اندیشه

نگاهی بر شخصیت‌شناسی و شیوه تحقیقی ادوارد براون

محمد اکبرزاده
‏ادوارد گرانویل براون، ایران‌شناس انگلیسی، در هفتم فوریه ۱۸۶۲ در گلاسترشایر (1) به دنیا آمد. ‏ مسأله‌ای که برای نخستین بار افکار براون را متوجّه دنیای شرق کرد، ‏جنگ‌های روس و عثمانی در سال‌های ۱۸۷۷ بود. او بعد از مسائل جنگ روس و عثمانی، به شرق ‏‌شناسی علاقه می‌یابد. براون به یادگیری زبان‌های عربی، فارسی و ترکی روی آورده، پس از أخذ ‏درجه لیسانسِ علوم طبیعی، در سال ۱۸۸۴ نیز به گرفتن لیسانس زبان‌های شرقی موفّق می‌شود. او طی اقامت در ‏لندن، یعنی تا سال ۱۸۸۷، بر اثر آشنایی با برخی ایرانیان مقیم لندن، از جمله میرزا ملکم خان و سید ‏جمال الدین اسدآبادی، علاقه‌اش به ایران فراوان، و این أمر باعث می‌شود تا به کشور ایران ‏مسافرتی داشته باشد.
به اقرار بسیاری از مورخان و اندیشمندان، ادوارد گرانویل براون (2) از برجسته‌ترین و پرکار‌ترین ‏کسانی است که در زمینه ایران‌شناسی، تاریخ ادبیات ایران و تاریخ بابیت و بهائیت آثار درخور توجهی ‏از خود به جای گذارده است و یکی از متخصصان فرقه بابیت و بهائیت به شمار می‌آید. وی در جریان مشروطه خواهی در ایران به حمایت از مشروطه خواهان برخاست و از آن‌ها ‏حمایت کرده و در این زمینه به نوشتن کتابی در زمینه روزنامه نگاری و شعر در عصر مشروطه ‏پرداخت. او سفرهای متعددی به کشورهای شرقی، از جمله مصر، تونس، قبرس، ترکیه و ایران داشت ‏و در این سفر‌ها با برخی رهبران مذهبی بابیت و بهائیت، از جمله میرزا یحیی (صبح ازل) شاگرد و ‏جانشین علی محمد باب، حسینعلی بهاء (رهبر فرقه بهائیت) و تعدادی از شاگردان و بزرگان فرقه ‏بابیت و بهائیت دیدار داشت که باعث شد متون مهمی از عقاید باطلی از ایندو فرقه را که پیروان آن ‏قصد نابودی آن‌ها را داشتند بازنویسی نموده و چهره استعماری ایندو فرقه ظاله را نمایان نماید. ‏
شیوه تحقیقی ادوارد براون
ادوارد براون، بر خلاف بسیاری از خاور‌شناسان غربی در بسیاری از نظریات خویش نسبت به قرآن، ‏اسلام و شخصیت پیامبر اکرم، نگاه منصفانه‌ایی دارد. شیوه و روش وی - برخلاف بسیاری از ‏خاور‌شناسان غربی که نگاه تاریخیگری به فرقه‌ها و مذاهب اسلامی داشتند- نگاهی سفرنامه‌ای، نقلی ‏و وقایع نگارانه است و در بیان افکار و اعتقادات فرقه‌های بابیت و بهائیت، توصیفی و نقلی می‌نگرد. ‏برخلاف خاورشناسانی همچون دارمست‌تر، فان فلوتن و مارگلی یوت که در بیان نهضت و قیام محمد ‏احمد سودانی، مختار ثقفی، کیسانیه و دیگر جریانهای مهدویت به جنبه تاریخیگری و بسترهای ‏تاریخی موضوع می‌پردازند، به نقل دیدار‌ها و گفت وگوهای شخصی با بابیان و بهائیان می‌پردازد و از ‏قضاوتهای موافق یا مخالف، تا حد زیادی پرهیز می‌کند. به همین سبب، انسان در زمینه آشنایی با ‏این فرقه‌ها، از سخنان او اطلاعات خوبی می‌تواند کسب کند. ‏
پاورقی‌ها در دفتر نشریه موجود می‌باشد. ‏


https://shoma-weekly.ir/1fMzr3