره میکردند و این هیأت در صبح جمعه برگزار می‌شد.
زمانی یزدی‌های مقیم مرکز خواستند از عالمی استفاده کنند که شهید مطهری را انتخاب کردیم، و هر ماه جلسه‌ای برگزار می‌شد و بسیار خود جوش بود، آیت‌الله مطهری کتاب حجابی که نوشته بودند در آن جلسه بحث میکردند و در زمانی که منافقین فعال شده بودن و روزی ایشان به منبر رفتند. در آن زمان منافقین شعارشان این بود که به نام خدا و به نام خلق قهرمان ایران.
آیت‌الله مطهری در بالای منبر فرمودند آغاز هر کاری به نام خداوند متعال توحید است، به نام غیر خدا شرک و کفر است و جلسه خیلی داغ شد و این موضوع را توضیح دادند که اگر کار برای غیر خدا باشد شرک است.
وی معتقد است مجالس مذهبی اثر گذاری بسیاری را در بین مردم داشتند. مردم راهنمایی می‌شدند و حتی با ضرورت تشکیل حکومت اسلامی آشنا شده و توسط علما هدایت می‌شدند زیرا با مردم ارتباط مستقیم برقرار می‌شد.
