سبحان برجی- ماه شعبان، ماه انتشار خیرات الهی است. ماه بازگشت به سوی خداست، ماه امید به رحمت پروردگار است، همان‌طور که در مناجات شعبانیه می‌خوانیم: «إِلَهِی جُودُکَ بَسَطَ أَمَلِی وَ عَفْوُکَ أَفْضَلُ مِنْ عَمَلِی» (خدایا جود و بخششت آرزویم را گستاخ کرد و گذشت تو برتر است از عمل من) در حدیثی مفصل از مولای متقیان علی (علیه السلام) به علت نامگذاری این ماه به شعبان اشاره شده است که فرازی از آن را بیان می‌کنیم. حضرت می‌فرمایند: پروردگار ماه شعبان را بدین دلیل شعبان نامیده است که خیرات در آن منتشر می‌گردد و پروردگار شما در این ماه درهای حسنات خویش را می‌گشاید و قصرها و خیرات آنها را برای شما جلوه می‌دهد تا با قیمت ارزان وکارهای آسان آنها را خریداری کنید. در مقابل ابلیس ملعون نیز انواع شرها و بلاهای خود را بر شما جلوه می‌دهد. از همین‌رو است که شما پیوسته در گمراهی و طغیان می‌کوشید و به شبهه‌های ابلیس تمسک می‌کنید و از شعبه‌های خیرات که درهایشان بر شما گشوده شده است رو می‌گردانید. این غزه ماه شعبان است و شعبه‌های نیکی‌های آن نماز و روزه، زکات، امر به معروف و نهی از منکر، نیکی به پدر و مادر و خویشان و همسایگان، اصلاح ذات البین و صدقه برای فقرا و مساکین است.1
ماه شعبان را ماه رسول خدا می‌نامند و دلیل این ادعا حدیثی به نقل از علامه مجلسی (رحمت الله علیه) از رسول خدا (صلی‌الله علیه و آله و سلم) است. حضرت می‌فرمایند: شعبان ماه شریف و ماه من است و عاملان عرش الهی آن را تعظیم و حق حرمت آن را می‌شناسند و در این ماه زیاد شد در روزی برای رمضان و زینت کنند بهشت‌ها را و آن را شعبان نامیدند برای آن که متشعب و بسیار گردد و روزی مؤمنان و حسنه در آن مضاعف و به هفتاد برابر و سیئه آمرزیده و اعمال خیر در آن مقبول و خداوند جبار نظر فرماید به روزه‌داران و عبادت کنندگان.2
حضرت امام خمینی (رحمه الله علیه) به این ایام و مناجات شعبانیه توجهی خاص داشتند که به گوشه‌ای از سخنان این سالک طریق حق می‌پردازیم، این مناجات حضرت امیر(علیه السلام) و فرزند آن حضرت است. همه ائمه طاهرین (علیهم السلام) با آن خدا را می‌خوانده‌اند... این مناجات در حقیقت مقدمه‌ای جهت تنبه و آمادگی انسان برای پذیرش وظایف ماه مبارک رمضان می‌باشد و شاید برای این باشد که به انسان آگاه و ملتفت انگیزه روزه و ثمره پر ارج آن را تذکر دهد. ائمه طاهرین (علیهم السلام) بسیاری از مسائل را با لسان ادعیه بیان فرموده‌اند. لسان ادعیه با لسانهای دیگری که آن بزرگواران داشتند و احکام را بیان می‌فرمودند خیلی فرق دارد. اکثر مسائل روحانی – ماوراء طبیعت، مسائل دقیق الهی و آنچه را مربوط به معرفه‌الله است با لسان ادعیه بیان فرموده‌اند ولی ما ادعیه را تا آخر می‌خوانیم و به این معانی توجه نداریم.
این جمله هَبْ لی کَمْالَ الإنقِـطاعِ إلَیْکَ؛ شاید بیانگر این معنا باشدکه مردان آگاه الهی باید پیش از فرارسیدن ماه مبارک رمضان خود را برای صومی که در حقیقت انقطاع و اجتناب از لذات دنیاست آماده کنند، البته کمال انقطاع به این سادگی حاصل نمی‌شود و احتیاج فوق‌العاده به تمرین، زحمت، ریاضت، استقامت و ممارست دارد.3
حضرت امام خمینی(ره) معتقد بودند تمام این مسائلی که عرفا در کتابهای طولانی خودشان آورده یا خودشان می‌گویند در چند کلمه مناجات شعبانیه موجود می‌باشد.
مقام معظم رهبری حضرت امام خامنه‌ای می‌فرمایند: از حضرت امام(ره) پرسیدم با کدام یک از ادعیه بیشتر انس دارید؟ ایشان فرمودند: دعای کمیل و مناجات شعبانیه اتفاقاً هر دو دعا هم برای ماه شعبان است. اصلاً دعای کمیل ورود اصلی‌اش برای نیمه شعبان است، مناجات شعبانیه هم که از ائمه معصومین نقل شده است متعلق به ماه شعبان است و لحن این دو دعا به هم نزدیک است و هر دو عاشقانه است. در مناجات شعبانیه می‌فرمایند: « إن أدخلتنی النار أعلمت أهلها أنی أحبک؛ جهنم هم که من را ببری فریاد می‌کشم و تو را دوست دارم و در دعای کمیل می‌فرمایند: « لان ترکتنی ناطقا لامنجن الیک بین اهلها حنجج الاملین ولاصرخن الیک صراخ المستصرخین ولابکین بکاء الناقدین؛ اگر به من در جهنم اجازه بدهی و نطق را از من نگیری فریاد می‌کشم، فریاد امیدواران، فریاد دلدادگان و فریاد دلباختگان را.4
خدایا بنده گنه‌کارت به جز رحمت واسعه تو به چیزی امید ندارد و از غضب تو به تو پناه می‌آورد (اعوذوبک من غضبک) خدایا رشد معنوی را عطا بفرما تا بتوانیم به اندازه ظرفیت وجودی خود از این ماه استفاده کنیم و با صفای باطنی وارد ماه رمضان شویم.
پی نوشت:
1- تفسیر المنسوب الی الامام العسگری، صفحه 637
2-کیهان فرهنگی – دی و بهمن 84 شماره 231 و 232 صفحه 58 تا 61
3-کتاب جواد اکبر حضرت امام خمینی
(رحمه الله علیه)
بیانات رهبر انقلاب حضرت امام خامنه‌ای 13/7/83 در دیدار کارکنان وزارت اطلاعات
