یکی از مهمترین عناصری که در مشاوره ازدواج کارایی خاصی دارد تجربه مراجعین موفق قبلی هستند که مشکلاتشان به خوبی درمان شده است
اکرم یافتیان-نفیسه زارعی- مشورت اصلی انکار ناپذیر در زندگی بشر است به گونه ای که در تمام امور مهم زندگی می بایست این امر اتفاق بیافتد ازدواج و تشکیل خانواده نیز از جمله این امور است اما ویژگی های یک مشاور خوب و در کنار خصوصیت های یک جلسه ی مشاوره مطلوب ما را بر آن داشت تا به سراغ دکتر محسن ایمانی مشاور و مدرس دانشگاه برویم و نظر وی را در زمینه کیفیت این امور جویا شویم:
* از دیدگاه شما مشورت چه جایگاهی در دین و اجتماع ما داشته و آیا برای امر ازدواج هم توصیه به مشورت شده است؟
در احادیث و روایات اسلامی و دستورات دینی تأکید بسیاری بر مشورت در کارهای مهم شده است زیرا مشورت سبب مشارکت عقل های دیگران در امور شده و به تبع دایره دید فرد از این گسترش می یابد. بارزترین نمونه تأکید بر مشورت در آیه شریفه و امرهم شورا بینهم مشاهده می شود در این گونه از مشورت توکل بر خدا شرط اصلی است به هر حال با وجود اینکه پیامبر عقل کل عالم خلقت است با این وجود خداوند به ایشان موکداً در خصوص مشورت تأکید می کند تا برای ما به عنوان مسلمین الگویی کامل در زمینه لزوم مشورت در انجام امور مهم وجود داشته باشد در مجموع مشورت می بایست در امور مهم صورت پذیرد زیرا از این طریق راه های گوناگونی فرا روی ما باز می شود و همچنین جهاتی از موضوع که مورد بی توجهی ما قرار گرفته است ممکن است در طی این فرآیند توجه ما را برانگیزد لذا اگر ما بتوانیم در امور مهم که یکی از آنها ازدواج است مشورت کنیم قطعاً در انتخاب خود موفق‌تر خواهیم بود و وقوف بیشتری بر این امر مهم پیدا می‌کنیم البته این امر از دیرباز مورد توجه قرار گرفته است به طور مثال شما در مراسم خواستگاری شاهد هستید که معمولا افراد به اصطلاح جاافتاده و با تجربه حاضر در خانواده طرفین به مراسم دعوت می شوند تا از نظرات آنها در انتخاب مطلع شده و نهایتا اعمال می گردد تا افراد با قوت قلب بیشتری پا به زندگی بگذارند و معدل نظرات افراد در تصمیم نهایی دختر و پسر بسیار موثر است و قطعا کسانی که افراد دارای صلاحیت را مورد مشورت قرار نمی دهند و تنها به عقل خود اتکا می کنند و سرمایه خرد دیگران را در خرد ورزی خود دخیل نمی کنند ضربه خواهند خورد و موجبات پشیمانی آنها فراهم می شود.
* بهترین فرد در مقام مشاوره در امر ازدواج چه کسی می تواند باشد؟
اگر بخواهیم در مبحث ازدواج و مشاوره خانواده وارد شویم و از ویژگی های یک فرد ذی صلاح جویا گردیم باید بگوییم که طرف مشورت شما در این مورد باید فردی مجرب باشد و به بیان دیگر عمده ترین ویژگی های او در وهله ی اول خیرخواهی با اتکا بر تجربه باشد و اگر واقعا فردی از تجارب شخصی و اجتماعی خوبی برخوردار است و حتی مشاوره های متعددی داشته و از طریق مشاوره و به بیان دیگر مهارت های گوناگون که مختص علم روانشناسی و مشاوره است برخوردار باشد قابلیت قرار گرفتن در مقام یک مشاور برای ازدواج و راهنمایی دختر و پسر در ابعاد گوناگون را خواهد داشت این مشاوره در ابعاد گوناگون اعم از سلامتی جسمانی و روانی نیز که عموما شناخت آنها در تخصص افراد عادی جامعه نیست را در بر می گیرد و سلامت زندگی فرد را تضمین می کند نمونه بارز این مشاوره ها،مشاوره ژنتیک است که در ازدواج های فامیلی بسیار کارایی داشته و در نهایت منجر به تضمین سلامت جامعه می شود.
