زهرا بابایی- از ابتدای تاریخ تاکنون زنان در تاریخ نهضتهای توحیدی و الهی دوشادوش مردان در جهت براندازی موانع رشد وتعالی، به جهادی پیگیر، بیامان، همه جانبه وخستگی ناپذیر دست زدند که این امر در عصر نزدیک به ولادت منجی بیشتر خود را جلوه گر نمود، این مهم به ویژه در زمان امام حسن عسگری (ع) به واسطه عمه و مادر امام عصر(عج) صورت پذیرفت و با توجه به اینکه در این بین زمان امامت امام حسن عسگری (ع) از جهاتی خاص و ویژه است زیرا در این عصر اختناق بسیار شدیدی در آن دوران حاکم شده و دشمنان به دلیل اینکه از اهل بیت پیشین دریافته بودند که مهدی صاحبالزمان از نسل خود پیامبر (ص) است و براساس نشانهها دوازدهمین نفر بهشمار میرفت از اینرو به دشمنی با حضرت پرداختند.حکومت طاغوت، امام عسگری (ع) را در یک پادگان نظامی حبس کرده بود و اختناق بسیار شدید باعث شد تا ایشان تمام مدت عمرشان را در مراقبتهای ویژه و کنترلشده سپری کنند. انحرافات فکری و رقبای مذهبی از جمله واقفیه، مفوضه و صوفیه را از دیگر مواردی است  که اوضاع آن روز را متشنج کرده و امام (ع) را در شرایط سختی قرار میداد. در هرکدام از این فرقهها مدعیانی وجود داشت که برخی از آنها امامت را قبول، برخی دیگر تا نیمه راه پذیرفته و گروهی نیز شبهاتی را در میان مردم مطرح میکردند.مشکلات داخلی که در زمان امام حسن عسگری (ع) در داخل حوزه تشیع رخ داد مانند وجود جعفر کذاب و ادعاهای او و مسئله استتار و اختفای امام حسن عسگری(ع)  برای حفظ جان فرزندش حضرت مهدی (ع) امام را در وضعیت متعارضی قرار داد و از آنجایی که قرار بود امام   عصر (عج) در دوران کودکی به امامت برسد باعث شد تا عدهای فتنهانگیزی کرده و به رواج شبهاتی از جمله مسئله سبابت امام زمان (عج) و غیبت ایشان در متن جامعه پرداختند. امام عسگری (ع) باید این جریانات را مدیریت کرده و شیعه را برای پدیده غیبت آماده میکرد. دستگاه طاغوت نیز کاملاً مراقب بود تا اگر فرزندی از خاندان امام حسن عسگری (ع) به دنیا آمد او را بکشند لذا امام (ع) را از مدینه به سامرا و به لشگرگاه تبعید کرده و به مراقبت همه جانبه از ایشان برآمدند و حتی با تردد امامزادگان و افراد بسیار به خانه حضرت عسگری (ع) هیچکسی متوجه ولادت امام عصر (ع) نشد. در مجموع فضای ترسیم شده آن زمان نشان میدهد که امام (ع) شیعیان در چه وضعیتی قرار داشت و مسائل و دغدغههای آن زمان چیست، چراکه دیگر عصر حضور به پایان یافته و عصر غیبت فرا رسیده بود و شیعه نیز دچار اضطراب و التهاب فکری شده بود. در این شرایط ارتباط مکاتبهای، نخستین تاکتیک مبارزاتی امام(ع) بهشمار میرفت چون امام عسگری(ع) در لشگرگاه بود و به طور مستقیم با بزرگان شیعه در ارتباط نبود، ارتباط خود را به صورت مجازی برقرار میکرد و به اصطلاح امروزی حضرت یک دانشگاه مجازی برپا کرده بود. یکی از دیگر اقدامات حضرت عسگری (ع) این بود که ایشان توسط حکیمه خاتون عمه امام
زمان (ع) نیز به امور شیعیان رسیدگی میکرد، در واقع حکیمه خاتون نقش حضرت زینب (س) را ایفا میکرد. احمد بن ابراهیم که از بزرگان اصحاب امام حسن عسگری(ع) بهشمار میرود نقل میکند: «وقتی وارد اتاق حضرت شدم دریافتم که حکیمه خاتون پاسخ مردم را میدهد، در دل با خود گفتم مگر یک زن میتواند کار
امام (ع) را انجام دهد. تا این امر از ذهنم رد شد حکیمه خاتون خطاب به من فرمود: امام حسین (ع) خواهرش زینب (س) در ظاهر وصیت کرده بود لذا هر علمی که از حسین بن علی (ع) صادر میشد به زینب (س) نسبت داده میشد و این برای آن بود که جان حضرت حفظ شود و امروز من برای حفظ جان امام عسگری(ع) به این کار مشغولم». لذا حضرت توسط حکیمه خاتون، علم و معارف بلند امامت را نشر میداد. البته وظیفه خطیر دیگری نیز بر دوش این بانو نهاده شده بود و آن عبارت بود از حفظ و حراست از جان آخرین منجی. این حفاظت در بعد ابتدایی از آموزشهای دین مبین اسلام و فقه شیعی که یادگار پدران بزرگوارشان بود به عروس برادر آغاز گردید و در نهایت منجر به اصرار حکیمه خاتون در خدمترسانی به مادر امام عصر و حمایت فیزیکی از جان نرجس خاتون و فرزند وعده داده شده ایشان از روز ازل تا ابد بود و در کرامات این بانوی بزرگوار و منزلتش همین بس که  در وهله نخست استجابت دعای حکیمه خاتون سبب فرزنددار شدن حضرت عسگری(ع) گردید  و متقابلاً دعای امام عسگری (ع) در حق ایشان که «خدا به تو جزای خیر دهد»  نشانه آن است که عمل حکیمه خاتون، موردپسند و رضایت ایشان بوده است.  این حقیقت تا جایی ادامه یافت که این بانو در شب میلاد یگانه منجی عالم بشریت پا به پای امام عسگری(ع) به انتظار نشست و در نتیجه این امر و به لیل کرامت بالای وی مولود شریف ابتدا بر پدر بزرگوار و سپس بر عمه اش سلام میدهد و حکیمه، اولین کسی است که این مولود شریف را در آغوش کشیده است و در نهایت  هر صبح و شام به دیدار حضرت نائل میشد و به بیان سید بحرالعلوم، ایشان  در حکم باب و سفیر برای حضرت حجت (عج) بودند.

* کارشناس علوم و معارف اسلامی