اقتصاد

فراتر از وضعیت قرمز

ایران نه تنها در مدیریت اکوسیستم‌های آبی از میان ۱۳۲ کشور جهان رتبه ۱۳۰ را دارد، بلکه در مصرف حفره‌های درونی زمین مخرب‌ترین کشور دنیا لقب گرفته است. خالی شدن سفره‌های زیر زمینی از آب به دلیل برداشت بی‌رویه برای کشت محصولات کشاورزی کار را به جایی رسانده که بی‌شک امنیت ملی در ایران به وضعیت نامطلوبی مبتلا خواهد شد.
عطاالله حسینیان- سال جاری اگر برای هر موضوعی خبر خوب به همراه داشته باشد و یا حتی اگر اصلا خبری به همراه نداشته باشد برای کشاورزان و طبیعت تشنه ایران زمین خبری خوبی به همراه ندارد، هنوز یک هفته از انتشار خبر خشک شدن سد لار و لتیان نمیگذرد که سازمان هواشناسی از عدم بارندگی تا اواسط آبان ماه امسال خبر داده است و تمامی اینها تنها به ضرورت قطعی دارای یک پیام است و آن شروع روزهای سخت خشکسالی در ایران زمین است.

بحران آب در ایران به وضعیتی غیر متعارف دچار شده است. منابع آبی به پایینترین سطح خود رسیده و دشتها برای خشک شدن از همدیگر سبقت میگیرند. برداشت آب از سفرههای زیر زمینی به بالای ۸۰ درصد رسیده و حالا تبخیر زیاد، بارش کم و برداشت بیرویه، سفرههای زیر زمینی را هم خالی کرده و کاسه چشم سدها را خشکانده است. نیمی از حدود ۶۰۰ دشت ایران دیگر غیر قابل بازگشت هستند.

اینها و نمونههای بیشتری از بیملاحظهگی سرزمینی به روشنی مشخص کرده است که دور جدید کم آبی و خشکسالی در ایران آغاز شده و از همه سو سایه مرگ را میتوان بر سر طبیعت و تنوع زیستی کشور دید. خشک شدن جنگلهای زاگرسی، مرگ گونههای جانوری بر اثر بیآبی و حالا هم خشک شدن سدها در شهرهای مختلف کشور نشان میدهد بیتفاوتی نسبت به توسعه پایدار چطور میتواند بیش از همه حیات انسانی را تهدید کند.

گستردگی و فراگیر بودن بحران آب نشان میدهد؛ تغییر اقلیم نقش به مراتب کمتری به نسبت سوء مدیریت در کاهش و نابودی منابع آبی در ایران داشته است. اگرچه دوران کم بارشی در ایران آغاز شده و مدیریت بحران در ایران باید خود را برای شرایط ویژهای در آینده آماده کند.

تا همین یک سال پیش شاید کمتر مقام دولتی حاضر بود بپذیرد کشور با بحران آبی و اثرات محیط زیستی ناشی از کمبود آن مواجه است. تذکرهای مدام رسانهها و کارشناسان راه به جایی نبرد اما در همین چند ماه اخیر وزیر نیرو، مقامات وزارت کشاورزی و کارشناسان و مدیران سازمان محیط زیست نسبت به بحران آب بیمناک شده و قرمزی وضعیت را درک کردهاند. حالا همه یکصدا نسبت به کاهش منابع آبی، افت سفرههای زیر زمینی، خشکی تالابها و دشتها و دریاچهها هشدار میدهند، اما آنچه سبب شد رئیس جمهوری از مردم بخواهد در مصرف آب به شکلی جدی صرفه جویی شود، عمق فاجعه و بحران زیستی در ایران را نمایان میسازد.

آنچنان که معاون پارلمانی رئیسجمهور نیز از اختصاص ۸ میلیارد دلاری اعتبار از سوی رهبر معظم انقلاب برای مواجه با بحران کم آبی خبر داده است. حجتالاسلام مجید انصاری میگوید: مقام معظم رهبری ۸ میلیارد دلار برای مهار آبهای مرزی، افزایش بهرهوری و راندمان آب اختصاص دادند.

کشاورزی غیر اصولی که منابع آب ایران را نابود کرد

کشاورزی ناپایدار متهم ردیف اول است. مصرف بیاندازه آب در کشاورزی سنتی، سبب شده منابع آبی کشور، ظرف سه تا حداکثر چهار دهه به پائینترین سطح خود نزدیک شوند. اگر برای نمونه سری به اطراف دریاچههای (سابق) کشور بزنید متوجه میشوید باغات سیب در اطراف دریاچه ارومیه، جالیزهای خیار و کاهو و گوجه در اطراف دریاچه پریشان و محصولات سبزی در کرانه خشکیده تالابهای کشور چگونه شاهد مرگبار مهمترین اکوسیستمهای کشور هستند و کشاورزان تربیت نشده و بدون ناظر چگونه آب را از عمق زمین با هزاران تلمبه غیر مجاز، بیرون کشیده و شیره زمین را مکیدهاند!

در مدیریت اکوسیستم از آخر، اول شدیم

ایران نه تنها در مدیریت اکوسیستمهای آبی از میان ۱۳۲ کشور جهان رتبه ۱۳۰ را دارد، بلکه در مصرف حفرههای درونی زمین مخربترین کشور دنیا لقب گرفته است. خالی شدن سفرههای زیر زمینی از آب به دلیل برداشت بیرویه برای کشت محصولات کشاورزی کار را به جایی رسانده که بیشک امنیت ملی در ایران به وضعیت نامطلوبی مبتلا خواهد شد.

با این حال اگر شیوههای آبیاری و کشت محصولات کم مصرف و سازگار با اقلیمهای متفاوت در کشور اصلاح نشود و مشارکت عمومی در این میان به وجود نیاید، به زودی شاهد نزاعهای محلی و برخوردهای گروههای مردمی بر سر توزیع منابع آب خواهیم بود و این نعمت الهی که از دیرباز نشان مهر صلح و صفا در میان اقوام ایرانی بوده به زودی بهانهای برای نزاعهای خونین خواهد شد.

https://shoma-weekly.ir/TEuEIb