* آیا می توان گفت مشاوره قبل از ازدواج تضمینی برای سلامت بیشتر افراد بعد از تشکیل خانواده خواهد بود ؟
بله ،یکی از مواهبی که مشاوره قبل از ازدواج در بر خواهد داشت این است که با این مشاوره، نیاز افراد بعد از ازدواج به مشاوره خانواده کاهش پیدا می کند و بنده توصیه می کنم اگر قرار است قبل از ازدواج به مشاور مراجعه کنیم این مشاور فردی متعهد و در واقع فردی اخلاق مدار و دیانت محور و البته متخصص باشد تا به فرد که علاوه بر صرف وقت خود هزینه ای نیز مصروف داشته است کمک شایانی نماید.
عدم اتخاذ تدابیر درست از جانب مشاور چه ضربه هایی به بحث مشاوره در حوزه خانواده وارد می کند و آیا تصمیم نهایی در ازدواج با مشاور است ؟
بحثی دراخلاقیات مشاوره با عنوان تبادلات منصفانه وجود دارد که به معنای صرف وقت کافی برای مشاوره شونده در قبال هزینه ای که پرداخت می کند است زیرا عدم توجه به این اصل سبب بی اعتمادی افراد به مراکز مشاوره می شود و در نهایت مشاوره جایگاه حقیقی خود را به ویژه در امر ازدواج از دست خواهد داد،نکته دیگری که در امر ازدواج بسیار حائز اهمیت است این است که هرگز ما نباید به طرفین بگوییم شما به درد یکدیگر نمی خورید و نباید با هم ازدواج کنید بلکه باید این مهم را به نحوی دیگر بیان کرد به طور مثال به افراد متذکر شد که این زندگی مشکلات بسیاری را فرا روی شما قرار خواهد داد و عدم تناسب در زمینه هایی مثل امور اعتقادی ،سیاسی و غیره مشقات زیادی را در پی خواهد داشت و تصمیم نهایی با این وجود بر عهده فرد گذاشته می شود و مشاورهرگز تصمیم گیرنده نهایی نخواهد بود لذا افراد به عنوان یک مشاور نمی توانند به جای کسی تصمیم بگیرند بلکه باید به مشکلات و یا موارد مثبتی که سر راه این ازدواج وجود خواهد داشت اشاره و آنها را برای مراجعه کننده بیان کنند و در واقع ما در مقام یک مشاور به عنوان روشن کننده راه براساس تجربه هایی که از گذشته کسب کرده به فرد کمک کنیم تا در نهایت مراجعه کننده با سبک و سنگین کردن موارد گفته شده ذهن خود را متقاعد کرده و بتواند تصمیم نهایی را اتخاذ کند و اگر بعد از تفکر فرد به بن بست و یا مشکلی برخورد می تواند خواستار مشاوره باشد و در این مقطع ما می توانیم دوباره به آنها کمک کنیم و در اینجا مشاور می تواند اگر فرد به هر دلیلی تصمیمی غلطی گرفته باشد را راهنمایی کند و البته این راهنمایی می بایست از طریق تذکر و تشریح شرایط برای فرد صورت پذیرد.
* آیا میزان مراجعه به مراکز مشاوره در سال های اخیر بهبود یافته است و چه افرادی بیشتر به این مراکز مراجعه می کنند؟
با توجه به سالهای اولی که بنده در امر مشاوره بوده ام مراجعه مردم به مشاور بهتر شده است و سطح آگاهی مردم به امر مشاوره بیشتر شده است وهمچنین مراکز مشاوره هم گسترده تر گردیده اند به طوریکه در گذشته افراد به راحتی به مراکز مشاوره دسترسی پیدا نمی‌کردند. البته فردی که می خواهد به مراکز مشاوره مراجعه کند خود باید تحقیق کند که کدام مشاور به کار خود بیشترین تعهد، علم و تجربه لازم را دارد تا بتواند از این مهم به نحو احسن استفاده کند و دست پر بازگردد تا از این طریق علاوه بر اعتماد گسترده به مراکز مشاوره در زندگی موفق عمل نماید اما این امر که چه افرادی بیشتر به مشاوره مراجعه می کنند باید گفت طبق آمار موجود افراد تحصیلکرده بیشتر به مراکز مشاوره مراجعه می کنند و کمترین مراجعه را افراد کم سواد و بدون تحصیلات تشکیل داده اند.
