اندیشه

فیلا دلفی، سوژه‌ای خوب با ساختاری ضعیف

محمد دیندار
مشخصات فیلم:
کارگردان: سید مجتبی اسدی پور و اسماعیل رحیم زاده
فیلمنامه نویس: اسماعیل رحیم‌زاده
تهیه کننده: عزت اله جامعی، مرکزگسترش سینمای مستند و تجربی
بازیگران: محمد رضا جامعی، هدا آهنگر، علی اوسیوند، چنگیز وثوقی، فخرالدین صدیق شریف، احمد نجفی
خلاصه داستان: در 22 دسامبر سال 2008 میلادی چند فرد فلسطینی تصمیم می گیرند  مقداری آذوقه و وسایل پزشکی به نوار غزه برسانند که به دلیل محاصره کامل نوار غزه توسط اسرائیل و بسته بودن گذرگاه رفح، از طریق تونل زیر زمینی اقدام به این کار کرده، اما در طول مسیر با حوادث سختی روبرو می شوند...
 مشکل فیلمنامه و کارگردانی در فیلم "فیلا دلفی"باعث شده تا یک موضوع خوب به کلی تلف شده و به همین خاطر نیز شاید تا مدت ها کسی به سراغ آن نرود.
حکایت عجیبی است که در جشنواره امسال و البته در سال های اخیر بسیاری از موضوعات ارزشی که توسط دستگاه های دولتی تبدیل به فیلم شده اند، چنان سهل انگارانه و خام دستانه شکل گرفته اند که در ارتباط با تماشاگران عام که مخاطبین اصلی سینما می باشند، هیچ توفیقی را به دست نیاورده و با شکست سنگین در گیشه مواجه می شوند. در این میان نیز "فیلادلفی" از این قاعده مستثنی نیست و فیلمی است که بی شک در گیشه توفیقی را به دست نخواهد آورد و حتی در نمایش تلویزیونی نیز با رغبت از سوی بینندگان تماشا نخواهد شد.
پرداختن به موضوع کمک رسانی به مردم غزه از طریق یک تونل مخفی و بردن داستان و فضا به این تونل زیر زمینی، نیازمند فیلمنامه ای محکم و با داستانک ها ی فرعی و گره افکنی های متعدد است تا تماشاگر با رغبت و هیجان به تماشای چنین فیلمی که اکثر صحنه های آن در تونل می گذرد، بنشیند. اما عدم وجود چنین پیرنگ ها و گره های داستانی، باعث شده تا فیلم به یک نواختی و ملال گرفتار آمده و شخصیت های فیلم نیز به علت عدم معرفی درست به تماشاگر و یا همان عدم شخصیت پردازی نتوانند با مخاطبان ارتباط برقرار نموده و آنها را تحت تأثیر قرار دهند.
 دیالوگ های طولانی شخصیت های فیلم در تونل و انگیزه های نه چندان حساس آنها برای رسیدن به غزه، باعث می شود تا تماشاگر در لحظاتی از فیلم با خود فکر کند:" خب! اگر مثلأ شخصیت دختر فیلم نتواند لباس عروسی خواهرش را به موقع به او برساند ، چه اتفاق مصیبت بار بزرگی رخ  خواهد داد"  بر همین اساس نیز بار دراماتیک فیلم به علت عدم گره افکنی های قوی و عدم توفیق درایجاد تعلیق برای تماشاگر، دچار افت فراوانی می شود. حتی به تصویر کشیدن مردی مسیحی که قصد دارد چند کارتن دارو را به غزه برساند، به دلیل عدم داستان پردازی درست و نشان ندادن صحنه های غزه و بحرانی که بیماران به آن گرفتارند، باعث می گردد تا باز هم تماشاگر نیاز رساندن این چند کارتن دارو به بیماران را چندان که باید حس نکرده و هیجان لازم را برای دنبال کردن سرنوشت این مرد در خود احساس نکند. جا داشت تا در این زمینه نویسنده و فیلمساز حداقل، یک سوم از ماجرا را به بیرون از تونل اختصاص می داد  و با طراحی داستانک ها ی فرعی و به تصویر کشیدن افرادی که چشم به راه این افراد هستند و بیرون از تونل و در غزه در شرایطی بحرانی به سر می برند، بر تعلیق و اوج و فرود فیلم افزوده و آن را از این رخوت نجات می دادند.
از طرف دیگر ضعف کارگردانی و همچنین ضعف جلوه های ویژه باعث شده تا صحنه های تونل، به صحنه هایی به شدت یکنواخت تبدیل شده که تماشاگر را بی حوصله تر می سازد. جاری شدن فاضلاب در تونل یا حمله موش ها یا فروریختن بخشی از سقف تونل چنان بی رمق و پیش پا افتاده اجرا شده  که  به شدت در ذوق مخاطب می زنند. ساخت فیلم "فیلادلفی" آن هم با این کیفیت نازل، یک نکته را در ذهن متبادر می سازد و آن این است که تهیه کنندگان دولتی فیلم تنها می خواسته اند بگویند: ما در تولیدات  امسال خودمان، کاری هم راجع به غزه ساختیم!
در حالی که امروز همانطور که سیاستمداران کشورهای مختلف و جریان های گوناگون سیاسی جهان در خصوص مسائل مختلف از جمله جهان اسلام، غزه، فلسطین و...نظر و موضع دارند؛ جریان های فکری و فرهنگی و سینمایی جهان نیز در این باره از طریق ساخت آثار مختلف به نوعی موضع گیری می پردازند تا افکار عمومی دنیا را همراه با نظر و موضع خود سازند. در این میان پرواضح است در این رویارویی و موضع گیری های فرهنگی و هنری در باره موضوعات مختلف، آن کس در ارتباط با مخاطبان و تأثیرگذاری بر افکار عمومی جهان، بخصوص آن بخش از مردم که شناخت کافی از جهان اسلام ندارند، موفق خواهد بودکه آثار تولیدی اش، از یک قصه پردازی درست و ساختار محکم برخوردار باشد. بطوری که چه بسا یک حرف خوب بواسطه ی بیان بد به دل مخاطب ننشسته و یک حرف غیر منطقی بواسطه یک ظرف سینمایی قوی باعث فریب افکار عمومی گردد. در این شرایط باید دستگاه ها و هنرمندان سینمایی ما نیز در پرداختن به موضوعات مختلف بخصوص موضوعاتی که به جهان اسلام می پردازند، حرف های خوب خود را به بهترین شکل و با قوی ترین ساختار سینمایی بیان نمایند تا در ارتباط با مردم جهان به توفیق و تأثیرگذاری لازم نائل گردند.
در دنیای هنر و سینما جمله ی مهمی وجود دارد که عمل به آن ضامن توفیق یک اثر می تواند باشد؛ آن حرف این است: اول خوب حرف زدن را یاد بگیریم و بعد حرف خوب زدن را.

 

https://shoma-weekly.ir/kAHP8Q