اقتصاد

دولت تقاضا را افزایش و عرضه را کاهش داد



*  آقای مصباحی مقدم ما هم اکنون به نوعی در پایان فاز اول طرح هدفمندی یارانه ها و همچنین در آغاز مرحله دوم آن قرار داریم. این در حالی است که به گفته همه دولت به وظیفه خود در قبال تامین یارانه بخش تولید در قانون هدفمندی یارانه ها عمل نکرده علت این مساله را در چه می بینید؟
علت اصلی این است که از درآمد های طرح هدفمندی چیزی نمانده که دولت بخواهد به تولید از محل آن پرداخت کند.
مقرر بود که دولت میزان 30درصد از درآمد طرح هدفمندی یارانه ها را به یارانه تولید اختصاص دهد اما نتوانست و با توجه به وضعیت پیش آمده مجلس این وظیفه قانونی دولت را به 20درصد کاهش داد بلکه اجرایی شود اما باز هم این کار صورت نگرفت.

 * چرا این مساله انجام نشد؟
پرداختی به خانوار‌ها بیش از مبالغی بود که در قانون پیش بینی شده بود 74 میلیون ایرانی یارانه ماهی 45 هزار تومانی گرفتند که در مجموع برای یک سال حدود 40 هزار میلیارد تومان را شامل شد. در حالی که طبق محاسبه مرکز پژوهش های مجلس و دیوان محاسبات درآمد هدفمندی یارانه ها در سال جاری به طور کلی از 15 هزار میلیارد تومان تجاوز نکرده است.
دولت مابقی این مبالغ را از طریق استقراض از بانک مرکزی برداشت تا یارانه آب و برق و نفت و غیره را تامین نموده است که خود این در جایگاه خود مساله ساز خواهد بود.

 * اثر این مساله در اقتصاد عمومی جامعه چیست؟
توجه داشته باشیم این یارانه ای که دولت داده بیش از مبلغی بوده که قانونا باید می داده یعنی طبق قانون دولت باید 50درصد درآمد های طرح هدفمند را به عنوان یارانه نقدی به مردم می‌داد که با مصوبه مجلس اجازه افزایش این رقم به 60درصد را نیز داشت  اما با محاسبه سر انگشتی نیز می توان دریافت که دولت بسیار بیش از 100 درصد درآمد ها را بین مردم توزیع کرد و چیزی برای کارخانجات در حال تعطیلی نگذاشت.

 * این مساله در ظاهر به نفع مردم است، نیست؟
خیر ببینید در ظاهر بله پول بیشتری به آنها داده شده اما با این کار حجم نقدینگی را در جامعه بالا برده و میزان تقاضای مردم را افزایش داده اند که نوعی ایجاد بستر برای شکل گیری تورم است.
از سویی با پرداخت بیش از حد قانونی به مردم تقاضا را افزایش دادند و از سویی با نپرداختن یارانه تولید باعث رکود در این بخش و کاهش تولید شدند. خوب نتیجه طبیعی افزایش تقاضا و کاهش عرضه چیست؟ کاملا مشخص است که به تورم دامن خواهد زد.

 * اثر طرح هدفمندی روی صنایع و تولید تا چه حدی بود؟
تعدادی از واحد های تولیدی که در همان آغاز هدفمندی یارانه ها به دلیل عدم صرفه تولید تعطیل شدند اینها واحد هایی بودند که تولیدشان اصلا به صرفه نبود اما تعدادی هم بودند که آسیب دیدند ولی تعطیل نشدند ولی ظرفیت تولید خود را در روز کاهش دادند تا ادامه تولید به صرفه باشد.
چون ما سالها یارانه داده بودیم آنهم با قیمت ارزان و این سبب شده بود تولید در ایران بدون توجه به بهره وری و به صورت کاملا انرژی بر شکل بگیرد. قرار بود بخشی از این یارانه ها به تولید اختصاص یابد تا تولید کنندگان ما از محل آن نسبت به اصلاح ساختار تولیدی خود اقدام کنند و بهره وری را افزایش دهند.
این اتفاق نیفتاد و اکنون اینها با همان ساختار قبلی تولید می کنند در حالی که قیمت انرژی هم بالا رفته و در نتیجه برخلاف هدف اصلی طرح هدفمندی ناکارآمدی تولید داخلی  بیشتر شده است. این مساله را در کشاورزی هم شاهد هستیم در بسیاری مناطق، کشاورزی دچار اختلال شده است.
در یک کلام باید گفت که سیاستهای دولت با افزایش تقاضا و کاهش عرضه زمینه تورم را بیش از پیش فراهم کرده و تعادل بازار را از بین برده است. قطعا افزایش قیمت حامل ها جهش قیمتی داشت اما چنین حجم تورمی را به دنبال نداشت ولی دولت با این نوع عملکرد،  سبب شد که طرح هدفمندی به تورم جدی دامن بزند.

 *با این اوصاف تکلیف فاز دوم طرح هدفمندی چه می شود؟
بله متاسفانه نگران کننده است چون دولت قصد دارد به طور جدی به روند موجود ادامه دهد و در اجرای فاز دوم طرح هدفمندی مبلغ یارانه ها را نیز افزایش دهد و این یعنی افزایش عمق ماجرا.

 *مجلس قصد ندارد اقدام پیشگیرانه ای انجام دهد؟
بله ما اخیرا در مجلس طرحی را با یک فوریت تصویب کرده ایم  که در آن از دولت خواسته می شود تا افزایش یارانه را نه به صورت مستقیم بلکه به شکل پرداخت های غیر نقدی به مردم منتقل کند مثل افزایش بیمه بیکاری، افزایش سقف پوشش خدمات درمانی بیمه به 70 درصد و برای بیماران خاص و صعب العلاج به 100 درصد، کمک هزینه تحصیل و برای فرزندان خانواده های کم درآمد تسهیلات خرید مسکن، امکان ایجاد اشتغال از طریق تامین وسیله و ابزار کار برای فرزندان خانواده های کم درآمد و کمک به آنها از این طریق که افزایش تولید و اشتغال را به دنبال دارد نه پرداخت مستقیم و مواردی مانند آن.
به هر حال این اقدامی بوده که ما تاکنون در مجلس داشته‌ایم. اگر بعد‌ها نیز ادامه یابد که ما امیدواریم دولت اقدام غیر عاقلانه ای نکند و مجددا دست به اقدامی در راستای افزایش نقدینگی در جامعه نزند که در این صورت باید انتظار موج دوم تورمی در اقتصاد را نیز داشت.

https://shoma-weekly.ir/tHokVA