در کشورهای مختلف دنیا از روشهای متنوعی برای تعیین تعرفه و میزان مصرف برق استفاده میشود، در ایران نیز بهدلیل تنوع بسیار زیاد آب و هوایی و با توجه به اقلیم مناطق مختلف در ماههایی از سال، تعرفه خاصی مدنظر قرار میگیرد که در آن اصل رفاه و توان پرداخت هزینه آن توسط مشترکان در نظر گرفته شده است. شرایط اقلیمی، مشکلات سیاسی و امنیتی، متوسط درآمد، سرانه تولید ناخالص داخلی و برابری قدرت خرید، نوع فعالیت اقتصادی، فرهنگ و شرایط اجتماعی و... را میتوان از جمله شاخصهای متوسط مصرف برق در جهان دانست؛ فاکتورهایی که موجب شده تا مقایسه کشورها به لحاظ میزان مصرف با چالش مواجه شود. در این خصوص، میتوان به اظهارات مطرحشده از سوی برخی مسئولان مبنی بر اینکه ایران نسبتبه متوسط کشورهای جهان، منطقه و ترکیه مصرف سرانه برق بیشتری دارد، اشاره کرد؛ اظهارنظری که چندان مورد تایید کارشناسان این حوزه نیست. به گفته کارشناسان برق، آیا متوسط مصرف برق در جهان را میتوان مبنای مقایسه قرار داد و آیا به واقع متوسط مصرف برق در ایران نسبتبه منطقه «خاورمیانه» بیشتر است؟
آیا میتوان مصرف سرانه برق در ایران را که نسبتبه ترکیه بیشتر است بهعنوان شاخص صحیحی برای توجیه غلطبودن مصرف بالای برق در ایران دانست. در این خصوص میتوان این نکته را مدنظر قرار داد که مصرف سرانه برق زمانی بین کشورهای مختلف قابل مقایسه است که تقریبا تمام شرایط اقلیمی کشورها مشابه باشد.
از سوی دیگر، نوع فعالیتهای اقتصادی کشورها «تولید، تجارت و خدمات» همگن باشند و همچنین تولید ناخالص داخلی و قدرت خرید مردم نسبتا نزدیک به هم بوده و یارانه پرداختی دولتهای مذکور به مردم، تولید و... در نظر گرفته شود. با این شرایط میتوان گفت برای مقایسه کشورها به لحاظ میزان مصرف برق باید شاخصهای مختلف را مدنظر قرار داد.
همچنین براساس گزارش منتشر شده از سوی مرکز پژوهشهای مجلس کشورهای ایسلند، لیختناشتاین، نروژ، کویت، فنلاند، امارات متحده عربی، کانادا، سوئد، لوکزامبورگ و ایالات متحده آمریکا در میان 184 کشور مورد ارزیابی قرار گرفته، بیشترین سرانه مصرف برق را به خود اختصاص دادهاند. نوار غزه، چاد، هائیتی، بروندی، سیرالئون، روآندا، سومالی، آفریقای مرکزی، مالی و گینه بیسائو نیز با توجه به شرایط اقلیمی، سیاسی و منطقهای کمترین متوسط مصرف برق را ثبت کردهاند.
سرانه مصرف برق خانگی
از سوی دیگر، گزارش منتشرشده در خصوص سرانه مصرف برق خانگی در سال 2012 نیز بیانگر آن است که از میان 93 کشوری که مورد ارزیابی قرار گرفتهاند ایران رتبه 43 را در میان کشورهای منطقه و جهان کسب کرده است.
درباره سرانه مصرف برق خانگی نیز شرایط اقلیمی باید یکی از ملاکهای اصلی برای مقایسه در نظر گرفته شود. در این خصوص میتوان به مقایسه سرانه مصرف برق خانگی ایران با کشور ترکیه اشاره کرد؛ مقایسهای که کارشناسان این حوزه معتقدند چندان قابل اعتماد نیست.
تلفات شبکه برق ایران و کشورهای جهان
از سوی دیگر در این گزارش به تلفات شبکه برق ایران و کشورهای جهان در سال 2011 نیز اشاره شده است.
آماری که بیانگر آن است که تلفات ایران در این شاخص نسبتبه جهان 5/ 2 برابر است. براساس دادههای ذکرشده در این گزارش مجموع تلفات در شبکه تولید «مصرف داخلی نیروگاهها» انتقال و توزیع در سال 2011 از مقدار منطقی و قابل توجیه از نظر فنی بسیار فراتر است در حالی که متوسط این شاخص در جهان 50/ 8 درصد و در کشورهای OECD و غیر OECD به ترتیب به طور متوسط 40/ 6 درصد و 60/ 10 درصد و در خاورمیانه 40/ 12 درصد است. این شاخص در ایران برابر با 97/ 21 درصد بوده است.
