زنان

فناسازی نمادین زنان به سبک غرب

با حاکمیت فضای به نسبت باز سیاسی فرصت بیشتری در اختیار شرکت‌های تبلیغاتی قرار گرفت و موج تازه‌ای در عرصه تبلیغات آغاز شد که در آن زنان اغلب در نقش مادری و همسری و برای تبلیغ کالاهای مصرفی درون خانه ظاهر شدند.

تبلیغات اصلی انکارناپذیر در بهدست آوردن نبض بازار در نظام اقتصادی و بازاریابی کشورهای گوناگون دنیا است زیرا تبلیغات بهترین وسیله برای معرفی محصولات مختلف و نشان دادن مزایا و کارکردهای متفاوت یک کالا به حساب میآید تا مخاطبین بتوانند با مقایسه کالاها در کیفیت و قیمت نسبت به خرید آن اقدام کنند بنابراین تبلیغات بر ذائقه سازی و تأثیر بر خرید مردم از اهمیت فوقالعادهای برخوردار است اما اینکه این تبلیغات از طریق چه رسانهای و یا مرد و زن در این تبلیغ چه جایگاهی باید داشته باشند و چه کسی اساساً باید به تخلفات در این زمینه رسیدگی کند، موضوعی است که در کشور ما به دلیل پارهای از اعتقادات راسخ مذهبی باید بیش از سایر کشورها مدنظر قرار گیرد. چهبسا جهان غرب در دنیای تبلیغاتی خود شأنیت زن را در حد یک وسیله برای فروش بیشتر کالاها تنزل داده است و در ایران نیز در سالهای پیش از پیروزی انقلاب اسلامی عمدهترین نوع استفاده از زنان در تبلیغات، استفاده ابزاری از تصاویر زنان در همه رسانهها برای فروش بیشتر کالا یا خدمات معرفی شده بوده است و این سبک تبلیغ متکی بر سبک تزریق شده از سوی غرب بود.

 اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی و به دنبال تصویب قانون جدید برای فعالیتهای تبلیغاتی استفاده ابزاری از زنان در تبلیغات ممنوع شد این قوانین مربوط به تأسیس و نظارت بر نحوه کار و فعالیتهای کانونهای آگهی تبلیغاتی، مصوب در سال ۱۳۵۸ بود که اصلاحات لازم بر آن در سال ۱۳۷۹ بر این قانون اعمال شد.

با این همه به دلیل مبهم بودن و قابل تفسیر به رأی بودن مفهوم «استفاده ابزاری از زنان در قانون مذکور» به تدریج استفاده از زنان در تبلیغات بار دیگر رایج شد. مهمترین بخش تحول به استفاده زنان در تبلیغات را میتوان به سالهای پس از ۱۳۷۶ نسبت داد.

با حاکمیت فضای به نسبت باز سیاسی فرصت بیشتری در اختیار شرکتهای تبلیغاتی قرار گرفت و موج تازهای در عرصه تبلیغات آغاز شد که در آن زنان اغلب در نقش مادری و همسری و برای تبلیغ کالاهای مصرفی درون خانه ظاهر شدند.

این تبلیغات ابتدا در نشریات خانوادگی و پس از آن در تبلیغات تلویزیونی و رادیویی بازتاب یافت تا جایی که برای تبلیغ کالایی غیرایرانی، از تصویر یکی از مجریان زن تلویزیون در حالتهای مختلف بر بیلبوردهای شهر تهران استارت این نوع تبلیغات زده شد و این جریان همچنان نیز ادامه دارد اما سؤالی که در این بین مطرح میشود این است که اگر تبلیغاتی خلاف قانون منتشر شد چه نهادی مسئول به رسیدگی به این تخلف است؟ بر طبق قانون یکی از مأموریتهای اصلی دفتر تبلیغات و اطلاع رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، نظارت بر آگهیها و انطباق آن با موازین شرعی و قانونی کشور است. اگر آگهیهای تبلیغاتی که در صدا و سیما، در تبلیغات محیطی، روزنامهها و نشریات به چاپ میرسد، خلاف موازین شرعی و قانونی باشد، این نهاد قانونی باید برخورد لازم با این تخلف را انجام دهد.

در دستورالعمل و مجموعه ضوابط تولید آگهیهای رادیویی و تلویزیونی که به وسیله اداره کل بازرگانی صدا و سیما تهیه شده و در اختیار سازندگان و سفارشدهندگان آگهیها قرار داده شده است، که بر طبق اصل ۵۶ آن زن در نظام مقدس اسلامی از موقعیت ویژهای برخوردار است و قوانین و احکام مقدس اسلام برای زن جایگاه رفیعی را قائل است، لذا استفاده از حضور خانمها در آگهیهای رادیو- تلویزیونی مستلزم اعمال دقتهای خاصی بوده و باید جایگاه زن مسلمان و شئون او مد نظر باشد و مطابق اصل ۵۷ حضور خانمها و دختر خانمها در آگهیهای رادیو- تلویزیونی در صورت اقتضا موضوع مورد آگهی بدون آرایش و با رعایت کامل حجاب اسلامی امکان پذیر است.

همچنین بر اساس «ماده ۳» دستورالعمل اجرایی تبلیغات شهری، هرگونه استفاده ابزاری از زن در تبلیغات ممنوع است و پوشش و آرایش شخصیتهای مورد استفاده در آگهی باید متناسب با عرف ملی و مذهبی جامعه باشد، خواه این آگهی در سطح بیلبوردهای شهری بود و یا در فضای مجازی برای تبلیغ یک کالای خاص زنانه نظیر شال و روسری؛ نهایتاً اینکه عدم نظارت سازمانها و نهادهای مسئول در این زمینه موجب نوعی هرج و مرج در این امر و سوءاستفاده بنگاههای تجاری برای کسب سود بیشتر از زنان شده است و در حقیقت تبلیغات در ایران به سوی فناسازی نمادین زنان به سبک غرب میرود؛ فناسازی که در جهت ضربه به نظام مقدس جمهوری اسلامی و زن به عنوان شاخص این نظام در مرحلهای که در حال رشد و تکثیر ایدئولوژی انقلابی به کشورهای خاورمیانه اسلامی هستیم طراحی شده است. لذا ضروری است تا مسئولان از زیربار وظیفه قانونی خود شانه خالی نکرده و به بهانه سپردن این وظیفه به نهاد دیگر خود را تبرئه نکنند و در پایان این سؤال به ذهن میرسد که آیا نقشآفرینی اصلی و حقیقی زن در تبلیغات است یا در خانه و کنار خانواده؟ و آیا کشاندن زنان به سوی بازار آگهیهای بازرگانی میتواند شأن و جایگاه حقیقی یک زن مسلمان ایرانی را به نمایش بگذارد.

https://shoma-weekly.ir/XD0x2t