قرآن را کتابی جهان‌شمول می‌دانند؛ اما قطعاً تاریخ شمول هم هست. پس حتی اگر زندگی و حیات بشری یک‌میلیون سال دیگر هم ادامه یابد قرآن کماکان راه و روش زندگی انسان را برای او نشان خواهد داد. برخی به‌اشتباه گمان می‌کنند چون فهم بشر از زندگی تغییر کرده و دایره نگاهش وسعت یافته دیگر دستورات هزار سال پیش نمی‌تواند کارگشا باشد.
حجت‌الاسلام کاظم میرزایی- قرآن کتابی آسمانی است که هزار و اندی سال قبل نازل‌شده است. سؤال این است که قرآن کتاب جهان‌شمول است یا تاریخ شمول؟ قرآن را کتابی جهان‌شمول می‌دانند؛ اما قطعاً تاریخ شمول هم هست. پس حتی اگر زندگی و حیات بشری یک‌میلیون سال دیگر هم ادامه یابد قرآن کماکان راه و روش زندگی انسان را برای او نشان خواهد داد. برخی به‌اشتباه گمان می‌کنند چون فهم بشر از زندگی تغییر کرده و دایره نگاهش وسعت یافته دیگر دستورات هزار سال پیش نمی‌تواند کارگشا باشد. بله، به‌یقین فهم بشری روبه‌جلو بوده و آنچه امروز می‌فهمد با آنچه درگذشته می‌دانست، قابل قیاس نیست. اما این عده اشتباهشان در شناخت قرآن است. آن‌ها به لایه‌های معانی قرآن پی نبرده‌اند و لذا گمان می‌کنند قرآن یک دستور ساده و ثابت بوده که هزار سال قبل صادرشده است. قرآن ۱۴ قرن قبل نازل‌شده و سخنش را گفته و تغییر هم نداده و کسی هم قادر نیست در آن خللی ایجاد کند؛ اما آنچه این عده نفهمیدند این است که قرآن کتابی است با لایه‌های معانی گوناگون و لایتناهی که بشر در هر دوره‌ای به‌تناسب فهم و ادراکش از آن خوشه‌ای می‌چیند. آن چیزی که بشر امروز قادر است از قرآن بفهمد با بشر سرزمین حجاز در دوران نزول قرآن یکسان نیست. اگر در مشکلات روز و در مواجهه با علوم جدید به قرآن رجوع نکنیم یا به همان برداشت‌های قبلی بسنده کنیم دچار خطا شده‌ایم. برتراند راسل در تاریخ فلسفه‌اش می‌نویسد که ابن‌سینا و ابن رشد نقطه آغاز حرکت غرب و پایان حرکت شرق هستند! ابن‌سینا یک بارقه‌ای بود که راسل می‌گوید شما دنبال نکردید و ما دنبال کردیم و موفق شدیم. قرآن در همه اعصار ابن‌سینا ساز بوده و هست. قرآن مملو است از این بارقه‌های نورانی و این تقصیر گردن ماست که در حق فهم قرآن کوتاهی کرده‌ایم. «و (در آن روز) فرستاده خدا گوید: ای پروردگار من، همانا قوم من (امت من از زمان بعثت تا آخر دنیا) این قرآن را متروک گذاشتند (و از درک معارف و عمل به آن اعراض نمودند).» (سوره فرقان، آیه ۳۰)