* تجربه در مشاوره برای فرد مشاور تا چه اندازه می تواند موثر باشد؟
فردی باید به امر مشاوره بپردازد که در این زمینه تخصص و علم لازم را داشته باشد در کنار این امراختلالات روانشناسی را بشناسد علاوه برآن با بیماری های شناخته شده در این علم آشنا باشد و در مجموع بتواند اختلال و یا شخصیت فرد را شناسایی کند و با اتکا بر این شناخت بتواند برای فرد تجویزی دقیق داشته باشد اگر خود مشاور در کارورزیها شرکت کرده ،کار مشاوره انجام داده و در کل سوابق کاری درخور توجه ای داشته باشد می تواند در امر مشاوره به ویژه مشاوره ازدواج بهتر عمل کند زیرا یکی از مهمترین عناصری که در مشاوره ازدواج کارایی خاصی دارد تجربه مراجعین موفق قبلی هستند که مشکلاتشان به خوبی درمان شده است همانطوری که فردی به پزشک مراجعه می کند و مشکلش رفع می شود و فرد بیان می کند که این پزشک حاذقی است و بیمار دیگری را معرفی می کند در مشاوره هم به همین صورت است، بهترین معرف مشاور همان مراجعینی هستند که خدمات خوبی را دریافت کرده اند .
* سازمان های متولی در این امر چگونه می توانند در کیفیت مشاوره ها که منجر به گرایش مردم به مشاوره می شود دخیل باشند؟
سازمان روانشناسی همانند قبل می تواند دوره هایی را برای کارآموزی مشاوران بگذارد، مثلاً شرکت مشاوران در کنفرانس ها و سمینارهای گوناگون تخصصی که به منظور دانش افزونی، کتاب های جدید ،تجربه های نو در این زمینه برگزار می گردد می تواند حاوی نکات و تجربیات خوبی برای مشاوران باشد زیرا از این طریق علم مشاوره به روزآوری شده است و اکتفا به اطلاعات قدیمی روشی منسوخ در مشاوره خواهد بود و به بیان دقیق تر و موجز در پایان یک مشاور همیشه باید به روز باشد.
* از دیدگاه شما مشورت چه جایگاهی در دین و اجتماع ما داشته و آیا برای امر ازدواج هم توصیه به مشورت شده است؟
در احادیث و روایات اسلامی و دستورات دینی تأکید بسیاری بر مشورت در کارهای مهم شده است زیرا مشورت سبب مشارکت عقل های دیگران در امور شده و به تبع دایره دید فرد از این گسترش می یابد. بارزترین نمونه تأکید بر مشورت در آیه شریفه و امرهم شورا بینهم مشاهده می شود در این گونه از مشورت توکل بر خدا شرط اصلی است به هر حال با وجود اینکه پیامبر عقل کل عالم خلقت است با این وجود خداوند به ایشان موکداً در خصوص مشورت تأکید می کند تا برای ما به عنوان مسلمین الگویی کامل در زمینه لزوم مشورت در انجام امور مهم وجود داشته باشد در مجموع مشورت می بایست در امور مهم صورت پذیرد زیرا از این طریق راه های گوناگونی فرا روی ما باز می شود و همچنین جهاتی از موضوع که مورد بی توجهی ما قرار گرفته است ممکن است در طی این فرآیند توجه ما را برانگیزد لذا اگر ما بتوانیم در امور مهم که یکی از آنها ازدواج است مشورت کنیم قطعاً در انتخاب خود موفق‌تر خواهیم بود و وقوف بیشتری بر این امر مهم پیدا می‌کنیم البته این امر از دیرباز مورد توجه قرار گرفته است به طور مثال شما در مراسم خواستگاری شاهد هستید که معمولا افراد به اصطلاح جاافتاده و با تجربه حاضر در خانواده طرفین به مراسم دعوت می شوند تا از نظرات آنها در انتخاب مطلع شده و نهایتا اعمال می گردد تا افراد با قوت قلب بیشتری پا به زندگی بگذارند و معدل نظرات افراد در تصمیم نهایی دختر و پسر بسیار موثر است و قطعا کسانی که افراد دارای صلاحیت را مورد مشورت قرار نمی دهند و تنها به عقل خود اتکا می کنند و سرمایه خرد دیگران را در خرد ورزی خود دخیل نمی کنند ضربه خواهند خورد و موجبات پشیمانی آنها فراهم می شود.
