با توجه به اینکه موضوع قراردادهای نفتی در مجلس نهم مورد بحث قرار گرفت و شما نیز در کمیسیون انرژی مجلس حضور داشتید، بفرمایید که عمده‌ترین اشکالاتی که به این قراردادها وارد بود چه مواردی را شامل می‌شد؟

زمانی که بحث قراردادهای نفتی در مجلس نهم مطرح بود، بنده به همراه یکی دو تن از همکاران در کمیسیون انرژی، به عنوان مخالف این قراردادها سخنانی داشتیم و بنده هشت اشکال را به این قراردادها وارد کردم. از جمله اشکالاتی که مطرح شد، موضوع عدم شفافیتی بود که در مواد تنظیمی این قراردادها وجود داشت. اشکال بعدی به نقض حاکمیت ملی برمی‌گشت. موضوع سومی که به عنوان ایراد قراردادهای جدید نفتی عنوان شد، به عدم تنظیم برنامه‌ای مربوط می‌شد که در آن، استفاده از فناوری و تکنولوژی طرف خارجی پیش‌بینی شده باشد، نه اینکه صرفا از نیروی خدماتی انسانی استفاده شود؛ درواقع بر مسئله انتقال تکنولوژی به داخل کشور اصرار داشتیم. مسئله چهارم به این مربوط می‌شد که در رابطه با اکتشاف نفت صرفا در مقوله خام فروشی توجه نشود و ما به سمت تبدیل نفت خام به فرآورده‌های نفتی حرکت کنیم. موضوع بعدی به مدت قراردادها بر می‌گشت؛ به این صورت که زمان این قراردادها نباید طولانی باشند و باید قابلیت فسخ از ناحیه ما را داشته باشند؛ چون در این قراردادها حاکمیت ملی با ما است. یکی دیگر از نکاتی که بنده مطرح کردم این بود که طرف‌های قرارداد، به جای اینکه صرفا در میادین خشکی به فعالیت بپردازند، در میادین دریایی که سختی کار، آنجا بیشتر است نیز فعالیت داشته باشند؛ چون ما الان در این خصوص کمک بیشتری نیاز داریم. مطلب دیگر این بود که زمانی که ما از نیروی کارآمد بومی و ایرانی برخوردار هستیم، دیگر نیازی به عقد چنین قراردادهایی با کشوهای خارجی نداریم. موضوع بعدی، بحث تجهیزاتی بود که طرف‌های قرارداد با خود می‌آورند. سخن ما این بود که آنها باید حق مالکیت این تجهیزات را به ایران بدهند و اینگونه نباشد که این تجهیزات را با خودشان برگردانند.

واکنش دولت به طرح این اشکالات به قراردادهای نفتی چه بود؟ آیا نتیجه خاصی هم حاصل شد؟

قرار شد کمیته‌ای زیر نظر معاون اول ریاست جمهوری تشکیل بشود و با همراهی وزارت نفت، مرکز پژوهش‌های مجلس و سازمان بازرسی کل کشور و برخی از ارگان‌های مرتبط با این موضوع از جمله مؤسسه مطالعات و همچنین پژوهشگاه وزارت نفت، به جرح و تعدیل این قراردادها پرداخته شود و از حالتی که وجود داشت خارج شوند و مسائل مربوط به حاکمیت ملی و امنیت ملی در آنها رعایت شود.

گویا اشکالاتی در ارتباط با مسائل فرهنگی نیز به این قراردادها وارد شده بود

بله. نکته مهمی که در این باره وجود دارد این است که نیروهای خارجی که در پی این قراردادها وارد کشور می‌شوند، از حیث مسائل اجتماعی و فرهنگی باید تابع فرهنگ بومی و ملی ما باشند و اینگونه نباشد که رعایت آیین و آداب اسلامی و ایرانی را نداشته باشند؛ مثلا در ارتباط با مقوله حجاب یا استفاده از مشروبات الکلی و کارهایی از این قبیل.

ضمن اینکه اتفاق افتاده که در قالب چنین هیئت‌هایی، برخی افراد با اغراض و اهداف جاسوسی وارد کشور می‌شوند. اینجاست که سیستم امنیتی ما باید استعلام‌ها را خودش چک بکند؛ زیرا سابقه داشته است که در پی چنین قراردادهایی، افرادی از اسرائیل با گذرنامه سایر کشورها وارد کشور شده‌اند و اطلاعاتی را از مکان‌های حساس کشور به دشمنان منتقل کرده‌اند.

یکی از ایراداتی که در این قراردادها وجود دارد و شما نیز به آن اشاره کردید، موضوع خام فروشی است. به نظر شما این موضوع چه لطماتی را برای ما به دنبال خواهد داشت؟

فروش نفت خام بدون ارزش افزوده، فروش سرمایه‌های ملی است. در حالی که اگر نفت خام تبدیل به فرآورده بشود، هم امکان فروش بیشتری در بازارهای بین‌المللی خواهند داشت و هم سودآوری بیشتری به دنبال خواهند داشت، همچنین نیاز دیگران به آنها ملموس‌تر خواهد بود؛ چرا که نفت خام را می‌توانند از جاهای مختلفی فراهم کنند، اما اگر ما تکنولوژی تبدیل نفت خام به فرآورده را داشته باشیم، ناگزیر خواهند بود که این فرآورده‌ها را از ما خریداری کنند. ما باید این را بدانیم که اگر صرفا به نفت خام اکتفا کنیم، این نفت هم بالاخره انتهایی دارد و روزی به پایان خواهد رسید؛ آن هم با کم‌ترین بهره و استفاده‌ای که از آن به‌عمل آورده‌ایم. در حالی که اگر آن را به فرآورده تبدیل کردیم، مدت بهره‌مندی از نفت طولانی‌تر خواهد شد، به گونه‌ای که حتی می‌توان به ده‌ها سال آینده هم امیدوار بود؛ آن زمان است که می‌توان گفت ما این سرمایه‌های ملی را به راحتی بر باد نداده‌ایم و به نحو احسن از آن بهره جسته‌ایم.