زنان

داستان تلخ چادر روی پرده نقره‌ای

با روی‌کارآمدن اصلاح‌طلبان وضع پوشش در فیلم‌ها دچار دگرگونی عجیبی شد، به همان میزان که جریان سیاسی اصلاحات به‌دنبال نوگرایی غربی بود، این بار هم این نوگرایی را با رفع حجاب در سینما دنبال کرد، فارغ از تمام بحث‌های محتوایی پوشش چادر در سینمای اصلاحات، تفاوت عمده‌تری با عصر جنگ و سازندگی داشت، دیگر در کمتر فیلمی نقش‌های اصلی زن که قهرمان سفید داستان بودند چادر به سر می‌کردند و پوشش غالب فیلم‌ها روپوش‌های کوتاه بود.
نرگس رستمی- درست بعد از پیروزی انقلاب و در سالهای جنگ تحمیلی بود که سینمای ایران میرفت تا خون انقلابیبودن به معنای حقیقی را در رگهای خود احساس کند. در همان سالها وقتی تصویر نقش اول زن روی پرده بزرگ سینما حک میشد ما او را با پوششی غالب به نام چادر میدیدیم؛ اصلا انگار نقش اول زن فیلم، برای آنکه خوب از آب دربیاید و به دل مردمی بنشیند که در بستر سختی و هیجان مرگآور جنگ به سینما میآمدند تا کمی تفریح به سبک فرهنگ کنند، باید چادر به سرداشت. این حجاب نهتنها مختص به تصویرکشیدن فضای بیرونی بود؛ بلکه در نماهای داخلی خانه و وقتی که بازیگری بهعنوان نقش نامحرم حضور داشت هم شامل میشد.

این پوشش در فیلمها تا ابتدای دوره سازندگی ادامه داشت؛ اما با روی کارآمدن تفکری خاص، این پوشش در جریانی نرم تبدیل به روپوش بلند شد. حالا دیگر کمتر نقشی در فیلمها به زنان داده میشد که شخص اول یا دست چندم فیلم با پوشش مانتو بلند در بیرون و بلوز و دامن در نماهای داخلی به نمایش در میآمد، این درحالی بود که بسیاری از افراد و دست اندرکاران حوزه فرهنگ و رسانه نسبت به شدت تاثیرگذاری و فرهنگسازی فیلمها و تصاویر روی زنان و خانواده و جامعه مطلع بودند و درست در خیزی نرم این پوشش را به محیط اجتماعی وارد نمودند.

با رویکارآمدن اصلاحطلبان وضع پوشش در فیلمها دچار دگرگونی عجیبی شد، به همان میزان که جریان سیاسی اصلاحات بهدنبال نوگرایی غربی بود، این بار هم این نوگرایی را با رفع حجاب در سینما دنبال کرد، فارغ از تمام بحثهای محتوایی پوشش چادر در سینمای اصلاحات، تفاوت عمدهتری با عصر جنگ و سازندگی داشت، دیگر در کمتر فیلمی نقشهای اصلی زن که قهرمان سفید داستان بودند چادر به سر میکردند و پوشش غالب فیلمها روپوشهای کوتاه بود.

در خانه نیز زنان ایفاکننده نقشها عمدتا با بلوز و شلوار به تصویر کشیده میشدند، در همین زمان است که اگر به پوشش زنان در خیابانهای شهرهای بزرگ مثل پایتختنشینها دقت کنیم شاهد این تغییرات هستیم، تغییراتی که بعدها تبدیل به یک حادثه جبرانناپذیر شد و در این سالها و حتی تا به امروز، پوشش چادر در فیلمهای سینمایی بهعنوان پوشش طبقهای ضعیف و با نقصان فرهنگی و اجتماعی به نمایش در بیاید. از سوی دیگر اگر در فیلمی سینمایی هم قرار بر این بود که چادر بهعنوان پوشش بازیگر نقش اول زن به کار برود، آنقدر ایدهپردازی و نقش مورد نظر تصنعی به تصویر کشیده میشد که در ضمیر ناخودآگاه مخاطب احتمال هرگونه تاثیرگذاری را زائل میکرد و در حقیقت تمام آنچه نسبت به انتخاب پوشش چادر در آثار سینمایی بعد از جنگ، مشاهده میشود تاکنون نتوانسته است تصویری مثبت از زن با پوشش چادر را ارائه دهد؛ این درحالی است که برای افزایش میزان استفاده زنان از چادر بهعنوان الگوی حجاب برتر میبایست الگوسازی صحیح از طریق رسانه دیداری صورت پذیرد و به عبارت دقیقتر رسانهای مانند سینما که بعد از درنوردیدن پرده نقرهای، عمدتا راه به شبکه خانگی یا رسانه ملی پیدا میکند باید مؤلفههای دقیق تصویرگری این نوع پوشش را درنظر بگیرد تا در شرایطی زنگ بحران درخصوص موضوع عفاف و حجاب به صدا درآمده است، قدمی موثر برداشته شود.

https://shoma-weekly.ir/uM713i