* بهترین فرد در مقام مشاوره در امر ازدواج چه کسی می تواند باشد؟
اگر بخواهیم در مبحث ازدواج و مشاوره خانواده وارد شویم و از ویژگی های یک فرد ذی صلاح جویا گردیم باید بگوییم که طرف مشورت شما در این مورد باید فردی مجرب باشد و به بیان دیگر عمده ترین ویژگی های او در وهله ی اول خیرخواهی با اتکا بر تجربه باشد و اگر واقعا فردی از تجارب شخصی و اجتماعی خوبی برخوردار است و حتی مشاوره های متعددی داشته و از طریق مشاوره و به بیان دیگر مهارت های گوناگون که مختص علم روانشناسی و مشاوره است برخوردار باشد قابلیت قرار گرفتن در مقام یک مشاور برای ازدواج و راهنمایی دختر و پسر در ابعاد گوناگون را خواهد داشت این مشاوره در ابعاد گوناگون اعم از سلامتی جسمانی و روانی نیز که عموما شناخت آنها در تخصص افراد عادی جامعه نیست را در بر می گیرد و سلامت زندگی فرد را تضمین می کند نمونه بارز این مشاوره ها،مشاوره ژنتیک است که در ازدواج های فامیلی بسیار کارایی داشته و در نهایت منجر به تضمین سلامت جامعه می شود.
* آیا می توان گفت مشاوره قبل از ازدواج تضمینی برای سلامت بیشتر افراد بعد از تشکیل خانواده خواهد بود ؟
بله ،یکی از مواهبی که مشاوره قبل از ازدواج در بر خواهد داشت این است که با این مشاوره، نیاز افراد بعد از ازدواج به مشاوره خانواده کاهش پیدا می کند و بنده توصیه می کنم اگر قرار است قبل از ازدواج به مشاور مراجعه کنیم این مشاور فردی متعهد و در واقع فردی اخلاق مدار و دیانت محور و البته متخصص باشد تا به فرد که علاوه بر صرف وقت خود هزینه ای نیز مصروف داشته است کمک شایانی نماید.
عدم اتخاذ تدابیر درست از جانب مشاور چه ضربه هایی به بحث مشاوره در حوزه خانواده وارد می کند و آیا تصمیم نهایی در ازدواج با مشاور است ؟
بحثی دراخلاقیات مشاوره با عنوان تبادلات منصفانه وجود دارد که به معنای صرف وقت کافی برای مشاوره شونده در قبال هزینه ای که پرداخت می کند است زیرا عدم توجه به این اصل سبب بی اعتمادی افراد به مراکز مشاوره می شود و در نهایت مشاوره جایگاه حقیقی خود را به ویژه در امر ازدواج از دست خواهد داد،نکته دیگری که در امر ازدواج بسیار حائز اهمیت است این است که هرگز ما نباید به طرفین بگوییم شما به درد یکدیگر نمی خورید و نباید با هم ازدواج کنید بلکه باید این مهم را به نحوی دیگر بیان کرد به طور مثال به افراد متذکر شد که این زندگی مشکلات بسیاری را فرا روی شما قرار خواهد داد و عدم تناسب در زمینه هایی مثل امور اعتقادی ،سیاسی و غیره مشقات زیادی را در پی خواهد داشت و تصمیم نهایی با این وجود بر عهده فرد گذاشته می شود و مشاورهرگز تصمیم گیرنده نهایی نخواهد بود لذا افراد به عنوان یک مشاور نمی توانند به جای کسی تصمیم بگیرند بلکه باید به مشکلات و یا موارد مثبتی که سر راه این ازدواج وجود خواهد داشت اشاره و آنها را برای مراجعه کننده بیان کنند و در واقع ما در مقام یک مشاور به عنوان روشن کننده راه براساس تجربه هایی که از گذشته کسب کرده به فرد کمک کنیم تا در نهایت مراجعه کننده با سبک و سنگین کردن موارد گفته شده ذهن خود را متقاعد کرده و بتواند تصمیم نهایی را اتخاذ کند و اگر بعد از تفکر فرد به بن بست و یا مشکلی برخورد می تواند خواستار مشاوره باشد و در این مقطع ما می توانیم دوباره به آنها کمک کنیم و در اینجا مشاور می تواند اگر فرد به هر دلیلی تصمیمی غلطی گرفته باشد را راهنمایی کند و البته این راهنمایی می بایست از طریق تذکر و تشریح شرایط برای فرد صورت پذیرد.
