· آغاز اسارت اهل بیت دقیقا از چه زمانی رقم می خورد؟

عصر روز یازدهم محرم سال 61 هجری، عمربن سعد اهل بیت امام حسین(ع) را به سمت کوفه حرکت می دهد و درست پس از شهادت امام حسین(ع) و یاران وفادار آن حضرت، عصر عاشورا سر مقدس امام به کوفه فرستاده می شود. عمر بن سعد یازدهم محرم دستور داد که سرهای سایر شهیدان را شست و شو داده و در میان سرکردگان سپاه خود تقسیم کنند تا از طریق عرضه سرهای مقدس به عبیدالله پاداش بگیرند عصر آن روز عمرسعد بر کشته های لشکریان خود نماز خواند و آنها را دفن کردند، ولی بدن های بی سر شهیدان را در آن بیابان رها کرد. سپس دستور داد زنان، کودکان و بازماندگان واقعه عاشورا را به عنوان اسیر به همراه خود به کوفه ببرند و در حقیقت بعد از این زمان است که زنان و کودکان و به تعبیر بهتر بازماندگان حادثه به اسارت برده می شوند هنگام خروج آنان از سرزمین کربلا، به خواسته اسیران و یا به دستور عمر بن سعد جهت تازه کردن داغ اسیران و عزیز از دست دادگان، آنان را از کنار پیکرهای شهیدان عبور دادند. لحظه وداع بازماندگان با بدنهای بی سر شهدا، لحظه ای بی سابقه است، شاید آن لحظه است که تمام کربلا دوباره مجسم می شود و همانجا است که زنان اهل بیت عهد می بندد تا از خون خدا دفاع کنند .عصر روز یازدهم اهل بیت بنابه اجباری که گفته شد به سمت کوفه حرکت داده می شوند و به دلیل نزدیکی مسافت، شبانه به آنجا می رسند و آن بزرگواران داغدار و مصیبت زده را تا صبح پشت دروازه هاى کوفه نگه می دارند در همین روز آنان را وارد شهر بزرگ کوفه می شوند و جمعیت فراوانی به دیدن اسیرا می آیند، که برخی اظهار خوشحالی و شادمانی می کنند و برخی دیگر در مظلومیت اهل بیت(ع) و در عزای سید شهیدان، گریه و بی تابی می کنند .

· در شرایط بعد از جنگ، کدام عنصر سبب شد تا زنان و کودکان که در قیاس سایرین روحیه شکننده تری دارند، بتوانند در برهه های دشوار نقش آفرین باشند؟

بنا به اتفاق نظر بسیاری از مورخین و محققین این حادثه، باتوجه به وخامت حال حضرت سجاد(س)، حضرت زینب(س) یکی از موثرترین شخصیت هایی است که به صورت تمام و کمال خلاء وجودی قهرمانان کربلا را جبران می کند، اصل وجودی این حضرت در خاندان آل الله به دلیل وجود رسالت بزرگ بود او در سخت ترین شرایط از زمان پیامبر تا امام حسین(ع) قرار گرفته است حضور داشت و از این راه برای قبل، حین و بعد از واقعه آماده می شود، مسئولیت حفظ و حراست از بازماندگان جنگ در کنار مساله وصایت ایشان، شخصیت یک زن قهرمان مسلمان را برای ما به نمایش می گذارد.

· از نقش وصایت حضرت زینب(س) برای ما بگویید؟

حضرت زینب(ع) علاوه بر موضوع نیابت از حضرت امام حسین(ع) از جانب آن حضرت وصایت هم داشت که آن حضرت ودائع امامت را که عبارت است از اشیا مخصوصی از جمله صحیفه ها و نوشته های حضرت رسول(ص) که به حضرت امیرالمومنان(ع) داده شده بود و ایشان هم در آخر عمر خود، به امام بعد از خود تسلیم کرد و طبق یک قاعده این امانات باید توسط هر امام به امام بعد از خود تسلیم شود و در نهایت اکنون در نزد امام عصر(عج) است، به دلیل بیماری امام سجاد(ع) و حفظ امنیت جان ایشان به حضرت زینب(س) سپرده شد تا ایشان آنها را بعدا به امام چهارم تقدیم کند که در این رابطه حکیمه خاتون دختر امام جواد(ع) می فرمایند: حضرت امام حسین(ع) حضرت زینب(س) را وصی خود قرار داد و بسیاری از مسائل را نیز که امام سجاد(ع) جواب می داد، به واسطه حضرت زینب به مردم می رسید تا مردم در آن زمان، که تقیه بسیار شدید بود، به موقعیت امام سجاد(ع) پی نبرند.

