سخن گفتن از حضرت زهرا (س) کاری است دشوار. شخصیت بزرگواری که عقل بشری توان فهم شأن و منزلت سیده‌ نساء العالمین را ندارد. بانویی که او را قره‌عین المصطفی نامیده‌اند. بانویی که بهترین راه معرفی ایشان تمسک به حدیثی از وجود مبارک خودشان است. حضرت زهرا (علیها السلام) فرمودند: سپاس بگذارید خداوندی را که به خاطر عظمت و نورانیتش تمام ساکنان آسمانها و زمین برای رسیدن به او در جستجوی وسیله‌اند و ما وسیله او در بین مخلوقاتش می‌باشیم، ما برگزیدگان او، جایگاه قدس و تنزه او و حجت او در پنهانی حق و وارثان پیامبران اوییم.

حضرت صدیقه طاهره آنچنان از علوم و معارف الهی برخوردار بودند که زمانی‌که به خطبه‌های آن بزرگوار رجوع می‌کنیم عبارات پرمغزی در حمد و ستایش خداوند متعال بیان می‌کنند که همتای سخنان امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) در خطبه‌های توحیدی نهج‌البلاغه است چرا که از یک چشمه جوشیده است. در این نوشته با رویکرد قرآنی و روایی به بیان گوشه‌ای از شأن و منزلت حضرت صدیقه طاهره می‌پردازیم.

 

جایگاه حضرت زهرا در قرآن

سوره کوثر سوره‌‌ای است که اختصاص به حضرت زهرا دارد و آن بزرگوار در حدود 20 آیه از آیات قرآن با دیگر ائمه مصعومین اشتراک دارند که به فهرست آن اشاره می‌کنیم: 1- آیه تطهیر، آیه 33 سوره احزاب 2- آیه 23 سوره شوری 3- آیه مباهله آیه 61 سوره آل‌عمران 4- آیه 9و8 سوره دهر 5- سوره فاتحه منظور از اهدنا صراط المستقیم 6- آیه 37 سوره بقره 7- آیه 24 سوره ابراهیم 8- آیه 57 سوره اسرا 9- آیه 11 سوره مؤمنون 10- آیه 35 سوره نور 11- آیه 54 و 74 سوره فرقان 12- آیه 132 سوره طه 13- آیه 17 سوره ذاریات 14- آیه 11 سوره حمد 15- آیه 21 سوره طور  16- آیه 22-19 سوره الرحمن 17- سوره حشر و  18- آیه 3 و 4 سوره قدر.

از باب نمونه به بیان تفسیر چندی از آیات فوق می‌پردازیم:

اهدنا الصراط المستقیم (سوره فاتحه آیه 6)

جابربن عبدالله از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم نقل کرده است که حضرت فرمود: همانا خداوند متعال علی و همسر و دو پسرش را از حجت‌های خود بر آفریدگانش قرار داده است و آنان دریای دانش در امت من می‌باشند. هرکس به وسیله آنان هدایت یابد، به راه راست هدایت یافته است.

کَمِشْکَاهٍ فِیهَا مِصْبَاحٌ الْمِصْبَاحُ فِی زُجَاجَهٍ الزُّجَاجَهُ (سوره نور آیه 35)

موسی بن قاسم از علی بن جعفر روایت کرده است که از حضرت موسی بن‌جعفر علیه‌السلام در‌باره این آیه پرسیدم که فرمود: مقصود از مشکاه فاطمه و مصباح حسن و زجاجه حسین است. کوکب‌دری فاطمه است که در بین زنان جهانیان ستاره‌ای درخشان می‌باشد. «شجره مبارکه» ابراهیم است که نه شرقی و نه غربی، نه یهودی است و نه نصرانی، «روغن چراغ» آن که نور می‌دهد علم است که از آن ظاهر می‌شود و بدان سخن می‌گوید و مقصود از «نور علی نور» در وجود حضرت فاطمه امامانی هستند که یکی پس از دیگری می‌آیند، خداوند به نورش هرکه را بخواهد هدایت می‌کند، یعنی به ولایت ما هدایت می‌کند.

« مَرَجَ الْبَحْرَیْنِ یَلْتَقِیَانِ، بَیْنَهُمَا بَرْزَخٌ لَا یَبْغِیَانِ، فَبِأَیِّ آلاءِ رَبِّکُما تُکَذِّبانِ،یَخْرُجُ مِنْهُمَا اللُّؤْلُؤُ وَالْمَرْجَانُ » سوره الرحمن آیه22-19 ابن‌مردویه از ابن عباس روایت کرده است که مقصود از دو دریا که با یکدیگر برخورد نمی‌کنند علی و فاطمه است و برزخ بین آن دو که بر یکدیگر برتری بجویند، حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلم است و لؤلؤ و مرجان که از آن دو دریا بیرون می‌آید، حسن و حسین می‌باشند.

لَیْلَهُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ، تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَهُ وَالرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن کُلِّ أَمْرٍ (سوره قدر آیه4-3)

عبدالله بن‌عجلان سکونی گوید از حضرت باقر (علیه السلام) شنیدم که می‌فرمود: خانه علی و فاطمه از حجرات رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم است و سقف خانه‌شان عرش پروردگار جهانیان می‌باشد و از درون خانه آنان پنجره‌ای گشاده به سوی عرش است که معراج وحی می‌باشد و فرشتگان صبح و شب و در هر ساعت و هر لحظه بر آنان وحی نازل می‌کنند. ورود و خروج گروه‌های فرشتگان از آنان نمی‌گسلد، گروهی فرود می‌آیند و گروهی بالا می‌روند.

آنچه که عاجز بودن بشر را در فهم شأن و منزلت حضرت زهرا (علیها‌السلام) به اثبات می‌رساند بیان روایی از امام صادق(ع) در تفسیر سوره قدر از کتاب شریف بحار‌الانوار جلد 43 ترجمه روحانی صفحه 345 است. حضرت می‌فرمایند: در آیه انا انزلناه فی لیله القدر؛ منظور از لیله فاطمه (علیها‌السلام) است و منظور از القدر خداوند است پس هرکه فاطمه را به واقع بشناسد، لیله القدر رادرک کرده است و همانا او را فاطمه نامیدند چون مردمان از کسب معرفت واقعی نسبت به وی عاجز هستند.

 و همچنین احاطه حضرت زهرا (علیها‌السلام) بر معارف قرآنی به گونه‌ای است که ایشان می‌فرمایند: الهی شکرت که مرا در هیچ مرحله قرآن معطل نگذاشتی. پس با توجه به این چند آیه بیش از پیش برای ما روشن شد که معرفت به زهرای اطهر برای مخلوق عادی (غیرمعصوم) امکان ندارد.

 

حضرت زهرا علیهاالسلام در روایات

به اختصار به بیان چند روایت پیرامون حضرت زهرا(علیهاالسلام) از کتب اهل سنت و شیعه می‌پردازیم:

در مورد فضیلت حضرت زهرا در کتاب فوائد السمطین،ج2،ص66 از کتب اهل سنت روایتی زیبا وجود دارد که توجه شما عزیزان را به آن جلب می‌کنم:

حمیدبن صالح از جعفر بن‌محمد روایت کند که گوید: پدرم از پدرش از حسین بن علی (علیهاالسلام) روایت کرد که حضرت رسول (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: فاطمه سرور دلم می‌باشد و دو پسرش میوه قلبم و شوهرش نور چشمم و امامان از فرزندانش امنای پروردگارم و رشته آویخته میان او و آفریدگانش می‌باشد. هرکس به او چنگ زند نجات یافته و هر کس از او تخلف کند سقوط کرده است.

در کتاب بحارالانوار ج43 ص40 حدیثی پیرامون حضرت صدیقه طاهره نقل شده است که گوشه‌ای از حدیث را بیان می‌کنم. رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) می‌فرماید: «خلق‌الله نور فاطمه قبل ان یخلق الارض و السماء، نور فاطمه قبل از اینکه زمین و آسمان خلق شود آفریده شد. (منظور خلقت نوری بشر در عالم ذرّ می‌باشد) که قبل از خلقت آسمان‌ها و زمین بوده است و فاطمه حوریه‌ای در لباس انسان است و خداوند متعال قبل از این که حضرت آدم را بیافریند فاطمه را در آن هنگامی که ارواح مخلوقات را خلق می‌کرد از نور خود آفرید، پس هنگامی که آدم را آفرید فاطمه را به او نشان داد و نور فاطمه در حفره‌ای زیر ساق عرش قرار داشت.

و در حدیثی از امام حسن عسگری (علیه‌السلام) حضرت می‌فرمایند: «نحن حجج الله علی خلقه وجدتنا فاطمه حجه الله علینا» ما (ائمه معصومین) حجت خداوند بر شما (مردمان) هستیم و جده ما فاطمه حجت خدا بر ما(ائمه معصومین) است.

در مجموعه هرآنچه که از فضایل حضرت صدیقه طاهره فاطمه زهرا (سلام‌الله علیها) بیان می‌شود عجز و ناتوانی بشر از فهم شأن و منزلت حضرت زهرا بیشتر نمایان می‌گردد و حضرت زهرا عصمه‌الله کبری سری از اسرار الهی است که قلمی توان  بیان حقایق وجودی آن بانوی بزرگوار را ندارد.