* آیا میزان مراجعه به مراکز مشاوره در سال های اخیر بهبود یافته است و چه افرادی بیشتر به این مراکز مراجعه می کنند؟
با توجه به سالهای اولی که بنده در امر مشاوره بوده ام مراجعه مردم به مشاور بهتر شده است و سطح آگاهی مردم به امر مشاوره بیشتر شده است وهمچنین مراکز مشاوره هم گسترده تر گردیده اند به طوریکه در گذشته افراد به راحتی به مراکز مشاوره دسترسی پیدا نمی‌کردند. البته فردی که می خواهد به مراکز مشاوره مراجعه کند خود باید تحقیق کند که کدام مشاور به کار خود بیشترین تعهد، علم و تجربه لازم را دارد تا بتواند از این مهم به نحو احسن استفاده کند و دست پر بازگردد تا از این طریق علاوه بر اعتماد گسترده به مراکز مشاوره در زندگی موفق عمل نماید اما این امر که چه افرادی بیشتر به مشاوره مراجعه می کنند باید گفت طبق آمار موجود افراد تحصیلکرده بیشتر به مراکز مشاوره مراجعه می کنند و کمترین مراجعه را افراد کم سواد و بدون تحصیلات تشکیل داده اند.
* تجربه در مشاوره برای فرد مشاور تا چه اندازه می تواند موثر باشد؟
فردی باید به امر مشاوره بپردازد که در این زمینه تخصص و علم لازم را داشته باشد در کنار این امراختلالات روانشناسی را بشناسد علاوه برآن با بیماری های شناخته شده در این علم آشنا باشد و در مجموع بتواند اختلال و یا شخصیت فرد را شناسایی کند و با اتکا بر این شناخت بتواند برای فرد تجویزی دقیق داشته باشد اگر خود مشاور در کارورزیها شرکت کرده ،کار مشاوره انجام داده و در کل سوابق کاری درخور توجه ای داشته باشد می تواند در امر مشاوره به ویژه مشاوره ازدواج بهتر عمل کند زیرا یکی از مهمترین عناصری که در مشاوره ازدواج کارایی خاصی دارد تجربه مراجعین موفق قبلی هستند که مشکلاتشان به خوبی درمان شده است همانطوری که فردی به پزشک مراجعه می کند و مشکلش رفع می شود و فرد بیان می کند که این پزشک حاذقی است و بیمار دیگری را معرفی می کند در مشاوره هم به همین صورت است، بهترین معرف مشاور همان مراجعینی هستند که خدمات خوبی را دریافت کرده اند .
* سازمان های متولی در این امر چگونه می توانند در کیفیت مشاوره ها که منجر به گرایش مردم به مشاوره می شود دخیل باشند؟
سازمان روانشناسی همانند قبل می تواند دوره هایی را برای کارآموزی مشاوران بگذارد، مثلاً شرکت مشاوران در کنفرانس ها و سمینارهای گوناگون تخصصی که به منظور دانش افزونی، کتاب های جدید ،تجربه های نو در این زمینه برگزار می گردد می تواند حاوی نکات و تجربیات خوبی برای مشاوران باشد زیرا از این طریق علم مشاوره به روزآوری شده است و اکتفا به اطلاعات قدیمی روشی منسوخ در مشاوره خواهد بود و به بیان دقیق تر و موجز در پایان یک مشاور همیشه باید به روز باشد.