· یکی از نقاط عطف کاروان اسرا افشاگری حضرت زینب(س) است، این افشاگری چرا و چگونه صورت گرفت؟

برای تبیین نقش و جایگاه حضرت ابتدا باید یک پیش زمینه ای از جامعه آن روزگار داشته باشیم، جامعه ای که مسبب قتل و کشتار فرزند رسول خدا بودند. جامعه اسلامی در آن سال ها درگیر سکولاریسم شده بود، تحریف های گوناگونی که بعد از رحلت پیامبر از سقیفه تا زمان حضرت حسین(ع) باعث شده بود تا مردم به مرور زمان نتوانند حق را از باطل تشخیص دهند، درحقیقت حضرت زینب(س) چه در دربار عبیدالله و چه در بارگاه یزید با این تفکری که به مرور زمان شکل گرفته بود مبارزه جدی کرد و این مبارزه به طور کامل پایه های این تفکر را از هم فروپاشید، برای چگونگی این افشاگری ها نیز بررسی خطبه ها می تواند از جایگاه ویژه ای برخودار باشد، حضرت در طی این خطابه ها ابتدا تبلیغات دروغین دشمن را نقش بر آب کرد و به نوعی توانست خط سرخ جهاد در راه خدا برای زیربار ذلت نرفتن را، مجددا در جامعه ای که خط جهاد برای اعضا آن معنای انحرافی پیدا کرده بود احیا کند و از طریق این خطابه ها دگرگونی و رستاخیز بزرگی در کوفه و سپس در جامعه اسلامی روبه انحطاط ایجاد کرد، درحقیقت این خطابه ها ادامه مسیر و مقصد امام حسین(ع) یعنی احیا سنت رسول خدا را در چند جبهه درپی می گیرد.

· به نظر شما، پیام این خطبه ها برای بانوان مسلمان چیست؟

به نظر بنده خطبه بازار کوفه جزو خطبه هایی است که کمتر به آن پرداخته شده است این خطبه برای بانوان مسلمان این پیام را دارد که خودشان را با علم، آگاهی، بیان و سایر ابزارهای موجود، مجهز کنند و در برابر جریان هایی که بر اساس کل یوم عاشورا و کل أرض کربلا همیشه در صحنه دنیا اتفاق می افتد و اسلام و مسلمانان را تهدید می کند و ارزش های جامعه اسلامی را به مخاطره می اندازد، بی تفاوت و ساکت نباشند و با کمال شهامت، با منطق و قلم و بیان خود، از حق دفاع کنند و در راه هدایت جامعه گام بردارند و به این ترتیب با تمام توان ظلم و انحراف در جامعه را سرکوب کنند.

· اسیران زن اهل بیت بعد از حادثه عاشورا به نوعی از طریق خودشناسی توانستند پیام این واقعه را منتقل کنند، چگونه می توان این خودشناسی را به جامعه فعلی تسری داد؟

در وهله اول باید گفت زنان به دلیل عدم شناخت از جایگاه واقعی خودشان در دوران فعلی گاهی احساس کمبودهای کاذب دارند و این حس سبب می شود برای مطرح کردن خود به کارهای بی ارزش روی بیاورند.‌ آگاهی از این مهم که زنان نقش فعال و مهمی در مکتب عاشورا دارند بسیار مهم است امام حسین(ع) تنها در نیمی از واقعه عاشورا حضور دارد اما ادامه و انتقال پیام آن تا همیشه تاریخ با حضرت زینب(س) است در اصل آن حضرت با خود شناسی و درک صحیح از جایگاه خود به عنوان یک بانوی مسلمان علاوه بر حفظ و حراست از حریم خانواده اهل بیت، مجاهدت کرده و در راه ولایت قدم برمی دارد و به این ترتیب در بقای نسل پاک و مومن تلاش های لازم را مبذول می کند. بانوان ما نیز امروز باید با درک درست از شرایط و نقش های خود به عنوان یک زن در جامعه اسلامی باید با اقتدار و بر محور ولایت مداری وارد عرصه های گوناگون شوند./