کاپیتولاسیون در روابط بین الملل عبارت است از معاهده هایی که به موجب آن، کشوری خارجی در مملکتی دیگر، از بعضی حقوق و امتیازها برای اتباع خود برخوردار می شوند که از آن جمله، حق قضاوت کنسولی و اجرای مجازات است.

حق قضاوت کنسولی یعنی اینکه قوانین دولت خارجی از سوی کنسول آن کشور، در محل اجرا می شود. کاپیتولاسیون از نظر حقوقی هم قراردادهایی است که کشورهای زورمند و استعمارگر به ویژه در قرن نوزدهم بر دولت های ضعیف تحمیل می کردند. بر پایه آن قراردادها، اتباع دولت های استعماری پس از ورود به کشور ضعیف، تحت حاکمیت محکمه های دولت متبوع خودشان باقی می ماندند و دادگاه های کشور ضعیف، حق محاکمه آنها را نداشتند.

بنابراین با استفاده از کاپیتولاسیون، کشوری که از نظر سیاسی، نظامی و اقتصادی برتری داشت، به راحتی می توانست خود را از قید و بندهای قوانین جزایی و مدنی کشور ضعیف تر خارج کند و با این عمل، به تحقیر ملت ها و دولت های ناتوان بپردازد و دستگاه و تشکیلات قضائی و دادگاهی آنها را بی اعتبار نشان دهد.

بادقت در آیه 41 سوره مبارکه نساء می فرماید «هیچ گاه خداوند راهی برای پیروی و تسلط کافران بر مسلمانان قرار نداده است.» که به آیه «نفی سبیل» نیز معروف است، سلطه غیرمسلمان بر مسلمان ممنوع شده است و همه علمای اسلام معتقدند دین مقدس اسلام، هرگز پذیرای هیچ گونه از سلطه استعمار خارجی بر مسلمان ها، اعم از سلطه نظامی اقتصادی، امنیتی و فرهنگی نیست، اسلام، دین عزت و افتخار است و ذلت را نمی پذیرد وخداوند، انسان های مؤمن را افراد بزرگ و بزرگوار می داند. و از اینکه فرموده «سست نشوید و حزن و اندوه به دل راه ندهید ، شما برترید اگر مؤمن باشید.» پس معلوم می شود اسلام، دین بزرگی و عزتمندی است و مسلمانان باید عزیز و با عزت باشند و ارزش خویش را با میدان دادن به خواهش های نفسانی و قرار گرفتن زیر سیطره کافران از دست ندهند. بنابراین، دادن هر نوع امتیاز سیاسی، اقتصادی، نظامی، قضائی و اجتماعی به غیرمسلمانان که به سیادت اسلام و مسلمانان ضربه بزند، بی ارزش و بی اعتبار خواهد بود. ازاین رو، کاپیتولاسیون، خلاف اسلام و قرآن است و بر هر مسلمانی واجب است به این نوع چراغ سبزنشان دادن به دشمنان، اعتراض کند.

با استناد به این مقولات قرآنی روشن است که ریشه ی کاپیتولاسیون آمریکایی در فرهنگ برتری طلبی دولتمردان این کشور قرار داشته و ویژگیِ مداخله گری آمریکا در طول تاریخ فقط مخصوص به ایران نبوده بلکه کشورهای دیگر مخصوصا کشورهای حاضر در آسیا نیز طعم تلخ مداخله را چشیده اند وهر کشوری برای به دست آوردن استقلال، بهای سنگینی پرداخته و قانونی که استقلال را سخت مورد حمله قرار میدهد همین کاپیتولاسیون است.

بنابراین از شرح وقایع کاپیتولاسیون پیدا است که استکبار جهانی همیشه درصدد فرصتی هست که بتواند با پیدا کردن راه های نفوذ، فرهنگ و سیاست کشورها را تحت تاثیر افکار و آمال خود قرار دهد لذا از وظایف دولتمردان و سیاستمداران دستگاه دیپلماسی این است که در طول مسیر پیشرفت کشور مراقب چنین آسیب ها و خطراتی باشند.

نظر به اینکه این نظام اسلامی از نعمت با برکت ولایت فقیه برخوردار می باشد و با وجود این نعمت و رهبری داهیانه مقام عظمای ولایت در شرایط کنونی امکان تجدید موضوعاتی از این دست بعید می باشد اما با این وجود علیرغم این موضوعات، مسئولان و دست اندرکاران دولتی نبایستی در رابطه با قانون های استعماری طوری عمل کنند که رهبری نظام ناچار به اقدام عملی شوند. بنابراین می طلبد مدیران و مسئولان اجرایی کشور در قبال فریب دشمنان جمهوری اسلامی ایران همانند همیشه با تبعیت از منویات مقام عظمای ولایت آگاهی و بیداری خود را حفظ کنند.

*دبیر حزب موتلفه اسلامی آذربایجان شرقی