قال الصّادقُ علیهالسلام:
«کُلُّ ذِی صناعَهٍ مُضطَرٌّ إلى ثلاثِ خِلالٍ یَجتَلِبُ بِها المَکسَـبَ و هُو: أنْ یکونَ حاذِقا بِعَمَلِهِ، مُؤَدِّیا للأمانَهِ فیهِ ، مُستَمِیلاً لِمَنِ استَعمَلَهُ.» (تحفالعقول : 322)
حضرت میفرمایند هر صنعتگر و کارگر و کارمندی ناگزیر از داشتن سه خصلت و سه شرط است.
1- شایستهسالاری
اول: حَاذِقاً بِعَمَلِهِ؛ شرط نخست این است که حاذق باشد یعنی در کار خودش تخصص داشته باشد. در واقع این شرط به موضوع شایستهسالاری که در جامعه امروز ما بسیار مبتلابه است اشاره دارد.
2- امانتداری و تعهد
دوم: مُؤَدِّیاً لِلْأَمَانَهِ فیه؛ امانت را درست حفظ کند. اگر در کارگاه یا اداره یا هر مسئولیتی که هست اموالی در دست اوست امانتدار باشد. از مال بیتالمال مانند اموال خودش و بلکه بیشتر محافظت کند. مهمتر از محافظت اموال بیتالمال، محافظت و دقت و امانتداری در کار و مسئولیت محوّله است. به عبارت دیگر تعهد داشته باشد. شهید چمران جمله زیبایی دارد: «شهید چمران میگوید تعهد از تخصص مهمتر است، قبول دارم؛ اما میگویم کسی که کاری را قبول میکند؛ در حالی که تخصص ندارد بی تقواست!»
3- نشاط و رغبت
سوم: مُسْتَمِیلًا لِمَنِ اسْتَعْمَلَهُ؛ یعنی با نشاط کار کند. نسبت به آن کاری که به او سپردهاند میل داشته باشد. نگوید این کار در شأن من نیست، این شغل را دوست ندارم، بلکه با رغبت کار خودش را انجام بدهد. با زور و بخشنامه نمیشود میل و رغبت ایجاد کرد.
پس هر مسئول یا کارمند و کارگری اگر میخواهد مد نظر امام صادق(ع) باشد باید سه شرط تخصص، تعهد و نشاط و انگیزه را با هم داشته باشد.